Giữ 'hồn' nghệ thuật dệt thủ công giữa núi rừng

Những ngày cuối tuần, không khó để bắt gặp hình ảnh người phụ nữ ở khu vực Đưng K’nớ ngồi trước hiên nhà, chân đạp khung dệt, khéo léo với đôi tay thoăn thoắt để cho ra những tấm thổ cẩm đầy màu sắc. Bên khung gỗ, mỗi người phụ nữ tỉ mỉ luồn qua từng sợi vải, như đang thêu dệt lại một phần hồn của núi rừng Tây Nguyên. Mỗi họa tiết, từ “mắt chim Lang Biang”, “dòng suối thiêng” đến “trái tim núi rừng” đều ẩn chứa một câu chuyện, một thông điệp văn hóa.

Nghề dệt còn hiện hữu trong nhiều nếp nhà ở Đưng K’nớ

Tất cả những hoạt động thường ngày và bình dị ấy trở nên sôi động hơn khi các chị được tham gia dự án Nâng cao năng lực nhóm phụ nữ K’Ho trong việc duy trì và phát triển các sản phẩm nhuộm dệt thủ công tại huyện Lạc Dương (cũ), do Quỹ hỗ trợ cựu sinh viên Úc tại Lâm Đồng tổ chức từ đầu năm 2025.

Chị Bon Niêng K’Gút (thôn K’nớ 1) cho biết, trong nghề dệt thổ cẩm, để hoàn thành một sản phẩm thổ cẩm truyền thống, thường phải trải qua 3 công đoạn chính: tạo sợi, nhuộm sợi và dệt vải. Trong đó, nhuộm sợi là công đoạn mất nhiều thời gian, vì vậy hiện nay, kỹ thuật nhuộm màu thủ công không còn được phổ biến.

Bản thân chị K’Gút sinh ra trong một gia đình có truyền thống gắn bó với nghề dệt thổ cẩm. Mẹ của chị - bà Bon Niêng K’Glòng là một nghệ nhân ưu tú với những cống hiến xuất sắc trong giữ gìn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc. Dường như tất cả những gì đặc sắc nhất trong nghệ thuật dệt thổ cẩm truyền thống chị đã được mẹ cầm tay chỉ việc, truyền dạy. Chị K’Gút cũng là một trong số ít người trẻ biết kỹ thuật nhuộm từ các loại nguyên liệu tự nhiên như: chàm, củ nghệ và cà ri để tạo ra 3 màu sắc chủ đạo trong thổ cẩm của người K’Ho. Trong suốt quãng thời gian tham gia dự án, chị K’Gút cho biết mình đã có cơ hội được học, được gặp gỡ rất nhiều người để kể về nghề truyền thống của gia đình, của buôn làng.

Có dịp chứng kiến kỹ thuật nhuộm và văn hóa thổ cẩm của người K’Ho trên đỉnh núi Lang Biang, chị Megan Leung (du khách đến từ Canada) đã vô cùng háo hứng tham gia trải nghiệm. Chị cũng cẩn thận quan sát từng thao tác dệt trên khung gỗ truyền thống và không khỏi ngỡ ngàng bởi những hoa văn sống động.

Chị Bon Niêng K’Gút là người trẻ hiếm hoi học được kỹ thuật nhuộm vải thủ công truyền thống

Bà Nguyễn Thị Hòa - Chủ nhóm dự án cho biết, dự án đặt mục tiêu tạo cơ hội để những người phụ nữ K’Ho ở Đưng K’nớ duy trì và phát triển các sản phẩm dệt thủ công truyền thống, đưa sản phẩm gần gũi hơn với cộng đồng. Bởi đồng bào K’Ho ở đây vẫn lưu giữ tri thức sâu sắc về nghề dệt truyền thống. Họ biết cách tận dụng nguyên liệu tự nhiên và đặc biệt chú trọng đến hoa văn đặc trưng của người K’Ho sinh sống ở Lâm Đồng. Dự án đã tiến hành hỗ trợ 18 thành viên nữ của nhóm dệt thổ cẩm đứng ra tổ chức và tham gia các hoạt động trải nghiệm về nghệ thuật nhuộm và dệt vải tại Đà Lạt và Khu du lịch Lang Biang. Qua đó thu hút sự chú ý của người dân và du khách, các sản phẩm đã nhận được phản hồi tích cực từ du khách và cũng có thêm những đơn hàng mới.

“Trong dự án này, chúng tôi chú trọng vào việc tạo cơ hội để các chị - trực tiếp là chị K’Gút có thể tham gia thiết kế, điều hành các hoạt động như: lên nội dung đào tạo, trải nghiệm, thiết kế sản phẩm, lựa chọn học viên cho khóa học… Để khi kết thúc dự án, các chị có thể biết cách giới thiệu và quảng bá cho làng nghề của mình, thấy tự hào và tự tin vào sản phẩm cũng như văn hóa của cộng đồng Đưng K’nớ”, bà Hòa cho biết thêm.

Hồng Thắm