Tháo gỡ rào cản, cắt giảm mạnh mẽ thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng

Ngày 26/9, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội phối hợp Bộ Xây dựng và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam tổ chức Hội thảo “Góp ý hoàn thiện dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi).

Tạo khung khổ pháp lý mới, hiện đại, minh bạch

Theo Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường của Quốc hội: Luật Xây dựng hiện hành (ban hành năm 2014) đã đóng góp tích cực trong quản lý hoạt động xây dựng suốt hơn một thập kỷ qua. Tuy nhiên, trước bối cảnh mới và yêu cầu phát triển mới, luật này đã bộc lộ nhiều hạn chế, vướng mắc, nhiều quy định đã trở nên không còn phù hợp.

Trong đó phải kể đến, thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng vẫn còn rườm rà, phức tạp. Nhiều dự án đầu tư xây dựng phải trải qua quá nhiều công đoạn, tầng nấc thủ tục, kéo dài thời gian và tăng chi phí cho doanh nghiệp. Thêm vào đó, sự thiếu đồng bộ, thống nhất giữa Luật Xây dựng và các luật liên quan gây lúng túng cho nhà đầu tư. Hiện một dự án xây dựng trung bình chịu sự điều chỉnh của khoảng 5–7 luật, khiến chủ đầu tư “không biết phải tuân theo quy định nào cho đúng”. Nhiều quy định hiện hành đã lạc hậu so với sự phát triển của khoa học công nghệ và yêu cầu quản lý mới. Mặt khác, tổ chức bộ máy chính quyền địa phương đã có thay đổi (sắp xếp đơn vị hành chính, mô hình chính quyền đô thị 2 cấp), đòi hỏi luật phải cập nhật để phân định rõ thẩm quyền quản lý xây dựng ở địa phương.

Tiến sĩ Trần Văn Khải, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, công nghệ và Môi trường của Quốc hội. (Ảnh: TL)

Vì vậy, theo ông Khải, việc sửa đổi Luật Xây dựng là một nhiệm vụ tất yếu, cấp bách. Mục tiêu không chỉ để khắc phục những bất cập hiện tại mà quan trọng hơn là tạo ra một khung khổ pháp lý mới, hiện đại, thông thoáng, minh bạch nhằm giải phóng mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế của Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam mong muốn đưa tiếng nói của cộng đồng doanh nghiệp, thúc đẩy sự phát triển của ngành xây dựng.

Theo ông Tuấn, đây là luật quan trọng, đặc biệt quan trọng khi đưa vốn vào nền kinh tế, có tính chất “khơi thông” nguồn vốn không chỉ trong lĩnh vực đầu tư công mà cả đầu tư tư nhân hay đầu tư xã hội và đầu tư trực tiếp nước ngoài.

Luật đổi mới theo hướng chuyển từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm", từ kiểm soát chặt chẽ các khâu hành chính sang trao quyền, trao trách nhiệm, tăng tính tự chủ cho các chủ thể. Điểm sửa đổi thứ hai ghi nhận trong dự thảo lần này đã cắt giảm mạnh mẽ thủ tục hành chính, đơn giản hóa quy trình đầu tư công, phân cấp, kiểm tra, giám sát, tạo điều kiện cho đầu tư công. Đồng thời, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, chuyển một số các xu thế phát triển xanh, bền vững; bảo đảm kỷ cương, hiệu quả và hiệu lực quản lý Nhà nước, phòng chống tiêu cực và bảo vệ quyền lợi chính đáng của doanh nghiệp, người dân.

Đổi mới phương thức quản lý; phân cấp, phân quyền mạnh mẽ

Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi) đã được Chính phủ trình với phạm vi sửa đổi rất rộng và nhiều điểm đột phá. Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, dự thảo lần này sửa đổi tới 141/168 điều của luật hiện hành, tái cấu trúc còn 8 Chương với 96 Điều, có thể nói là một cuộc đại cải cách. Dự thảo tập trung vào bốn nhóm chính sách lớn:

Đổi mới phương thức quản lý, nâng cao hiệu quả quản trị trong đầu tư xây dựng. Theo đó, mô hình quản lý dự án được đề xuất rút gọn từ 6 xuống 2 hình thức (hoặc giao Ban quản lý dự án chuyên nghiệp, hoặc chủ đầu tư tự tổ chức quản lý), giúp tinh giản bộ máy trung gian. Quy định rõ ràng hơn về quản lý chi phí đầu tư xây dựng, bổ sung công cụ kinh tế như định mức, đơn giá xây dựng linh hoạt.

Đặc biệt, dự thảo Luật đã bổ sung quy định đẩy mạnh ứng dụng công nghệ: cho phép và khuyến khích áp dụng mô hình thông tin công trình (BIM), hệ thống thông tin địa lý (GIS), trí tuệ nhân tạo trong quản lý cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động xây dựng; định danh mỗi công trình bằng mã số ID… Đây là bước quan trọng để tiến tới chuyển đổi số trong ngành xây dựng, tăng cường minh bạch và hiệu quả quản lý.

Dự thảo Luật cũng tập trung cắt giảm,đơn giản hóa thủ tục hành chính và điều kiện đầu tư kinh doanh trong xây dựng như mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng. Nhiều thủ tục được đề xuất bãi bỏ hoặc cắt giảm mạnh: bỏ thủ tục cấp chứng chỉ năng lực hoạt động xây dựng cho tổ chức, bỏ bước thẩm định thiết kế sau thiết kế cơ sở; đơn giản hóa điều kiện khởi công công trình và giảm bớt đối tượng phải kiểm tra nghiệm thu. So với 8 nhóm thủ tục hành chính trong luật hiện hành, dự thảo đề xuất bãi bỏ 3 nhóm thủ tục và đơn giản hóa các nhóm còn lại.

Bên cạnh đó, dự thảo Luật phân cấp, phân quyền mạnh mẽ trong quản lý xây dựng, kèm theo cơ chế giám sát, trách nhiệm giải trình rõ ràng; chỉ quy định tại luật những vấn đề mang tính khung, nguyên tắc; giao Chính phủ quy định chi tiết những vấn đề kỹ thuật, chuyên môn.

Quang cảnh Hội thảo. (Ảnh: TL)

Cắt giảm mạnh mẽ thủ tục, gỡ vướng cho người dân, doanh nghiệp

Tại hội thảo, đa số các đại biểu đều đồng tình cao với mục tiêu đơn giản hóa, cắt giảm mạnh thủ tục như dự thảo đề xuất. Nhiều ý kiến nhấn mạnh rằng những rào cản thủ tục hiện nay (giấy phép xây dựng, thẩm định dự án, nghiệm thu...) cần được cải tổ quyết liệt hơn nữa, triệt để, mạnh mẽ hơn nữa, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam đồng tình cao với mục tiêu đơn giản hóa, cắt giảm mạnh thủ tục hành chính trong lĩnh vực xây dựng. Theo ông Trần Chủng, thực tế có những dự án xin thủ tục mất nhiều năm gây lãng phí thời gian và tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Chủ tịch Hiệp hội các nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam bày tỏ băn khoăn về việc chuyển từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm, có nên áp dụng “hậu kiểm” với các công trình xây dựng hay không?. Theo ông Chủng, cần lấy phương châm phòng ngừa là chính, làm tốt ngay từ đầu, tránh tình trạng “sai rồi mới sửa”.

Về phân cấp cho các địa phương, ông Chủng cho rằng nếu không có hướng dẫn cụ thể thì sẽ rất khó thực hiện bởi thực tế cho thấy nơi này nơi kia năng lực còn hạn chế. Trên cơ sở đó, đề nghị dự thảo Luật quy định cụ thể hơn về chế độ báo cáo, kiểm tra sau phân cấp, cũng như trách nhiệm của các bộ, ngành trong hướng dẫn, hỗ trợ địa phương, tăng cường phổ biến giáo dục pháp luật.

Chỉ ra thực tiễn công tác quản lý công trình xây dựng cho thấy hồ sơ lưu trữ lớn, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Thái Nguyên Hoàng Thái Cương cho rằng cần phải có phần mềm quản lý thông tin công trình, trở thành công cụ bắt buộc, phổ biến trong quản lý dự án, điều này sẽ góp phần quản lý Nhà nước tốt hơn.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng đề xuất dự thảo Luật nên khuyến khích mạnh mẽ hơn việc sử dụng vật liệu xây dựng mới, thân thiện môi trường, công nghệ xanh.

Thu Hằng