Gói hỗ trợ lãi suất 2% mới giải ngân 1,95% do điều kiện cho vay khó khăn

Chiều nay (12/10), Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về báo cáo thẩm tra tình hình thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội về chính sách tài khóa, tiền tệ hỗ trợ Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội.

Tại báo cáo thẩm tra, Thường trực Ủy ban Kinh tế cho rằng việc đề xuất, xây dựng chính sách chưa sát thực tế, quy trình thủ tục gây nhiều vướng mắc, khó khăn trong triển khai thực hiện.

Đa số các doanh nghiệp cho biết điều kiện cho vay khó khăn là trở ngại lớn nhất đối với các doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục tiếp cận khoản vay theo gói hỗ trợ lãi suất 2%.

Số tiền hỗ trợ lãi suất 2% mới chỉ đạt khoảng 781 tỷ đồng cho hơn 2.100 khách hàng.

Theo cơ quan thẩm tra, tại Nghị quyết 43, Quốc hội đã quy định thời hạn thực hiện các chính sách của chương trình đến hết 31/12/2023, do đó đề nghị Chính phủ tiếp tục thực hiện các chính sách nêu trên theo đúng quy định tại Nghị quyết 43.

Khi kết thúc thời gian giải ngân của chương trình thì hủy dự toán, kế hoạch vốn theo đúng quy định tại Nghị quyết và Luật Ngân sách nhà nước.

Tổng thư ký Quốc hội Bùi Văn Cường bày tỏ đồng tình với ý kiến của Ủy ban Kinh tế. Ông dẫn lại việc đi tiếp xúc cử tri, nhiều doanh nghiệp cũng nói thật về khó khăn liên quan vấn đề thủ tục, điều kiện vay.

Liên quan đến hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh, về hỗ trợ lãi suất (2%/năm) tối đa 40.000 tỷ đồng thông qua hệ thống các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết chưa có một chương trình nào được triển khai khẩn trương, quyết liệt như chính sách hỗ trợ lãi suất theo Nghị quyết 43 và Nghị định 31. Tuy nhiên, kết quả hỗ trợ lãi suất còn thấp.

Đến cuối tháng 8 năm nay, doanh số được hỗ trợ lãi suất đạt hơn 169.000 tỷ đồng, dư nợ được hỗ trợ lãi suất đạt gần 57.000 tỷ đồng; số tiền hỗ trợ lãi suất lũy kế từ đầu chương trình đạt khoảng 781 tỷ đồng cho hơn 2.100 khách hàng, bằng 1,95% gói hỗ trợ.

Theo NHNN, khách hàng đủ điều kiện nhưng từ chối nhận hỗ trợ lãi suất chủ yếu là do tâm lý e ngại thanh tra, kiểm tra của khách hàng (nhất là các doanh nghiệp), cân nhắc giữa lợi ích từ hỗ trợ lãi suất 2% và chi phí bỏ ra khi nhận hỗ trợ (theo dõi hồ sơ, chứng từ, tuân thủ các thủ tục hậu kiểm của cơ quan nhà nước có thẩm quyền).

Ngoài ra, khách hàng cũng lo ngại trong trường hợp sau này nếu bị các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xác định phải thu hồi số tiền hỗ trợ thì rất khó xử lý vì lúc đó doanh nghiệp/khách hàng đã hạch toán lợi nhuận/chia cổ tức cho cổ đông. Trên thực tế, một số khách hàng đã được nhận hỗ trợ nhưng hiện đã chủ động hoàn trả ngân hàng toàn bộ số tiền đã được hỗ trợ.

Bên cạnh đó, ngân hàng và và khách hàng khó khăn trong đánh giá việc đáp ứng quy định "có khả năng phục hồi".

Cụ thể, qua báo cáo và khảo sát thực tế từ ngân hàng và các khách hàng, bản thân khách hàng mặc dù có khả năng trả nợ, song cũng không dám khẳng định "có khả năng phục hồi" vì đánh giá này là rất khó trong bối cảnh hiện nay, đặc biệt điều kiện kinh tế thế giới đang có nhiều bất ổn trong khi nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, hoạt động của cácdoanh nghiệp phụ thuộc rất lớn vào kinh tế quốc tế.

Trường hợp khẳng định hoặc đánh giá các tiêu chí doanh thu, sản lượng, lợi nhuận tăng nhưng thực tế do tác động của nhiều yếu tố bất định dẫn tới các chỉ số này không tăng thì các ngân hàng và khách hàng e ngại sẽ bị các cơ quan thanh tra, kiểm tra sau này đánh giá trục lợi chính sách. Ngoài ra, một số khách hàng có doanh thu/lợi nhuận trong giai đoạn dịch cao hơn hiện tại nên rất khó để đánh giá đáp ứng tiêu chí "phục hồi".

Việc triển khai chậm trễ, không đạt yêu cầu của gói hỗ trợ lãi suất vừa được cử tri tỉnh Quảng Ninh đề xuất hạ chuẩn cho vay và kiến nghị Thống đốc NHNN gắn trách nhiệm với các ngân hàng địa phương vì ngân hàng là bên cho vay nhưng một số đơn vị có tâm lý sợ sai nên việc triển khai còn nhiều vướng mắc, không đạt yêu cầu về tiến độ.

Trong văn bản trả lời cử tri, NHNN khẳng định Nghị định số 31 và Thông tư 03 không quy định thêm các điều kiện cho vay so với các quy định thông thường. Do đó, khi khách hàng thuộc đối tượng, đáp ứng điều kiện vay vốn và có nhu cầu hỗ trợ lãi suất sẽ được hỗ trợ theo quy định.

Đồng thời, NHNN cho hay, hoạt động cho vay của ngân hàng đối với khách hàng được thực hiện theo thỏa thuận giữa 2 bên, phù hợp với quy định của pháp luật. Khách hàng vay vốn để sử dụng vào mục đích hợp pháp, có phương án sử dụng vốn khả thi, có khả năng tài chính để trả nợ, ngân hàng quyết định xem xét cho vay phù hợp tình hình hoạt động và khẩu vị rủi ro.

Để tăng khả năng tiếp cận vốn, ngoài giải pháp, chính sách từ phía ngành ngân hàng, NHNN nhấn mạnh bản thân doanh nghiệp cần cơ cấu lại hoạt động, nâng cao khả năng tài chính, xây dựng phương án, dự án sản xuất kinh doanh khả thi, tạo niềm tin để các ngân hàng yên tâm cấp tín dụng.

Thanh Hoa