Cẩn trọng với giáo dục liên kết

Tiết học tại Trường PTDTNT THCS&THPT Na Hang (Tuyên Quang). Ảnh: NTCC.

Rà soát, kiểm tra hoạt động liên kết

Các chương trình liên kết trong trường phổ thông đã và đang được triển khai ngày càng rộng rãi tại nhiều địa phương. Từ liên kết dạy ngoại ngữ, tin học, STEM, kỹ năng sống cho đến hợp tác với các tổ chức giáo dục quốc tế.

Điều này một phần xuất phát từ nhu cầu có thật của xã hội, khi yêu cầu về ngoại ngữ, công nghệ, kỹ năng mềm đối với thế hệ trẻ ngày càng cao. Chương trình giáo dục phổ thông dù đã được đổi mới theo định hướng phát triển năng lực, nhưng vẫn khó có thể đáp ứng đầy đủ và sâu rộng mọi nhu cầu đa dạng đó trong khuôn khổ thời lượng và điều kiện hiện có.

Vì vậy, việc các trường phổ thông hợp tác với các đơn vị bên ngoài để tổ chức những chương trình bổ trợ, nếu được thực hiện đúng mục đích, đúng quy định, có thể mang lại lợi ích nhất định cho học sinh. Nhiều em có cơ hội tiếp xúc với giáo viên nước ngoài, phương pháp học tập mới, các hoạt động trải nghiệm thực tế, từ đó mở rộng tầm nhìn và nâng cao năng lực cá nhân.

Đại diện Bộ GDĐT cho biết đã yêu cầu các địa phương tiếp tục rà soát tổng thể việc tổ chức dạy học liên kết trong các nhà trường.

Tại Hà Nội, Sở GDĐT Hà Nội vừa có công văn gửi UBND các xã, phường, trường công lập trực thuộc sở yêu cầu báo cáo tình hình thực hiện dịch vụ hỗ trợ giáo dục trong trường công lập. Các dịch vụ này bao gồm: kỹ năng sống, tiếng Anh, STEM, kỹ năng công dân số, AI,… Sở yêu cầu các đơn vị khái quát, đánh giá tình hình thực hiện dịch vụ hỗ trợ giáo dục tại đơn vị và đề xuất kiến nghị phương án trong thời gian tới, trong đó làm rõ việc cần thiết hoặc không cần thiết tổ chức thực hiện dịch vụ hỗ trợ giáo dục trong nhà trường. Trước đó, tháng 11/2025, Giám đốc Sở GDĐT Hà Nội đã có quyết định thành lập đoàn kiểm tra thực hiện nhiệm vụ ở bậc mầm non, trong đó có nội dung kiểm tra hoạt động giáo dục kỹ năng sống và hoạt động giáo dục ngoài giờ chính khóa. Thời gian kiểm tra kéo dài từ tháng 11/2025 đến tháng 5/2026.

Đảm bảo công bằng trong giáo dục

Việc tổ chức các chương trình liên kết luôn được ngành giáo dục nhấn mạnh là cần phải được thông qua hội đồng trường và lấy ý kiến của cha mẹ học sinh trên cơ sở tự nguyện, không được ép buộc học sinh tham gia các hoạt động liên kết. Dù vậy, từ phản ánh của phụ huynh có thể thấy do việc sắp xếp các tiết học liên kết xen kỹ với các môn học chính khóa nên nếu học sinh không đăng ký sẽ “bơ vơ” trong tiết học đó.

Mức thu từ chương trình liên kết mỗi trường cũng thu khác nhau dù cùng trong một phường, xã… Đặc biệt, số lượng các chương trình liên kết, học bổ trợ nhiều khiến phụ huynh thấy gánh nặng về chi phí học tập gia tăng. Điều này rõ ràng đi ngược lại với chủ trương nhân văn Nhà nước đang thực hiện.

Đây là thực tế đang diễn ra tại một số trường học khiến dư luận bức xúc, cần phải rà soát, chấn chỉnh để môi trường giáo dục thực sự vì học sinh, chứ không trở thành nơi cung cấp dịch vụ thu phí trá hình. Việc đưa các chương trình liên kết vào nhà trường, nếu không được kiểm soát chặt chẽ, rất dễ làm lu mờ ranh giới giữa hoạt động giáo dục và kinh doanh, gây áp lực tài chính không nhỏ cho phụ huynh, đặc biệt là các gia đình có thu nhập trung bình và thấp.

Để các chương trình liên kết hiệu quả, cần cẩn trọng khâu xây dựng chủ trương, lựa chọn đối tác, thiết kế chương trình, tổ chức thực hiện cho đến giám sát và đánh giá. Chỉ khi các chương trình liên kết thực sự bổ trợ cho chương trình giáo dục phổ thông, bảo đảm tính tự nguyện, minh bạch và công bằng, chúng mới có thể phát huy giá trị tích cực. Ngược lại, nếu buông lỏng quản lý hoặc chạy theo lợi ích ngắn hạn, chính môi trường giáo dục phổ thông - nơi đặt nền móng cho sự phát triển con người - sẽ phải gánh chịu những hệ lụy lâu dài.

Đặc biệt, để đảm bảo “không học sinh nào bị bỏ lại phía sau”, các nhà trường cũng cần tận dụng tối đa cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, xây dựng các hình thức hoạt động không thu phí để đảm bảo học sinh không tham gia chương trình liên kết vẫn có quyền lợi học tập và phát triển toàn diện.

TPHCM: Chấn chỉnh đào tạo liên kết trong trường học: Sau khi các chính sách miễn học phí và miễn bảo hiểm y tế được áp dụng, nhiều phụ huynh trên địa bàn TPHCM cho rằng, số tiền thực tế phải đóng góp cho các em không thay đổi so với các năm trước, thậm chí có tăng hơn. guyên nhân bởi nhiều chương trình liên kết trong trường học với các đối tác bên ngoài và phụ huynh học sinh phải đóng hàng tháng. Theo tìm hiểu của phóng viên, ở khu vực TPHCM (cũ), việc phụ huynh học sinh đăng ký tiết học tăng cường là bình thường, phổ biến. Nguyên nhân bởi nhà trường sắp xếp các tiết học này xen kẽ với các tiết học khác. Vì vậy, phụ huynh không thể không đăng ký. Bởi nếu không học thì trong những tiết tăng cường, học sinh sẽ phải ra khỏi lớp để các bạn đăng ký theo học. Đây là vấn đề khá tế nhị với những bậc học tiểu học, THCS… Vì vậy, hầu hết phụ huynh đều chấp nhận tự nguyện đăng ký và khiến số tiền thực đóng vẫn ở mức cao dù đã được miễn học phí, bảo hiểm y tế. Ông Hồ Tấn Minh - Chánh văn phòng Sở GDĐT TPHCM cho biết, các chương trình giáo dục phổ thông bắt buộc dạy 2 buổi mỗi ngày ở bậc tiểu học và khuyến khích với bậc trung học, hướng đến phát triển năng lực, phẩm chất toàn diện cho học sinh. Hiệu trưởng có trách nhiệm sắp xếp kế hoạch giảng dạy, bao gồm chương trình chuẩn của Bộ và các hoạt động bổ trợ. Với nội dung bổ trợ, các trường được phép liên kết với đơn vị bên ngoài để dạy kỹ năng cần thiết như ngoại ngữ với người bản xứ, trí tuệ nhân tạo (AI), kỹ năng mềm... Tuy nhiên, việc này chỉ ở những phần mà trường không có khả năng tự tổ chức. Ông Minh cũng giải thích thêm rằng, nếu muốn học sinh có thêm kỹ năng bơi lội, kỹ năng nói tiếng Anh, kỹ năng toán nâng cao… nhưng nguồn lực nhà trường (gồm cơ sở vật chất, giáo viên…) không đủ để đáp ứng thì nhà trường bắt buộc phải liên kết với đơn vị bên ngoài đạt chất lượng để tăng cường năng lực cho học sinh. Trong khi đó, ông Nguyễn Bảo Quốc - Phó Giám đốc Sở GDĐT TPHCM nhấn mạnh yếu tố tự nguyện là điều kiện tiên quyết. Với những học sinh không đăng ký học liên kết, trường phải tổ chức các câu lạc bộ văn - thể - mỹ hoặc khoa học để các em tham gia trong thời gian đó. Sở GDĐT TPHCM không cấp phép cho các chương trình cũng như đơn vị liên kết với nhà trường mà do các trường tự xem xét nguyện vọng của phụ huynh để quyết định. Cũng theo ông Quốc, thời gian qua, kiểm tra thực tế, lãnh đạo Sở nhận thấy còn một số trường chưa thực hiện đúng, phổ biến là không công khai đầy đủ thông tin chương trình hoặc sắp xếp thời khóa biểu chưa hợp lý. Vì vậy, thời gian tới, Sở GDĐT TPHCM sẽ chấn chỉnh và xử lý kỷ luật nếu phát hiện vi phạm nghiêm trọng. Có thể nói, mô hình giáo dục liên kết trong nhà trường là nhu cầu thực tế của phụ huynh học sinh nhưng việc duy trì chất lượng, sự đồng thuận cũng như minh bạch là điều quan trọng, cần thiết để không bị rơi vào tình trạng “thương mại hóa trường học” cũng như khiến phụ huynh cảm thấy áp lực nặng nề vì những khoản “tự nguyện” này. (ĐOÀN XÁ)

Hàn Minh