Gộp 3 chương trình mục tiêu quốc gia: Đại biểu lo giảm chính sách, Bộ trưởng nói gì?

Sáng 5-12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035.

Sau khi lắng nghe ý kiến của hơn 30 vị đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ NN&MT Trần Đức Thắng đã báo cáo, giải trình làm rõ hơn các vấn đề mà đại biểu còn thắc mắc.

Tích hợp không làm giảm chính sách, nguồn lực đầu tư

Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết đa số các đại biểu Quốc hội đồng tình về chủ trương tích hợp ba chương trình (xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi) thành một chương trình để khắc phục các tồn tại, hạn chế của giai đoạn trước. Tuy nhiên, có ý kiến còn băn khoăn việc tích hợp có thể sẽ làm giảm chính sách, giảm nguồn lực đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Giải trình làm rõ, Bộ trưởng nhấn mạnh: “Việc tích hợp không làm giảm chính sách, không thu hẹp phạm vi hỗ trợ mà tạo điều kiện tập trung và ưu tiên hơn cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, khu vực hiện là lõi nghèo của cả nước”.

Bộ trưởng Bộ NN&MT Trần Đức Thắng giải trình các vấn đề đại biểu Quốc hội thắc mắc sáng 5-12. Ảnh: QH

Ông cho biết chủ trương sáp nhập ba chương trình thể hiện quyết tâm của Chính phủ, thực hiện mục tiêu của Đảng và Nhà nước làm cho người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Để thực hiện mục tiêu này, báo cáo của Chính phủ đã thể hiện rõ: Ngoài các mục tiêu chung thì tập trung ưu tiên xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững và phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

Đồng thời, chương trình hướng đến nâng cao hiệu quả thực thi, tránh chồng chéo, trùng lặp chính sách, phân cấp phân quyền triệt để cho địa phương. Thời gian hỗ trợ cũng được kéo dài đến năm 2035 thay vì năm 2030 như hiện hành, giúp tập trung nguồn lực dài hạn, đồng bộ và hiệu quả hơn.

Về kiến nghị cần có quy định chuyển tiếp để người dân tiếp tục được hưởng các chính sách hiệu quả đang áp dụng, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết chương trình đã kế thừa đầy đủ chính sách và kết quả đạt được trong giai đoạn 2021-2025. Việc này nhằm không bãi bỏ hoặc cắt giảm chính sách đang có hiệu quả, bảo đảm người dân tiếp tục được thụ hưởng đầy đủ, đặc biệt ưu tiên cho địa bàn xã nghèo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.

“Ngay sau khi được Quốc hội cho phép kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân nguồn vốn ngân sách Nhà nước của các chương trình mục tiêu quốc gia còn tồn đọng năm 2025, Chính phủ sẽ giao bộ, ngành chức năng hướng dẫn quy định chuyển tiếp giữa hai giai đoạn”, ông nói.

Vì sao ngân sách Trung ương chỉ bố trí 100.000 tỉ đồng?

Theo tờ trình của Chính phủ, giai đoạn 2026-2030, chương trình dự kiến huy động tối thiểu 1,23 triệu tỉ đồng. Trong đó, ngân sách Trung ương hỗ trợ trực tiếp khoảng 100.000 tỉ đồng và sẽ được tiếp tục cân đối để bổ sung theo nhu cầu.

Ngân sách địa phương khoảng 400.000 tỉ; vốn lồng ghép từ các chương trình, dự án khác khoảng 360.000 tỉ; vốn tín dụng chính sách hơn 22.600 tỉ; còn lại là vốn doanh nghiệp và đóng góp của cộng đồng, người dân.

Giai đoạn 2 (2031-2035), Chính phủ sẽ trình Quốc hội quyết định nguồn lực dựa trên kết quả thực hiện của giai đoạn đầu.

Sáng 5-12, Quốc hội thảo luận ở hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035. Ảnh: QH

Một số đại biểu ý kiến việc bố trí 100.000 tỉ đồng vốn ngân sách Trung ương cho chương trình là quá thấp. Bộ trưởng Trần Đức Thắng bày tỏ sự đồng tình, bởi chương trình phủ rộng cả nước, gần như bao trùm tất cả các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội vùng nông thôn.

Giải thích lý do ngân sách Trung ương chỉ bố trí được con số trên, Bộ trưởng cho hay trong giai đoạn 2026-2030, ngoài chương trình này còn bốn chương trình mục tiêu quốc gia khác cùng triển khai trên địa bàn, được bố trí khoảng 360.000 tỉ đồng và có mục tiêu tương đồng. Ngoài ra, nhiều chương trình lớn khác cũng sẽ được đầu tư trong cùng giai đoạn.

“Để thực hiện được các mục tiêu, nhiệm vụ của chương trình trong quá trình điều hành, Chính phủ sẽ tiếp tục cân đối ngân sách Trung ương để báo cáo Quốc hội ưu tiên bổ sung cho phù hợp với điều kiện thực tế”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trước ý kiến cho rằng yêu cầu nguồn vốn địa phương đóng góp 400.000 tỉ đồng là quá lớn, vượt khả năng cân đối (nhất là các tỉnh nghèo), Bộ trưởng cho biết vốn ngân sách địa phương thực hiện là tổng vốn hai cấp của tất cả 34 tỉnh, thành phố. Trong số đó, 7 địa phương tự cân đối và 27 địa phương nhận hỗ trợ từ ngân sách Trung ương.

Theo Bộ trưởng, vốn địa phương là nguồn chủ lực phản ánh vai trò chủ động, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền các địa phương trong triển khai thực hiện các mục tiêu trên địa bàn.

Dẫn chứng từ giai đoạn 2021-2025, Bộ trưởng Trần Đức Thắng cho biết trong tổng số gần 300.000 tỉ đồng vốn địa phương bố trí thực hiện ba chương trình mục tiêu quốc gia, vốn của 16 tỉnh, thành phố tự cân đối ngân sách chiếm khoảng 65%.

Đối với 47 tỉnh còn lại, tỉ lệ vốn đối ứng được quy định phù hợp với tỉ lệ nhận hỗ trợ từ ngân sách Trung ương và điều kiện thực tế. Trong đó, các địa phương khó khăn có tỉ lệ vốn đối ứng chỉ khoảng 5% so với vốn từ ngân sách Trung ương hỗ trợ.

“Tiếp thu ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra của Hội đồng Dân tộc và các đại biểu Quốc hội, Chính phủ sẽ tiếp tục rà soát, cân đối để xác định mức vốn ngân sách của các địa phương cho phù hợp nhất”, ông nói.

NHÓM PHÓNG VIÊN