Góp ý kiến xây dựng Luật phòng chống tác hại của rượu, bia

Theo nhận định của Chủ tịch VBA, PGS, TS Nguyễn Văn Việt, bia rượu là mặt hàng kinh doanh có điều kiện; Việt Nam đang có đầy đủ quy định về Luật đối với bia, rượu nên cần cân nhắc khi đưa Dự thảo Luật phòng chống tác hại của rượu bia. Có thể nói sản xuất, kinh doanh rượu, bia là một trong những lĩnh vực có khá nhiều văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh (có lẽ chỉ sau lĩnh vực đất đai). Thực tế những văn bản quy phạm pháp luật trên đã trực tiếp hoặc gián tiếp quy định các nội dung liên quan đến phòng, chống tác hại của lạm dụng đồ uống có cồn như hạn chế quảng cáo rượu, hạn chế tiếp cận rượu, bia…

Do đó, để đề xuất xây dựng một Luật mới cần có báo cáo đánh giá một cách chi tiết kết quả thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật này để xác định những mặt hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế đó. Một câu hỏi đặt ra là: Tại sao có nhiều văn bản quy phạm pháp luật như vậy mà chưa quản lý tốt việc sản xuất, kinh doanh rượu, bia như ý kiến của cơ quan đề xuất. Phải chăng các quy định pháp luật đó chưa đi vào được thực tế cuộc sống? Nếu có thể khắc phục được các hạn chế đó thì có cần thiết phải ban hành một đạo luật mới hay không?

Chủ tịch Hội khoa học kỹ thuật An toàn thực phẩm Việt Nam, TS Phan Thị Kim cho biết, đã dự sáu hội thảo về vấn đề này, quan điểm của tiến sĩ nên dùng tên là Luật kiểm soát rượu bia và đồ uống có cồn thay cho tên Dự thảo là phòng chống tác hại của rượu bia. Nghiên cứu ở rất nhiều nước, ngay ở Mỹ họ cũng nghiên cứu rất kỹ, nếu rượu bia chỉ có hại thì sao lại tồn tại tới ngày nay. Hiện nay, các nước đưa ra giới hạn sử dụng tối đa bao nhiêu rượu bia là chấp nhận được. Theo đó, mỗi ngày mỗi người ở Australia, Nhật Bản chỉ sử dụng từ 2 - 4 cốc bia, Hà Lan, Thụy Điển khoảng 4 cốc bia, Newzelan, sử dụng từ 4 - 6 cốc bia, Mỹ đối với nữ 3 cốc, nam 4 cốc bia… Do đó, chỉ nên kiểm soát rượu bằng tiêu chuẩn, quy chuẩn, không nên tăng thuế mãi vì tăng thuế sẽ làm cho rượu, bia lậu xâm nhập vào Việt Nam.

Giám đốc đối ngoại Công ty TNHH Nhà máy Bia Heineken Việt Nam, ông Matt cho rằng, thay vì siết chặt việc cấm quảng cáo bia rượu chung chung như dự thảo luật thì nhà quản lý nên tập trung cấm những quảng cáo tạo nên sự lạm dụng như: quảng cáo hướng đến đối tượng vị thành niên, cố ý dẫn dắt sai hướng hoặc không đúng sự thật, khuyến khích việc uống quá mức kiểm soát, gán ghép việc uống rượu bia với những hành vi bạo lực... Giám đốc Matt cũng hoài nghi về hiệu quả của Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng do Quỹ này được gộp chung với Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá hiện hành và chỉ sử dụng 25% tổng kinh phí quỹ để thực hiện chương trình về đồ uống có cồn...

Thực tế, nhiều năm gần đây, chính bản thân Heineken đã làm công tác tuyên truyền này rất tốt, trích từ chính doanh thu của doanh nghiệp. Các chương trình này đã góp phần tích cực trong việc thay đổi hành vi người tiêu dùng sử dụng rượu, bia có trách nhiệm. Việc ra đời của Quỹ sẽ ngăn cản những chương trình này và thay bằng chương trình ít hiệu quả hơn từ các tổ chức công. Hơn nữa, Quỹ phòng, chống tác hại thuốc lá đã và đang hoạt động chưa hiệu quả, không nên dập khuôn làm theo cách này.

Đại diện Heineken cũng trích dẫn một báo cáo nghiên cứu độc lập của Euromonitor cho thấy, ước lượng có ít nhất 28% thức uống có cồn (dựa trên sản lượng) ở Việt Nam được sản xuất trái phép - không đóng thuế và không được kiểm soát chặt chẽ. Euromonitor tin rằng, 97% sản lượng và giá trị là rượu gạo và rượu buôn lậu. Thất thoát về thuế do rượu lậu được ước tính khoảng 441 triệu USD mỗi năm. Chính vì thế, Heineken kiến nghị, Dự thảo Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia nên tập trung vào việc ngăn cấm lưu hành đồ uống có cồn trái phép vì những loại đồ uống này không an toàn, không đóng góp cho sự phát triển kinh tế Việt Nam và không đóng thuế. Trong khi thực tế hiện nay các doanh nghiệp đã có những chương trình rất tốt giúp thay đổi hành vi uống có trách nhiệm cho người tiêu dùng. Việc ra đời của Quỹ có thể ngăn cản những chương trình này

Lãnh đạo Tập đoàn Hương Sen Đỗ Văn Vẻ, nguyên đại biểu Quốc hội khóa 13 chia sẻ, rượu bia được sử dụng ở nhiều nơi trên thế giới. Nó không có hại, nếu được sử dụng đúng liều lượng thì còn tốt cho sức khỏe. Chỉ có sự lạm dụng rượu bia mới gây ra hậu quả. Tuy nhiên, dự án Luật này còn nhiều điều chưa được làm rõ, chưa đánh giá đầy đủ tác động của luật. Chúng ta cần phải sử dụng các biện pháp hàng rào kỹ thuật để kiểm soát rượu bia. Việc xây dựng luật hiện nay cần tập trung vào các vấn đề quản lý rượu do người dân tự nấu; tăng cường việc thực thi các chính sách pháp luật liên quan đến việc sản xuất kinh doanh và sử dụng rượu, bia; tăng cường công tác truyền thông nhằm thay đổi hành vi và xây dựng văn hóa uống rượu, bia

Theo ông Đỗ Văn Vẻ, mỗi kỳ họp Quốc hội xem xét, thảo luận đến hơn 20 dự án luật nên sẽ không có nhiều thời gian để thảo luận sâu một dự án luật. Do đó, nếu dự luật này chuẩn bị chưa kỹ thì cần lùi lại đến các kỳ sau để xem xét, hoàn thiện thêm. Chúng ta đã có rất nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực đồ uống có cồn rồi nên không sợ không có chế tài xử lý. Cùng với việc quản lý sản xuất và kinh doanh ngành rượu bia thì việc xây dựng luật cũng cần tạo thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển ổn định vì đây là ngành tạo nguồn thu lớn cho ngân sách, giải quyết nhiều việc làm cho người lao động, tham gia xuất khẩu, tiêu thụ lúa gạo cho nông dân

Luật sư Ngô Quý Linh nhận định, chưa có đủ cơ sở pháp lý để thành lập Quỹ nâng cao sức khỏe cộng đồng này. Hiện nay, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh bia, rượu đã phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt với thuế suất 60% và sẽ tăng lên 65% từ ngày 1-1-2018. Việc quy định doanh nghiệp phải đóng góp thêm vào Quỹ này là không phù hợp với Nghị quyết của Chính phủ và sẽ làm cho doanh nghiệp đã khó khăn càng khó khăn hơn. Vấn đề đặt ra là, hệ thống văn bản pháp luật quy định về rượu bia của chúng ta đã có đầy đủ, thế nhưng tình trạng ngộ độc rượu, tình trạng sản xuất rượu trốn thuế vẫn diễn ra? Như vậy, không phải cứ tăng các loại thuế, phí lên mà giải quyết được. Vấn đề ở đây là chúng ta phải kiểm soát chặt chẽ được đầu vào ngay từ khâu sản xuất còn hơn là cứ đi “nắm kẻ có tóc” là đánh thuế thật cao những doanh nghiệp làm ăn chân chính.

Đại diện Tổng công ty Bia rượu Nước giải khát Hà Nội (Habeco) Phạm Trung Kiên cũng cho rằng, chính việc thành lập Quỹ này sẽ gián tiếp làm tăng thêm giá thành của các loại rượu bia có nhãn mác (vì các doanh nghiệp phải nộp thêm vào Quỹ từ 1 - 2% doanh thu), cũng đồng thời với việc càng đẩy xa khoảng cách giá cả của loại bia rượu có nhãn mác với không có nhãn mác. Người dân có xu hướng sẽ đi tìm các đồ uống có giá thành rẻ hơn từ chính các cơ sở sản xuất chui, thủ công, không rõ nguồn gốc xuất xứ. Như vậy thành ra lợi ít hại nhiều.

Theo Ủy viên Ủy ban Tài chính - Ngân sách Quốc hội, Trần Quang Chiểu tên gọi Luật phòng, chống tác hại của rượu, bia là chưa thực tế mà nên chăng gọi là Luật phòng, chống tác hại của việc lạm dụng rượu, bia, đồ uống có cồn. Ngoài ra, nếu Luật này được ban hành thì một số hoạt động văn hóa, thể thao, du lịch được xã hội hóa (do các doạnh nghiệp tài trợ) sẽ bị ảnh hưởng, dẫn đến những tác động tiêu cực đối với phát triển du lịch, kinh tế và xã hội của đất nước. Nếu có cấm thì chỉ nên cấm tài trợ bằng hiện vật rượu, bia…

LIÊN HOA