GII 2025: Việt Nam giữ vững vị trí 44 trong đổi mới sáng tạo toàn cầu, nhưng 'đá tảng' cũ vẫn còn đó

18h30 chiều 16.9 (giờ Hà Nội), cả thế giới công nghệ và kinh tế đổ dồn về Geneva, nơi WIPO công bố Báo cáo GII 2025, buổi công bố vẫn đang diễn ra trực tiếp. Và tin vui đã đến với Việt Nam. Với vị trí 44/139 quốc gia và nền kinh tế, chúng ta đã giữ nguyên thứ hạng năm 2024, một kết quả đáng khích lệ trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Ông Daren Tang, Tổng giám đốc WIPO. Ảnh chụp màn hình

Thành công rực rỡ

Không thể phủ nhận những nỗ lực đáng ghi nhận của Việt Nam. Chúng ta tiếp tục có sự cải thiện ở đầu vào Đổi mới sáng tạo, tăng 3 bậc so với năm 2023, từ 53 lên 50. Điều này cho thấy các chính sách về thể chế, nguồn nhân lực và cơ sở hạ tầng đã phát huy tác dụng.

Đặc biệt, Việt Nam tiếp tục là một trong những quốc gia có thành tích vượt trội so với mức độ phát triển trong suốt 15 năm liên tiếp. Nói một cách dễ hiểu, chúng ta đã biến nguồn lực đầu vào thành kết quả đầu ra hiệu quả hơn nhiều so với các quốc gia có cùng trình độ phát triển.

Điều tự hào nhất có lẽ là việc lần đầu tiên Việt Nam vươn lên dẫn đầu thế giới ở chỉ số "Xuất khẩu hàng hóa sáng tạo". Cùng với "Nhập khẩu công nghệ cao" và "Xuất khẩu công nghệ cao", đây là ba mũi nhọn khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ công nghệ toàn cầu.

Những “đá tảng” cần phải nhổ

Tuy nhiên, niềm vui chưa được trọn vẹn khi bản báo cáo GII 2025 cũng chỉ ra những điểm yếu cố hữu mà Việt Nam đã phải đối mặt trong nhiều năm. Đó là những "đá tảng" cản trở con đường tiến xa hơn.

Ông Marco M. Alemán, Trợ lý Tổng Giám đốc WIPO, chủ trì phiên trình bày về Kết quả GII 2025. Ảnh chụp màn hình

Đầu tiên là giáo dục. Chi cho giáo dục giảm 10 bậc, xuống hạng 116. Tỷ lệ sinh viên nước ngoài tiếp tục giảm, cho thấy các trường đại học của chúng ta vẫn chưa đủ hấp dẫn. Đây là một vấn đề nghiêm trọng, bởi giáo dục là nền tảng của mọi sự phát triển, là nơi ươm mầm các tài năng sáng tạo.

Thứ hai là cơ sở hạ tầng. Mặc dù nhóm chỉ số này có cải thiện nhẹ, nhưng các chỉ số về "Truy cập ICT" và "Sử dụng ICT" đều đi xuống. Nhóm chỉ số về bền vững sinh thái cũng giảm mạnh, đặc biệt là chỉ số "Tỷ lệ nguồn năng lượng phát thải các-bon thấp", một hồi chuông cảnh tỉnh về cam kết phát triển bền vững của Việt Nam.

Cuối cùng là khả năng hấp thu tri thức và đổi mới trong lĩnh vực dịch vụ. Chỉ số "Nhập khẩu dịch vụ ICT" đứng cuối bảng (133/139), còn các chỉ số về "Xuất khẩu dịch vụ ICT" và "Tiền bản quyền tác giả" cũng ở thứ hạng thấp. Điều này cho thấy chúng ta vẫn chưa tận dụng hết tiềm năng của nền kinh tế số và sáng tạo.

Có thể thấy: Việt Nam đã và đang làm rất tốt trong cuộc đua Đổi mới sáng tạo. Vị trí 44 là một thành công đáng tự hào, là minh chứng cho sự nỗ lực của cả một hệ thống chính trị và cộng đồng.

Tuy nhiên, nếu không giải quyết được những "đá tảng" còn tồn tại, việc giữ vững thứ hạng có thể trở thành một thách thức lớn. Đây không chỉ là câu chuyện của ngành khoa học công nghệ, mà là trách nhiệm của toàn xã hội. Chỉ khi nào chúng ta vượt qua được những rào cản này, Việt Nam mới thực sự bứt phá và vươn lên top đầu thế giới về Đổi mới sáng tạo.

Nam Phong