Gỡ điểm nghẽn triển khai nhiệm vụ Công Thương địa phương sau sáp nhập

Địa phương lúng túng triển khai nhiệm vụ

Tại Hội nghị ngành Công Thương các tỉnh, thành phố khu vực phía Bắc năm 2025, tại Tuyên Quang sáng 17/10, nhiều địa phương phản ánh những khó khăn trong triển khai nhiệm vụ sau khi vận hành mô hình chính quyền hai cấp.

Quang cảnh hội nghị. Ảnh: Cấn Dũng

Theo đó, ba tỉnh Phú Thọ, Ninh Bình và Thái Nguyên đang bước vào giai đoạn mới của phát triển công nghiệp thương mại. Quy mô kinh tế tăng, địa bàn mở rộng, hạ tầng được cải thiện, nhưng đi kèm là những khó khăn về tổ chức bộ máy, cơ chế chính sách và năng lực quản trị.

Tại Phú Thọ, tỉnh mới sau hợp nhất có quy mô nền kinh tế trên 300.000 tỷ đồng, đứng thứ sáu cả nước. “Điều đó đồng nghĩa với việc trách nhiệm của ngành Công Thương đối với tỉnh rất lớn, đặc biệt trong vai trò tham mưu cho Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh”, ông Trần Quang Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương Phú Thọ chia sẻ.

Sau hợp nhất, ngành Công Thương Phú Thọ có hơn 430 cán bộ, công chức, viên chức, đảm nhiệm khối lượng công việc tăng mạnh. Tuy nhiên, nhờ sự hỗ trợ kịp thời từ Bộ Công Thương, bộ máy đã sớm ổn định, các hoạt động chuyên môn trở lại bình thường chỉ sau hơn ba tháng.

Ông Trần Quang Tuấn, Giám đốc Sở Công Thương Phú Thọ phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Cấn Dũng

Phú Thọ hiện duy trì tốc độ tăng trưởng 7 - 7,5%/năm, riêng ngành Công Thương đạt 26%/năm - con số đáng chú ý trong bối cảnh kinh tế chung còn nhiều thách thức. Trong 9 tháng năm 2025, kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đạt gần 39 tỷ đồng, phản ánh sức bật của khu vực sản xuất - xuất khẩu.

Tại Ninh Bình, bức tranh cũng có gam màu tương tự. Sau khi hợp nhất ba tỉnh Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, quy mô tỉnh mở rộng, nguồn lực tăng, tạo điều kiện phát triển mạnh các ngành công nghiệp hỗ trợ, cơ khí, điện tử, chế biến nông sản. Theo ông Hoàng Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Ninh Bình, trong 9 tháng đầu năm, chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 22%, tổng mức bán lẻ đạt trên 200.000 tỷ đồng, kim ngạch xuất khẩu khoảng 18 tỷ USD.

“Sau sáp nhập, quy mô phát triển mở rộng nhưng nhiệm vụ quản lý cũng phức tạp hơn. Cán bộ cấp xã nhiều nơi còn kiêm nhiệm, thiếu chuyên môn sâu về công thương, khiến việc triển khai xuống cơ sở gặp khó khăn”, ông Hoàng Chí Dũng thẳng thắn nhìn nhận.

Trong khi đó, Thái Nguyên lại đang đối diện bài toán phục hồi sau thiệt hại lớn do thiên tai giữa năm. “Đến nay, chúng tôi thống kê sơ bộ thiệt hại khoảng 12.200 tỷ đồng, riêng lĩnh vực công thương khoảng 5.000 tỷ đồng”, ông Phạm Văn Thọ, Giám đốc Sở Công Thương Thái Nguyên cho biết.

Ông Phạm Văn Thọ, Giám đốc Sở Công Thương Thái Nguyên. Ảnh: Cấn Dũng

Tuy vậy, Thái Nguyên vẫn giữ được đà sản xuất, với chỉ số phát triển công nghiệp 9 tháng đạt 9,4%, bán lẻ tăng gần 17%, xuất nhập khẩu tăng 8,2%. Các hoạt động được duy trì nhờ sự chỉ đạo sát sao của Bộ Công Thương và sự chủ động từ cơ sở: “Tất cả cán bộ phụ trách công thương tại 92 xã được đưa vào cùng một nhóm trao đổi để hướng dẫn, chia sẻ tài liệu; khi có vướng mắc thì hỏi ngay và được hướng dẫn trực tiếp”, ông Thọ chia sẻ.

Gỡ “điểm nghẽn” về thể chế và hạ tầng

Dù có nền tảng phát triển mạnh, ba địa phương phía Bắc vẫn đang đối mặt với nhiều vướng mắc mang tính hệ thống. Trước hết là bất cập trong quy định pháp lý khi triển khai dự án khu, cụm công nghiệp sau sáp nhập.

Phú Thọ, với mục tiêu trở thành trung tâm logistics vùng trung du, đang gặp lúng túng trong việc lựa chọn nhà đầu tư cho cụm công nghiệp do chồng chéo giữa Luật Đầu tư công và Nghị định số 32/2024/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý, phát triển cụm công nghiệp. “Hiện, phải làm song song hai thủ tục: Chấp thuận chủ trương đầu tư và chấp thuận nhà đầu tư, nhưng chưa rõ quy trình trước sau, gây khó khăn khi triển khai”, ông Trần Quang Tuấn cho biết.

Ninh Bình cũng gặp tình huống tương tự. Nhiều dự án cụm công nghiệp đã hoàn tất các bước chấm điểm, thẩm tra theo quy trình cũ, nhưng đúng thời điểm hợp nhất, các quyết định chưa kịp ban hành, nên thiếu cơ chế chuyển tiếp rõ ràng. “Kính đề nghị Bộ và các vụ, cục hướng dẫn cụ thể để không phải làm lại từ đầu, tránh gián đoạn các dự án đang triển khai”, ông Hoàng Chí Dũng kiến nghị.

Cùng với đó, vấn đề chuyển giao tài sản cụm công nghiệp hình thành trước năm 2010 cũng đang là khoảng trống pháp lý. Các địa phương không có căn cứ thực hiện khi muốn chuyển giao cho doanh nghiệp đầu tư nâng cấp hạ tầng.

Một điểm nghẽn khác là hạ tầng năng lượng chưa đồng bộ. Dù là nơi có các công trình thủy điện lớn, song nhiều vùng nông thôn và khu sản xuất trên địa bàn tỉnh Phú Thọ vẫn phải chịu cảnh điện yếu, truyền tải kém ổn định. Ông Tần Quang Tuấn nêu thực tế: “Phú Thọ là nơi sản xuất ra điện nhưng hệ thống hạ thế chưa đồng bộ, dẫn đến điện yếu ở một số khu vực. Chúng tôi đã đề xuất đầu tư nâng cấp hạ tầng để đảm bảo nguồn điện ổn định, vì điện không ổn định sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sản xuất và đời sống dân sinh”.

Ông Hoàng Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở Công Thương Ninh Bình. Ảnh: Cấn Dũng

Tại Ninh Bình, hạ tầng điện cũng là mối quan tâm lớn khi có tới 20 khu công nghiệp và 43 cụm công nghiệp đang hoạt động, trong đó, nhiều doanh nghiệp phản ánh nguồn điện chưa linh hoạt, thiếu ổn định. Địa phương đề xuất Bộ Công Thương chỉ đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các đơn vị liên quan hỗ trợ nguồn vốn đầu tư nâng cấp hệ thống điện nông thôn và trạm biến áp, nhằm phục vụ mở rộng công nghiệp.

Nhìn tổng thể, quá trình hợp nhất địa giới hành chính, các địa phương đều nhìn nhận, đã mở ra cơ hội lớn cho địa phương phía Bắc trong phát triển công nghiệp thương mại khi mở rộng quy mô, tăng tiềm lực, củng cố vị thế vùng. Tuy nhiên, để biến cơ hội thành động lực thực sự, điều kiện tiên quyết là hoàn thiện khung thể chế, thống nhất quy trình và đồng bộ hạ tầng kỹ thuật.

Nhóm phóng viên