Gỡ mác 'Tứ đại bổ túc'

Nhiều năm nay, cộng đồng học sinh, sinh viên vẫn thường dùng cụm từ “Tứ đại bổ túc” để nói về một số trường đại học tư thục có điểm đầu vào chưa cao dù điều này chưa thật sự phản ánh đúng chất lượng đào tạo và tiềm năng của sinh viên theo học. Thực tế, nhiều trường đại học tư thục trong những năm gần đây đã nỗ lực chuyển mình mạnh mẽ: chất lượng đào tạo được siết chặt, cơ sở vật chất đầu tư hàng trăm tỷ, đội ngũ giảng viên được nâng cao và nhiều hướng đi đột phá đã được thực hiện.

Thế nhưng, có một "di sản" không mong muốn mà họ vẫn chưa thể rũ bỏ hoàn toàn, đó là cái mác "Tứ đại bổ túc" trong cộng đồng. Chiếc mác vô hình này dai dẳng phủ một bóng mờ lên mọi nỗ lực, tạo ra một định kiến xã hội sâu sắc, không chỉ khiến chính sinh viên theo học cảm thấy mặc cảm mà còn trở thành rào cản lớn nhất cho bài toán xây dựng thương hiệu và phát triển bền vững của nhà trường.

Trớ trêu thay, trong cuộc chiến thoát khỏi cái mác "Tứ đại bổ túc" dai dẳng, chính nhiều trường đại học lại đang có những bước đi truyền thông "tự bắn vào chân", vô tình củng cố hình ảnh một "chiếc phao cứu sinh" thay vì một bệ phóng cho tương lai.

PV: Dưới góc nhìn của một chuyên gia truyền thông, theo cô, đâu là những lý do sâu xa khiến định kiến “Tứ đại bổ túc” lại có sức sống bền bỉ và lan truyền mạnh mẽ trong xã hội?

Định kiến “Tứ đại bổ túc” tồn tại dai dẳng không đơn thuần là vì điểm đầu vào, mà xuất phát từ nhiều tầng nguyên nhân sâu xa về mặt văn hóa, tâm lý xã hội và môi trường truyền thông. Có thể kể đến những yếu tố chính sau:

PV: Theo chuyên gia, cái mác tiêu cực này để lại những thiệt hại nào lên thương hiệu của một trường đại học? Ngoài những khó khăn rõ ràng trong tuyển sinh, nó còn gây ra những thiệt hại ngầm nào khác

Một số thiệt hại dễ thấy từ “cái mác” này. Một là khó khăn trong tuyển sinh chất lượng cao: Những học sinh giỏi, gia đình có điều kiện thường tránh xa các trường bị dán nhãn tiêu cực, khiến trường khó thu hút nhân tài, dẫn đến vòng luẩn quẩn: đầu vào thấp chất lượng bị nghi ngờ tiếp tục bị gán mác. Hai là áp lực truyền thông tuyển sinh hàng năm: Thay vì xây dựng thương hiệu dài hạn, các trường phải lao vào “cuộc đua quảng cáo” mỗi mùa tuyển sinh để cứu chỉ tiêu, dẫn đến tốn kém chi phí marketing ngắn hạn mà hiệu quả bền vững lại thấp.

Bên cạnh đó có cả những thiệt hại khác có thể xảy ra. Thứ nhất là khó thu hút giảng viên giỏi. Giảng viên có chuyên môn tốt thường muốn đầu quân cho nơi có môi trường học thuật và thương hiệu uy tín. Khi trường bị gán mác “bổ túc”, việc mời gọi nhân sự chất lượng cao sẽ gặp trở ngại lớn.

Thứ hai là ảnh hưởng cơ hội hợp tác với doanh nghiệp. Doanh nghiệp thường e ngại hợp tác với các trường bị xã hội gán định kiến kém chất lượng, từ đó hạn chế cơ hội thực tập, việc làm cho sinh viên cũng như các dự án hợp tác đào tạo, nghiên cứu chung.

Thứ ba là sinh viên có thể mặc cảm, tự ti khi thương hiệu trường yếu ảnh hưởng trực tiếp đến tinh thần và động lực của sinh viên. Họ dễ bị mặc cảm khi đi thực tập, phỏng vấn, hoặc bị nhà tuyển dụng nghi ngờ năng lực.

Ngoài ra, điều này cũng có thể gây khó khăn cho việc phát triển hệ sinh thái cựu sinh viên (alumni network) khi cựu sinh viên thành đạt thường không muốn nhận mình xuất thân từ một nơi bị gán mác tiêu cực, khiến trường khó tạo dựng cộng đồng alumni hỗ trợ thế hệ sau.

Tuy nhiên cần nói thêm rằng những thiệt hại này tùy mức độ và tùy từng trường, kể cả trong nhóm “tứ đại bổ túc” thì không phải thiệt hại nào cũng có và có với mức độ khác nhau.

PV: Nhìn lại từ phía các nhà trường, theo quan sát của cô, đâu là những sai lầm trong cách họ làm truyền thông. Phải chăng họ đã quá sa đà vào cuộc chiến quảng cáo tuyển sinh ngắn hạn mà bỏ quên mất nhiệm vụ cốt lõi là xây dựng một câu chuyện có chiều sâu?

Tuy nhiên cũng cần ghi nhận những điểm họ đã và đang làm được. Một số trường đã bắt đầu thay đổi cách truyền thông. Chẳng hạn, xây dựng Fanpage sinh viên năng động, đầu tư các chương trình trải nghiệm thực tế, hợp tác quốc tế, hoặc truyền thông về các dự án khởi nghiệp từ sinh viên. Có trường đã khởi động chương trình truyền thông về sinh viên, cựu sinh viên thành đạt hoặc các dự án ý nghĩa xã hội. Nhưng nhìn chung, nỗ lực còn manh mún, thiếu đồng bộ và chưa đủ tạo làn sóng thay đổi nhận thức xã hội.

PV: Theo chuyên gia, những trường đại học này cần làm những gì để có thể tự “gỡ mác” Tứ đại bổ túc?

Để xây dựng được câu chuyện học thuật thì phải có “nguyên liệu” thật. Đó chính là kể câu chuyện thành công từ chính sinh viên, giảng viên. Tập trung vào các câu chuyện “người thật việc thật” thành công từ giảng viên và sinh viên để lan tỏa trên truyền thông xã hội. Ví dụ: sinh viên khởi nghiệp thành công, dự án xã hội của sinh viên, giảng viên đạt thành tựu nghiên cứu hoặc chuyển giao công nghệ.

Xin cảm ơn Chuyên gia!