'Giữ hồn di sản' trong không gian số (Bài 2): Người trẻ kể chuyện 'di sản số'
Làn sóng sáng tạo số của giới trẻ đang góp thêm nguồn sinh khí mới cho hành trình gìn giữ và lan tỏa di sản xứ Thanh. Với tư duy mở, kỹ năng công nghệ và khả năng kể chuyện hiện đại, nhiều bạn trẻ đã trở thành người kể chuyện di sản số, kết nối quá khứ với đời sống hôm nay bằng trải nghiệm thực tế, video, mô hình 3D và các phương thức truyền thông số.
Chương trình trải nghiệm lịch sử “Lam Sơn tụ nghĩa” góp phần đưa giá trị di sản văn hóa đến với học sinh.
Mở rộng không gian học tập
Trên hành trình số hóa di sản, lực lượng trẻ đang nổi lên như một nhân tố quan trọng đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng. Nếu như các cấp, ngành đóng vai trò xây dựng và phát triển nền tảng số, thì người trẻ lại mang đến năng lượng sáng tạo và khả năng truyền tải phù hợp với ngôn ngữ của thời đại. Cách kể chuyện di sản của họ không bị giới hạn bởi những bài thuyết minh truyền thống, mà được mở rộng qua các nền tảng mạng xã hội, sản phẩm đa phương tiện và đặc biệt là mô hình giáo dục - trải nghiệm lịch sử do chính người trẻ tổ chức.
Một trong những điểm sáng tiêu biểu là nhóm bạn trẻ Công ty CP Sự kiện và Du lịch Đông Sơn. Vốn hoạt động trong lĩnh vực du lịch - sự kiện, sau thời gian dài tìm hiểu, khảo sát các di tích và nhân vật lịch sử trên địa bàn tỉnh, các bạn trẻ Hữu Ngọ, Hà Đông, Xuân Mạnh và nhiều cộng sự trong nhóm nhận ra một nhu cầu quan trọng: học sinh cần được tiếp cận lịch sử theo cách sinh động, thực tế và phù hợp với thế hệ số. Từ đó, với sự hỗ trợ tích cực của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, họ đã xây dựng “Teambuilding trải nghiệm lịch sử”, với một số chương trình như: Lam Sơn tụ nghĩa, Đại chiến Ung Châu, Nam tiến...
Đáng chú ý, các chương trình được tổ chức trực tiếp tại các di tích - nơi ký ức lịch sử hiện diện rõ nét nhất. Chương trình trải nghiệm “Lam Sơn tụ nghĩa” sử dụng công nghệ âm thanh sống động, kèm thuyết minh, hiệu ứng sân khấu. Đối với học sinh khi tham gia chương trình hóa thân vào nhân vật lịch sử, sử dụng đạo cụ mô phỏng, cổ phục, tham gia giải mật thư, thực hiện các thử thách nhập vai nhân vật lịch sử. Những trò chơi, thử thách kết hợp hiệu ứng âm thanh, sân khấu tái hiện các dấu mốc và câu chuyện lịch sử quan trọng. Nhờ đó, học sinh không chỉ nghe mà còn “sống” cùng lịch sử, từ đó hiểu sâu, nhớ lâu hơn về quê hương xứ Thanh - vùng đất gắn liền với những trang sử hào hùng của dân tộc. Nhờ tính tương tác cao kết hợp công nghệ, chương trình đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ học sinh, giáo viên và phụ huynh của nhiều trường học trên địa bàn tỉnh. Anh Đoàn Hữu Ngọ (Công ty CP Sự kiện và Du lịch Đông Sơn), cho biết: "Mỗi chương trình trước khi đưa vào triển khai, chúng tôi đều tham vấn ý kiến các nhà nghiên cứu, giảng viên có chuyên môn để kiểm chứng tư liệu, rà soát kịch bản, thống nhất phương pháp truyền tải. Cùng với đó, nghiên cứu ứng dụng công nghệ số nhằm giúp hoạt động trải nghiệm trở nên hấp dẫn, vừa mang lại kết quả giáo dục”.
Đưa di sản lên nền tảng số
Không chỉ dừng lại ở các hoạt động trải nghiệm, nhiều bạn trẻ đã mạnh dạn sử dụng nền tảng số để lan tỏa giá trị di sản. Các video ngắn giới thiệu di tích, vlog khám phá di sản địa phương... xuất hiện ngày càng nhiều trên các nền tảng số như tiktok, youtube, facebook. Điển hình như kênh “Thanh Hóa chill” của anh Trịnh Thế Hưng (phường Sầm Sơn) thu hút tới 1,4 triệu lượt thích và 67,9 nghìn lượt follow trên tiktok. Nhiều video lên xu hướng nhờ cách kể chuyện hấp dẫn, cảnh quay đa chiều, đưa di sản vượt khỏi giới hạn không gian địa lý, đến với đông đảo người xem. Trong đó, không ít video đã thu hút hàng triệu lượt xem và tương tác, cho thấy sức lan tỏa mạnh mẽ khi di sản được truyền tải bằng ngôn ngữ của giới trẻ.
Anh Trịnh Thế Hưng cho biết: “Nền tảng số như facebook, tiktok hay youtube nếu biết khai thác sẽ là kênh hiệu quả để quảng bá giá trị di sản văn hóa. Điều quan trọng là lựa chọn chi tiết hấp dẫn, dễ lan tỏa và tiếp cận người xem. Cũng thông qua nền tảng số, tôi đã có thêm những người bạn cùng đam mê và cùng nhau xây dựng, phát triển “Thanh Hóa chill”. Chúng tôi luôn nỗ lực để những giá trị văn hóa, lịch sử của quê hương trở nên gần gũi với người xem, và mỗi video cũng góp phần bồi đắp tình yêu quê hương đối với mỗi người làm sáng tạo nội dung số chúng tôi”.
Được biết, trong nhóm sáng tạo nội dung số của anh Hưng, nhiều bạn trẻ khác cũng đang nỗ lực xây dựng kênh quảng bá di sản, biến mỗi video thành một “cửa sổ” nhỏ để công chúng khám phá nét đẹp văn hóa xứ Thanh. Điều đáng ghi nhận ở đây chính là sự sáng tạo trong cách kể chuyện, lựa chọn góc tiếp cận và tinh thần tôn trọng di sản đã giúp họ kết nối với cộng đồng. Qua đó, không chỉ góp phần xây dựng thương hiệu cá nhân, sức hút của kênh trên các nền tảng mạng xã hội mà còn tạo nên giá trị mới cho di sản quê hương.
Theo TS. Nguyễn Thị Trúc Quỳnh, Trưởng Khoa Du lịch, Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các nội dung quảng bá di sản trên nền tảng số do giới trẻ tạo ra không chỉ mang tính sáng tạo mà còn có sức lan tỏa mạnh mẽ bởi phù hợp nhu cầu tiếp nhận thông tin hiện nay của đông đảo công chúng. Đồng thời cho rằng, chính sự tham gia của người trẻ giúp các điểm du lịch văn hóa trở nên gần gũi hơn, tiếp thêm động lực cho việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Cũng từ đó hình thành tình yêu lịch sử một cách tự nhiên đối với thế hệ trẻ.
Với tinh thần nỗ lực và cống hiến, nhiều bạn trẻ đang góp phần quan trọng trong việc làm mới di sản xứ Thanh bằng cách kể chuyện thông qua công nghệ. Những sản phẩm nội dung số, những chương trình trải nghiệm lịch sử được tổ chức bài bản cho thấy năng lực, tâm huyết và sự chủ động của họ trong hành trình đưa di sản đến gần đời sống hiện đại. Và khi di sản được kể bởi những người trẻ hiểu giá trị truyền thống, biết cách truyền tải bằng công nghệ và ngôn ngữ hiện đại, việc “giữ hồn di sản” xứ Thanh chắc chắn sẽ có thêm cơ hội được bảo tồn bền vững hơn, giàu cảm hứng hơn trong tương lai.
