Gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc Mông ở Tà Xi Láng

Vượt con dốc dựng đứng, xe chúng tôi chậm lại giữa khúc cua tay áo gập ghềnh, vòng nối vòng như chẳng có điểm dừng. Con đường lên Tà Xi Láng tựa sợi chỉ vắt ngang lưng núi, khi ẩn khi hiện giữa tầng tầng mây trắng. Càng lên cao, không khí càng loãng và lạnh dần. Giữa khung cảnh mênh mang ấy, Tà Xi Láng hiện ra bình yên ở độ cao hơn 1.300 m so với mực nước biển.

Đường vào thôn Tà Đằng gập ghềnh sỏi đá, thường xuyên bị sạt lở do thiên tai.

Gần tới trụ sở xã, xe chúng tôi chưa kịp dừng bánh, tiếng chào hồ hởi đã vang lên từ ven đường. Đồng chí Trần Đình Trọng – Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã cùng mấy thanh niên bản địa đã đứng chờ sẵn từ sớm.

Đồng chí Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã bắt tay thật chặt và bảo: Hôm nay có khách xuống thôn, bà con mừng lắm đấy. Xe của bản sẵn rồi, ta đi thôi, không muộn, quãng đường thì gần nhưng tối qua vừa mưa nên sẽ mất nhiều thời gian lắm.

Quả thật, quãng đường từ trung tâm xã vào thôn Tà Đằng chỉ hơn 7 km nhưng đủ để thử thách bất kỳ ai lần đầu đặt chân tới mảnh đất này. Đường đất nhỏ hẹp, trơn trượt sau cơn mưa. Chiếc xe máy cũ ì ạch "bò" qua con dốc dựng đứng, bánh xe trượt trên lớp bùn đặc quánh. Mỗi lần xe sa xuống ổ trũng, mấy thanh niên lại nhanh nhẹn nhảy xuống, người đẩy, người kê đá.

Ở một khúc cua cao, tranh thủ thời gian chờ máy xúc san gạt đất vừa sạt, đồng chí Trần Đình Trọng chỉ tay về phía xa, giọng đầy tự hào: Kia là thôn Tà Đằng, bà con sống giữa núi rừng, kinh tế còn nhiều khó khăn nhưng nếp sống, phong tục vẫn được gìn giữ. Đó là tài sản vô giá - nền tảng để xã định hướng phát triển du lịch gắn với bảo tồn văn hóa dân tộc.

Các đồng chí lãnh đạo xã Tà Xi Láng thăm hỏi, động viên người Mông có uy tín trên địa bàn xã.

Theo lời giới thiệu của đồng chí Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy, từ khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy mới hoạt động đồng bộ, quyết liệt hơn trong từng định hướng phát triển.

Đảng bộ xã đã xác định 3 khâu đột phá quan trọng, trong đó tập trung đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trẻ, xây dựng đội ngũ tại chỗ am hiểu địa phương là hướng đi trước nhất. Phát triển kinh tế, du lịch gắn với bảo tồn văn hóa là hướng đi lâu dài và thu hút nguồn lực đầu tư hạ tầng; đặc biệt giao thông, điện lưới, sóng điện thoại, internet là điều kiện căn bản để mở rộng giao thương, kết nối vùng cao với bên ngoài. Tà Xi Láng có 98% dân số là người Mông. Mỗi nếp nhà, điệu khèn, chiếc váy xòe, câu hát... tạo nên sức hấp dẫn riêng biệt mà ít nơi có được.

Máy xúc hoàn thành việc san gạt, xe chúng tôi lại tiếp tục "bò" qua con dốc cuối cùng dẫn xuống Tà Đằng. Càng đi vào sâu, khung cảnh thơ mộng càng hiện rõ. Ở nơi đỉnh trời, bản sắc văn hóa dân tộc Mông vẫn được gìn giữ từ mái nhà gỗ, tiếng khèn, tiếng hát, đến trang phục, ẩm thực, nếp sinh hoạt. Nhận thấy nguồn lực nội sinh đó, chính quyền xã Tà Xi Láng đã chọn nơi đây làm mô hình điểm phát triển du lịch cộng đồng kiểu mẫu.

Mới trung tuần tháng Mười nhưng ở Tà Đằng đã thấy hoa đào, hoa mận nở sớm tô điểm. Dưới mái hiên gỗ rêu phong, phụ nữ Mông ngồi xe lanh, nhuộm chàm, vẽ sáp ong. Mùi khói bếp, mùi chàm hòa quyện làm ấm cả khoảng sân đất.

Mái nhà gỗ rêu phủ, hoa mận nở sớm tô điểm cho bức tranh Tà Đằng thêm rực rỡ.

Câu lạc bộ gìn giữ văn hóa, trang phục dân tộc Mông thôn Tà Đằng được Hội Phụ nữ xã Tà Xi Láng thành lập đầu năm 2024, với 12 thành viên, tuổi đời từ 15 đến 60, nhằm khôi phục kỹ thuật dệt lanh, nhuộm chàm, vẽ sáp ong và truyền dạy cho lớp trẻ thêm yêu, tự hào hơn về trang phục dân tộc.

Chị Sùng Thị Cở - Chủ nhiệm Câu lạc bộ gìn giữ văn hóa, trang phục dân tộc Mông thôn Tà Đằng vừa tỉ mỉ thêu từng đường chỉ lên thân váy bên hiên nhà, vừa vui vẻ trò chuyện: Ngày trước, trong bản, ai cũng biết dệt, biết vẽ sáp ong. Nhưng rồi lớp trẻ đi học xa, đi làm xa, cũng có thời gian trong bản chẳng nghe tiếng dệt nữa. Giờ có câu lạc bộ, chúng tôi vừa làm, vừa dạy, thi thoảng biểu diễn cho khách du lịch xem. Ai cũng vui vì nghề cũ được sống lại.

Thành viên Câu lạc bộ gìn giữ văn hóa, trang phục dân tộc Mông ở thôn Tà Đằng cùng nhau thêu những sản phẩm thổ cẩm truyền thống.

Đồng chí Lý Thị Xông - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Tà Xi Láng cho biết: Chúng tôi xác định phát triển du lịch không phải để đánh đổi bản sắc mà để chính văn hóa tạo nền tảng cho du lịch. Mỗi ngôi nhà, mỗi nếp sinh hoạt đều có giá trị.

Cùng với gìn giữ trang phục, văn hóa dân tộc Mông, xã còn định hướng phát triển cây đào bản địa thành loại cây chủ lực phát triển kinh tế ở Tà Xi Láng. Đào nơi đây bền màu, tán đẹp, được thương lái nhiều nơi tìm mua mỗi dịp Tết. Vì vậy, chính quyền xã tích cực tuyên truyền, vận động bà con mở rộng diện tích, kết hợp quảng bá du lịch mùa hoa đào, tạo dấu ấn riêng cho vùng đất này.

Người Mông xã Tà Xi Lãng giữ được nhiều nét văn hóa truyền thống tốt đẹp.

Mặc dù mới có 2/5 thôn có đường bê tông đến trung tâm thôn, điện quốc gia chưa đến hết các thôn, 5 chòm dân cư không có sóng điện thoại, thiên tai thường xuyên gây sạt lở, chia cắt nhưng người Tà Xi Láng vẫn không nản lòng.

Trong mỗi ngôi nhà gỗ, ánh sáng của Đảng vẫn soi sáng bàn tay người Mông cần mẫn dệt lanh; ngoài nương, rừng đào, nương ngô vẫn xanh mướt; trẻ em được đi học đầy đủ, phụ nữ có thêm thu nhập từ nghề thêu dệt, cán bộ xã bám bản, cùng dân bàn việc phát triển kinh tế, xây dựng thôn bản kiểu mẫu... Đó chính là thành quả của cách làm mới, tư duy mới từ đội ngũ cán bộ trẻ và sự đồng thuận của người dân.

Các sản phẩm thổ cẩm truyền thống của người Mông xã Tà Xi Láng được làm thủ công, tỉ mỉ.

Tà Xi Láng hôm nay như một nốt nhạc trong bản hòa ca đổi mới của núi rừng. Bản sắc văn hóa dân tộc Mông nơi đây vừa là di sản, vừa là nguồn lực để Tà Xi Láng vươn lên. Dẫu gian khó, người Mông Tà Xi Láng vẫn giữ niềm tin bền bỉ, kỳ vọng vào ngọn cờ lãnh đạo của Đảng, quyết tâm vững bước trên hành trình phát triển, dựng xây cuộc sống mới.

Lê Huyền Thương