Giữ kiến trúc nhà sàn phát triển du lịch

Hòa cùng nhịp sống hiện đại, các nếp nhà sàn truyền thống không chỉ là nơi lưu giữ văn hóa, gắn bó mật thiết trong đời sống tinh thần cộng đồng mà còn góp phần quan trọng phát triển kinh tế du lịch. Thị xã Mường Lay là nơi sinh sống của 9 dân tộc với hơn11.000 nhân khẩu, trong đó dân tộc Thái, ngành Thái trắng chiếm gần 70%. Nhờchiếm tỉ lệ lớn, sinh sống quần tụ thành các bản nối liền nhau nên bản sắc vănhóa đặc trưng truyền thống được bảo tồn, gìn giữ. Một trong số đó là kiến trúcnhà sàn truyền thống, đặc trưng dễ nhận biết nhất mỗi khi nhắc tới Mường Lay -thị xã nhỏ nhất cả nước.

Trải qua thời gian phát triển, nhà sàn truyền thống không chỉlà nơi để ở mà còn là địa điểm thực hành, thể hiện nét văn hóa truyền thống,tín ngưỡng lâu đời đồng bào dân tộc Thái trắng Mường Lay. Những nét văn hóa đóđược người dân nơi đây đúc kết, phát triển, truyền lửa qua các thế hệ như: Lễ mừngcơm mới, cưới hỏi, dân ca, nhạc cụ, nghề truyền thống…

Một dãy nhà sàn truyền thống bên lòng hồ thủy điện Sơn La TX. Mường Lay.

Để bảo tồn không gian nhà sàn, phát huy văn hóa truyền thốngtrong cuộc sống hiện đại, những năm qua, TX. Mường Lay đã không ngừng thúc đâỷtruyền thông, xây dựng các sự kiện nhằm khai thác văn hóa truyền thống dân tộcThái trắng, phát triển du lịch. Nhiều hoạt động văn hóa, lễ hội được tổ chức như: Lễ hội đua thuyền đuôi én, giảivô địch dù lượn toàn quốc, lướt ván phản lực… Qua các sự kiện thu hút dukhách thập phương biết tới con người, miền đất Mường Lay, xây dựng sản phẩmdu lịch gắn liền giá trị văn hóa, cảnh sắc, con người dưới nếp nhà sàn truyềnthống nơi đây.

Ông Trần Mạnh Hà, Trưởng phòng Văn hóa, Khoa học và Thôngtin TX. Mường Lay cho biết: Mường Lay là thị xã có mật độ nhà sàn dân tộc Thái,ngành Thái trắng lớn nhất cả nước với hơn 1.000 nhà sàn truyền thống. Nhằm khaithác giá trị nhà sàn trong phát triển du lịch, cấp ủy, chính quyền đã đẩy mạnhtruyền thông, khuyến khích hướng dẫn người dân xây dựng homestay cũng như các dịchvụ du lịch phục vụ du khách. Tổng số hộ dân đăng ký phát triển homestay là nhàsàn truyền thống hơn 50 hộ với sức chứa gần 1.000 người. Chỉ tính riêng năm 2024,TX. Mường Lay đã tiếp đón, là điểm dừng chân khám phá, trải nghiệm của hơn60.000 lượt du khách, trong đó lượng du khách nước ngoài gần 1.000 lượt. Tổng doanh thu từ hoạt động du lịch năm 2024 khoảng 30 tỷ đồng.

Nhằm đưa không gian nhà sàn truyền thống thành thương hiệu,tôn vinh giá trị văn hóa dân tộc Thái trắng cùng cảnh sắc thiên nhiên nơi ngãba sông, TX. Mường Lay đã tiến hành khảo sát, xây dựng hồ sơ xác lập kỷ lục ViệtNam “Thị xã có mật độ nhà sàn truyền thống dân tộc Thái ngành Thái trắng nhiêùnhất Việt Nam”. Kỷ lục được xác lập đầu tháng 5/2025 với mật độ 10.58 nhà/km2.Việc kỷ lục được xác lập vừa nâng tầm giá trị văn hóa của kiến trúc nhà sàn dântộc Thái trắng TX. Mường Lay vừa tạo điểm nhấn truyền thông, từng bước xây dựngnhận diện thương hiệu đặc trưng “thị xã nhà sàn Thái trắng” trong phát triển dulịch.

Tổ chức Kỷ lục Việt Nam trao chứng nhận xác lập kỷ lục “Thịxã có mật độ nhà sàn truyền thống của dân tộc Thái ngành Thái trắng nhiều nhấtViệt Nam".

Ông Mario, du khách đến từ Argentina chia sẻ: Đây là lần đâùtôi tới Điện Biên và dự định dành 3 ngày khám phá các địa điểm đẹp tại MườngLay. Phong cảnh nơi đây rất đẹp, con người vô cùng thân thiện. Khi lưu trútại homestay tôi được trải nghiệm khá nhiều điều mới lạ, từ nhạc cụ truyền thống,ẩm thực tới nếp sống, văn hóa... Điều khiến tôi ấn tượng nhất nơi đây là những mái nhà sàn đều tăm tắp,với màu sắc đen, đỏ, nâu nối tiếp chạy dọc hai bên sông. Nhìn từ xa như một bảnlàng cổ nhuốm màu thời gian ẩn hiện khoe sắc trong nắng sớm.

Dukhách Argentina trải nghiệm nhạc cụ truyền thống dân tộc Thái trắng dưới hiênnhà sàn truyền thống.

Có thể thấy việc phát triển du lịch gắn liền văn hóa truyềnthống, đặc biệt là kiến trúc độc đáo nhà sàn dân tộc Thái trắng Mường Lay đã mởra nhiều cơ hội, khai thác tiềm năng sẵn có của địa phương trong phát triển dulịch xanh, bền vững. Qua đó từng bước phát triển kinh tế - xã hội địa phương, bảotồn bản sắc, nét đẹp văn hóa truyền thống trong nhịp sống hiện đại.

Trần Nhâm