Gỡ vướng nguồn cung vật liệu nhưng cần kiểm soát chặt, ngăn hệ lụy

Cần quản chặt sản lượng khai thác

Sáng 1/12, Quốc hội Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản; dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Khánh Hòa) tham gia góp ý. Ảnh: Media Quốc hội.

Quan tâm về quy định cấp phép khai thác khoáng sản nhóm III phục vụ các dự án tại Điều 55 dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản, đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (đoàn Khánh Hòa) cho rằng nội dung dự thảo đang nới lỏng rất nhiều thủ tục.

Theo bà, khoáng sản nhóm III là nhóm dễ phát sinh khai thác vượt phạm vi, khai thác quá khối lượng. Nếu không được kiểm soát chặt chẽ về sản lượng khai thác, rất có thể dẫn đến việc lợi dụng để khai thác thương mại.

Do đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu bổ sung tại khoản này, quy định bắt buộc về hệ thống giám sát khai thác, thực hiện quan trắc sản lượng theo mốc thời gian thực hiện; trách nhiệm kiểm tra, giám sát đối với các cơ quan quản lý nhà nước.

Về sửa đổi bổ sung quy định khai thác khoáng sản nhóm IV phục vụ công trình công cộng, dự thảo đã miễn nhiều thủ tục, bỏ gần như toàn bộ thủ tục đầu tư, môi trường...

Tuy nhiên đại biểu cho rằng việc không yêu cầu đánh giá tác động môi trường là bất cập, dễ dẫn đến tiêu cực, có thể gây gây ảnh hưởng cho người dân sống gần hoặc trong vùng khai thác nếu có sự cố xảy ra.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định về đánh giá tác động môi trường, đánh giá rủi ro sạt lở, xói mòn khi có thiên tai để đảm bảo an toàn và phát triển bền vững.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP.HCM) phát biểu tại hội trường. Ảnh: Phạm Thắng.

Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (đoàn TP.HCM) đề nghị cần có quy định đánh giá tổng hợp tác động đa chiều của khai thác khoáng sản; có lộ trình giảm phụ thuộc vào khai thác khoáng sản là tài sản không tái tạo.

Đại biểu đề xuất cần có chương riêng hoặc một mục độc lập về "giảm thiểu tác động, phục hồi tài nguyên, phát triển vật liệu thay thế".

Đồng thời cần nêu rõ chiến lược quốc gia về phát triển vật liệu thay thế và kinh tế tuần hoàn. Trong đó quy định trách nhiệm của Chính phủ về xây dựng chiến lược vật liệu mới, vật liệu xanh; nhiệm vụ của các bộ ngành về ban hành tiêu chuẩn quốc gia về vật liệu thay thế.

"Mặc dù phát triển vật liệu mới là câu chuyện khoa học - công nghệ, nhưng Luật địa chất và khoáng sản phải mở đường bằng quy định pháp lý", đại biểu phân tích.

Nới quy định nhưng vẫn phù hợp quy hoạch

Giải trình và làm rõ ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng cho biết: Luật Địa chất và Khoáng sản dù mới được ban hành năm 2024 và sẽ có hiệu lực từ tháng 7/2025, song nội dung sửa đổi lần này tập trung xử lý ngay các vướng mắc cấp bách liên quan đến dự án trọng điểm quốc gia và chiến lược quản lý đất hiếm.

Đối với các vấn đề khác ngoài phạm vi điều chỉnh hiện tại, cơ quan chủ trì sẽ phối hợp với cơ quan thẩm tra rà soát để tiếp thu, bổ sung.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng phát biểu giải trình. Ảnh: Phạm Thắng.

Trước những lo ngại của đại biểu về cơ chế cấp phép khai thác, Bộ trưởng khẳng định việc cho phép khai thác mở rộng xuống sâu mà không cần bổ sung quy hoạch chỉ áp dụng đối với các mỏ đang hoạt động; riêng các dự án mới bắt buộc phải có quy hoạch đầy đủ.

Đối với khoáng sản nhóm III làm vật liệu xây dựng thông thường, dù việc cấp phép không cần căn cứ phương án quản lý trong quy hoạch tỉnh, nhưng vị trí mỏ vẫn phải phù hợp với các quy hoạch khác về quốc phòng, an ninh và hạ tầng.

Đồng thời, các yêu cầu về thăm dò, đánh giá trữ lượng và an toàn kỹ thuật vẫn được duy trì chặt chẽ nhằm tránh lãng phí tài nguyên.

"Có ý kiến của đại biểu Quốc hội cần phải xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia đối với khoáng sản. Bộ Nông nghiệp và môi trường được Chính phủ giao chủ trì làm việc này, chúng tôi sẽ hoàn thành xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia đối với khoáng sản trong quý 2 năm 2026", ông Thắng khẳng định.

Trang Trần