Gieo thói quen đọc sách từ gia đình đến trường học

Văn hóa đọc được xem là một trong những nền tảng quan trọng của giáo dục hiện đại. Không chỉ góp phần mở rộng tri thức, việc đọc sách còn hình thành năng lực tư duy, khả năng tự học và nhân cách của mỗi học sinh.

Học sinh trường Tiểu học Thị trấn Đức Thọ hứng thú khi được hóa thân vào câu chuyện "Nỏ thần"

Giai đoạn tiểu học là thời điểm vàng để hình thành thói quen đọc sách. Ở độ tuổi này, trẻ tiếp nhận tri thức chủ yếu thông qua trải nghiệm và cảm xúc. Thay vì cho trẻ đọc sách một cách thụ động, nhiều trường đã lựa chọn cách tiếp cận mới, biến hoạt động đọc thành một quá trình tương tác.

Em Trần Anh Minh - lớp 4D, Trường Tiểu học Thị trấn Đức Thọ (xã Đức Thọ) chia sẻ: "Trong các tiết thư viện, cô giáo thường cho chúng em đóng vai các nhân vật như An Dương Vương, Thần Kim Quy hay Thạch Sanh… Khi được hóa thân vào các nhân vật, em thấy việc đọc trở nên thú vị hơn, câu chuyện trở nên hấp dẫn, dễ ghi nhớ hơn và thôi thúc em tìm hiểu nhiều cuốn sách khác".

Để tạo sự hứng thú cho các em học sinh, hiện nay, trong các tiết đọc thư viện, giáo viên phụ trách thường xuyên sân khấu hóa và cho các em hóa thân vào các nhân vật trong truyện. Hoạt động đã thu hút sự tham gia của đông đảo học sinh. Chính khi hóa thân vào các nhân vật là khi các em học sinh được nói, được sáng tạo, từ đó, bồi dưỡng thêm kỹ năng ngôn ngữ và nuôi dưỡng tình yêu đọc sách.

Hoạt động đọc sách được tăng cường tại các không gian mở trong nhà trường.

Thực tế cho thấy, nếu việc đọc chỉ dừng lại ở sự tiếp nhận thụ động, sách khó có thể cạnh tranh với các hình thức giải trí khác. Để tạo môi trường cho học sinh tiếp cận thường xuyên với sách, hiện nay, các nhà trường đã tích cực đổi mới cách tổ chức và hoạt động thư viện trường học. Thông qua các hoạt động “Làm bạn với sách”, duy trì “Giờ đọc sách hằng tuần”, “Sổ tay đọc sách”, “Tủ sách lớp em” hay tạo các chơi bổ ích như: Ngày hội đọc sách, Thi kể chuyện theo sách, Giới thiệu sách hay, phong trào đọc sách cũng được lan tỏa mạnh hơn, thu hút sự tham gia của học sinh.

Thường xuyên tham gia chia sẻ các cuốn sách hay trong các buổi sinh hoạt dưới cờ, em Trần Thị Ái Nhân - học sinh lớp 5A1, Trường Tiểu học Thạch Kim (xã Lộc Hà) cho biết: "Chia sẻ những câu chuyện mình đọc trong sách trước các bạn khiến em rất vui. Thông qua hoạt động này, em không chỉ lan tỏa được kiến thức mình biết mà còn học thêm nhiều câu chuyện hay từ các bạn khác".

Em Trần Thị Ái Nhân, lớp 5A1 - Trường Tiểu học Thạch Kim chia sẻ sách cùng các bạn.

Khi sách hiện diện thường xuyên trong từng lớp học, ngay trên sân trường, trẻ không còn nhìn sách như một nhiệm vụ học tập, mà như một phần tự nhiên của đời sống học đường.

Cô giáo Trương Thị Nam - Trường Tiểu học Thạch Kim (xã Lộc Hà) cho biết: "Ở trường chúng tôi, mỗi học sinh đều có một cuốn sổ tay đọc sách. Hằng tuần, các em ghi lại những cuốn sách mình đã đọc cùng nội dung chính. Cuối mỗi tháng, các cô giáo chủ nhiệm sẽ xem lại phần ghi chép ấy và kịp thời động viên, khen thưởng những em có kết quả tốt. Cách làm này giúp tạo không khí thi đua sôi nổi, để việc đọc sách dần trở thành thói quen trong mỗi lớp học, mỗi ngôi trường".

Xây dựng không gian đọc thân thiện, gần gũi trong nhà trường sẽ tạo hứng thú đọc sách cho học sinh.

Nếu ở cấp tiểu học và trung học cơ sở, việc hình thành thói quen đọc được nuôi dưỡng qua các hoạt động trải nghiệm, tiết học thư viện và không gian đọc mở thì ở bậc trung học phổ thông, khi nhu cầu và cách đọc đã có nhiều thay đổi, việc số hóa thư viện, đổi mới không gian đọc để phù hợp với tâm lý lứa tuổi trở thành yêu cầu tất yếu.

Chia sẻ về hoạt động số hóa thư viện trong nhà trường, cô giáo Nguyễn Thị Vân Anh, nhân viên thư viện - Trường THPT Lý Tự Trọng cho biết: "Hiện nay, nhà trường đã triển khai phần mềm quản lý thư viện trực tuyến nhằm đáp ứng nhu cầu tra cứu và sử dụng tài liệu của học sinh dưới nhiều hình thức khác nhau. Đặc biệt, việc số hóa tài liệu giúp một đầu sách có thể được nhiều học sinh cùng lúc tiếp cận, qua đó nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn sách. Bên cạnh đó, nhà trường cũng ưu tiên nguồn lực để đổi mới không gian đọc cho các em học sinh".

Nhà trường là môi trường đầu tiên có khả năng kiến tạo thói quen đọc cho trẻ, thế nhưng, theo các chuyên gia giáo dục, gia đình mới là nơi quyết định tính bền vững của thói quen đọc. Khi bố mẹ đọc sách cùng con, đưa con đến thư viện, dành thời gian trao đổi về những điều con đọc được, sách sẽ gắn với cảm giác được quan tâm, được sẻ chia, nền tảng cảm xúc quan trọng cho thói quen đọc. Chị Trần Thị Thu Hoài (phường Trần Phú) chia sẻ: "Những lúc có thời gian rảnh, tôi thường xuyên cùng con đến thư viện tỉnh để đọc sách, từ đó, tôi hiểu hơn về sở thích, tâm lý của con và rèn luyện cho bản thân và con thói quen đọc sách, tạo sự tích lũy về mặt kiến thức".

Chị Trần Thị Thu Hoài (phường Trần Phú) thường xuyên duy trì thói quen cùng con đọc sách tại thư viện

Diễn giả Trần Việt Quân - Nhà sáng lập, giảng viên tại Viện đào tạo Bách khoa Education cho rằng: "Muốn hình thành thói quen đọc sách cho con, trước hết gia đình phải có văn hóa đọc. Việc được tiếp xúc với sách từ sớm sẽ giúp thói quen đọc sách hình thành bền vững theo thời gian".

Văn hóa đọc không phải là câu chuyện của riêng nhà trường hay gia đình, mà là sự tiếp nối giữa hai môi trường giáo dục quan trọng nhất của trẻ. Khi trẻ được sống trong không gian có sách, được dẫn dắt bằng sự kiên nhẫn và đồng hành của thầy cô, bố mẹ, việc đọc sẽ không còn là thói quen ngắn hạn, mà trở thành nền tảng cho sự phát triển lâu dài.

Clip: Diễn giả Trần Việt Quân chia sẻ về cách duy trì thói quen đọc sách cùng con

Thanh Huyền