Gỡ rào cản phi thuế quan thông minh sẽ thúc đẩy dòng vốn đầu tư

Hội thảo “Gỡ rào cản phi thuế quan vì thịnh vượng chung ASEAN” do Báo Tài chính - Đầu tư phối hợp với Đại sứ quán New Zealand tổ chức sáng 27/6.

Sáng ngày 27/6, Báo Tài chính - Đầu tư phối hợp với Đại sứ quán New Zealand tổ chức Hội thảo “Gỡ rào cản phi thuế quan vì thịnh vượng chung ASEAN”.

Phát biểu khai mạc tại Hội thảo, ông Lê Trọng Minh, Phó Tổng biên tập Báo Tài chính - Đầu tư nhấn mạnh các thách thức từ rào cản phi thuế quan (Non-Tariff Barriers - NTBs) đối với cộng đồng doanh nghiệp.

Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN 46 vừa diễn ra tại Kuala Lumpur cách đây tròn một tháng, các nhà lãnh đạo ASEAN đã khẳng định lại định hướng chiến lược đến năm 2045, tập trung vào việc nâng cao khả năng liên kết kinh tế, thúc đẩy số hóa thủ tục hải quan và thương mại, giảm thiểu các rào cản phi thuế quan không cần thiết.

Nhiều sáng kiến quan trọng được đưa ra như thúc đẩy việc hài hòa tiêu chuẩn, tăng tốc triển khai Hệ thống Cửa khẩu một cửa ASEAN (ASW); chuẩn bị nâng cấp Hiệp định Thương mại Hàng hóa ASEAN (ATIGA) vào cuối năm nay; cam kết không để các hiệp định song phương ảnh hưởng tiêu cực đến lợi ích chung của cộng đồng ASEAN.

“Đây là cơ hội nhưng cũng là thách thức lớn đối với các quốc gia thành viên ASEAN, trong đó có Việt Nam - một đất nước đang tích cực hội nhập và là một trong những nền kinh tế có độ mở cao nhất trong khu vực”, ông Minh cho hay.

Cũng theo ông Minh, trong suốt thời gian qua, trong tiến trình hội nhập khu vực, ASEAN đã đạt được những bước tiến quan trọng. Tỷ lệ thuế quan nội khối đã được cắt giảm xuống dưới 1%. Tuy nhiên, các rào cản phi thuế quan (Non-Tariff Barriers – NTBs) vẫn đang là thách thức đối với cộng đồng doanh nghiệp.

Theo thống kê của Ngân hàng Thế giới (World Bank), có chín loại biện pháp phi thuế quan chủ yếu được sử dụng. Trong đó biện pháp kiểm dịch động thực vật và an toàn thực phẩm được sử dụng nhiều nhất với 37,5%; tiếp đó là rào cản kỹ thuật đối với thương mại 37,5%; kiểm tra hàng hóa trước vận chuyển và các thủ tục khác là 1,3%...

Mặc dù mục tiêu của các biện pháp này là chính đáng, nhằm để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, môi trường và sản xuất trong nước, song theo ông Minh, chúng có thể trở thành rào cản vô hình đối với thương mại và đầu tư vào khu vực nếu không được thiết kế minh bạch, hài hòa và có khả năng dự đoán.

Các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs), sẽ phải chịu chi phí tuân thủ cao do phải kiểm định lại sản phẩm theo tiêu chuẩn riêng từng nước ASEAN, hay phải đối mặt với những khó khăn do thiếu thông tin kịp thời về các thay đổi kỹ thuật, SPS, các chứng nhận đặc thù như Halal, dược phẩm, việc áp dụng thủ tục số hóa, đặc biệt ở các khu vực ngoài trung tâm…

Theo Hội nghị Liên hiệp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD), chi phí thương mại do NTBs chiếm đến 2-4 % giá trị hàng hóa. Còn theo một nghiên cứu của Dự án phân tích thương mại toàn cầu (GTAP) thuộc Đại học Purdue (Hoa Kỳ) ước tính rằng chỉ cần giảm 10 % chi phí do NTBs, ASEAN có thể thu về mức tăng trưởng thương mại 3-4 %, tương đương hàng chục tỷ USD.

“Việc tháo gỡ các NTBs, nếu làm đúng cách sẽ giúp giảm đáng kể chi phí giao dịch, tạo điều kiện cho doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận thị trường khu vực; thúc đẩy dòng vốn đầu tư nội khối, bởi các nhà đầu tư luôn tìm đến những nơi có khung khổ pháp lý minh bạch và chuỗi cung ứng thuận lợi và quan trọng hơn cả là tăng cường niềm tin của người tiêu dùng, khi họ tiếp cận được các sản phẩm chất lượng với giá cả cạnh tranh, mà vẫn an toàn, phù hợp với chuẩn mực quốc tế”, ông Lê Trọng Minh nhấn mạnh.

Hội thảo “Gỡ rào cản phi thuế quan vì thịnh vượng chung ASEAN” là cơ hội quý báu để các bên cùng nhau thảo luận, xác định và tháo gỡ những nút thắt cụ thể trong vấn đề NTBs.

Tuy nhiên, theo ông Minh, tháo gỡ rào cản phi thuế quan không có nghĩa là mở cửa vô điều kiện. Các quốc gia cần loại bỏ các biện pháp bất hợp lý hoặc chồng chéo, hài hòa hóa tiêu chuẩn kỹ thuật giữa các quốc gia ASEAN, tăng cường tính minh bạch và khả năng dự đoán chính sách. Đặc biệt, thủ tục hành chính cần được số hóa theo hướng đồng bộ khu vực.

Thị trường toàn cầu đang thay đổi. Nhà đầu tư không còn tìm đến nơi "rẻ hơn", mà đến nơi "dễ làm ăn hơn", "thông minh hơn", và "bền vững hơn". Cạnh tranh giữa các quốc gia sẽ phần nào được quyết định bởi ai gỡ được nhiều rào cản hơn mà vẫn bảo vệ được mình tốt hơn. Nói cách khác, cần làm cho việc mở cửa trở nên thông minh, hiệu quả và có định hướng. Gỡ rào cản phi thuế quan, nếu làm đúng cách, chính là hành động kiến tạo một ASEAN thịnh vượng, bao trùm và cạnh tranh bền vững.

Hội thảo “Gỡ rào cản phi thuế quan vì thịnh vượng chung ASEAN” là cơ hội để lắng nghe đại diện các nhà hoạch định chính sách và lãnh đạo cộng đồng doanh nghiệp chia sẻ về những kinh nghiệm bổ ích trong quá trình xử lý những vấn đề vướng mắc liên quan đến các NTBs, cung cấp thêm thông tin, kiến thức và đẩy mạnh sự phối kết hợp cho các bên đang cùng gặp những vấn đề tương tự để giữ khả năng cạnh tranh trong một bối cảnh thương mại toàn cầu đang biến động.

Cùng đó, rút ra những khuyến nghị cho việc xây dựng các kế hoạch, chiến lược thương mại và đầu tư hiệu quả, từ đó góp phần thúc đẩy dòng thương mại đầu tư trong và vào ASEAN.

Hội thảo là cơ hội quý báu để chúng ta - từ nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp - cùng nhau thảo luận, xác định và tháo gỡ những nút thắt cụ thể trong vấn đề NTBs, giúp tận dụng tốt nhất tiềm năng từ tiến trình hội nhập khu vực.

Thanh Thủy