Guồng nhanh tốc độ mở rộng cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông sẽ được mở rộng lên quy mô 6 làn xe.

Đeo bám quyết liệt

Sự quyết tâm là điều có thể nhận thấy trong đề xuất đầu tư mở rộng đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP vừa được Công ty cổ phần Tập đoàn Đèo Cả gửi Thủ tướng Chính phủ vào giữa tuần trước.

Trước đó, chỉ trong vòng 4 tháng vừa qua, Tập đoàn Đèo Cả đã có tới 3 văn bản đề xuất được nghiên cứu đầu tư nâng đời tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông lên quy mô quy hoạch 6 làn xe với những đề xuất được đánh giá là nghiêm túc, bài bản.

Trong văn bản mới nhất, Tập đoàn Đèo Cả cho rằng, việc Chính phủ xác định đầu tư mở rộng toàn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP chính là sự cụ thể hóa việc thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW, ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân bằng việc tham gia các dự án đầu tư hạ tầng trọng điểm quốc gia.

“Để cụ thể hóa chủ trương nêu trên, trước đây, Tập đoàn Đèo Cả và một số đối tác đã báo cáo Chính phủ, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính về phương án đầu tư mở rộng toàn tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông và đề nghị được giao lập đề xuất đầu tư dự án này theo phương thức PPP”, ông Nguyễn Quang Huy, Tổng giám đốc Tập đoàn Đèo Cả cho biết.

Theo đại diện Tập đoàn Đèo Cả, trong giai đoạn trước chỉ có 3 dự án thành phần trong tổng số 18 dự án thành phần của tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông được triển khai theo phương thức PPP.

Trong 3 dự án thành phần được đầu tư theo phương thức PPP này, Tập đoàn Đèo Cả và Tập đoàn Sơn Hải là nhà đầu tư của 2 dự án (Nha Trang - Cam Lâm dài 49 km và Cam Lâm - Vĩnh Hảo dài 78 km), đảm bảo tiến độ và chất lượng.

“Đến nay, chủ trương về ưu tiên doanh nghiệp tư nhân tham gia các dự án trọng điểm đã được xác định rõ trong Nghị quyết số 68-NQ/TW và ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng Trần Hồng Hà tại Văn bản số 323/TB-VPCP ngày 26/6/2025 về việc lựa chọn phương án tối ưu và khả thi với các tiêu chí cụ thể về kinh nghiệm đầu tư PPP, uy tín về chất lượng và hiệu quả, uy tín về năng lực kỹ thuật và khả năng huy động vốn”, ông Nguyễn Quang Huy thông tin.

Được biết, việc triển khai mở rộng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông theo phương thức PPP tiếp tục trở nên rõ hơn với chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 7370/VPCP-CN, ngày 8/8/2025.

Tại văn bản này, người đứng đầu Chính phủ đã giao Bộ Xây dựng nghiên cứu kỹ phương án phân chia đoạn tuyến, bảo đảm khoa học, trên cơ sở xuất phát từ thực tiễn (có thể từ 5 đến 6 đoạn để các nhà đầu tư có đủ năng lực); đề xuất 1 nhà đầu tư có thể thực hiện. Trường hợp cần thiết, đề xuất cơ chế, chính sách, trình Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2025.

Ông Nguyễn Quang Huy cho biết, Tập đoàn Đèo Cả và một số doanh nghiệp (như Tập đoàn Sơn Hải) đã nghiên cứu rất kỹ các phương án đầu tư mở rộng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam theo phương thức PPP với mục tiêu hoàn thành trước năm 2030, có thể thu phí theo Đề án thu phí đối với các tuyến cao tốc do Nhà nước đầu tư và tiết kiệm tối đa ngân sách nhà nước ngay từ giai đoạn chuẩn bị dự án.

Trên cơ sở Điều 26, Luật PPP (được sửa đổi, bổ sung bởi Luật Đường bộ, Luật số 57/2024/QH15 và Luật số 90/2025/QH15) và Điều 26, Điều 27, Nghị định 243/2025/NĐ-CP, ngày 11/9/2025 quy định chi tiết một số điều của Luật Đầu tư theo phương thức PPP, cũng như kết quả nghiên cứu sơ bộ, Tập đoàn Đèo Cả - đại diện cho một số doanh nghiệp, đề nghị Chính phủ giao Tập đoàn lập đề xuất Dự án Đầu tư xây dựng mở rộng tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông, đoạn từ Quảng Ngãi đến Dầu Giây.

Dự án này sẽ bao gồm 9 dự án thành phần (trong đó có 2 dự án thành phần PPP đang vận hành do Tập đoàn Đèo Cả và Tập đoàn Sơn Hải là nhà đầu tư) lên quy mô 6 làn xe, tổng chiều dài 678 km.

Ước tính, tổng mức đầu tư mở rộng 9 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam phía Đông do Tập đoàn Đèo Cả đề xuất vào khoảng 88.519 tỷ đồng, trong đó vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư là 13.277,92 tỷ đồng; vốn vay và vốn huy động khác là 75.241,56 tỷ đồng.

Với lãi suất vay trong thời gian xây dựng và khai thác là 10,5%/năm; tỷ suất lợi nhuận cho nhà đầu tư là 11,77%/năm; chi phí vốn bình quân gia quyền - WACC là 10,71%/năm; mức giá vé tương đương mức giá các dự án cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2017-2020, Tập đoàn Đèo Cả ước tính dự án này sẽ hoàn vốn trong thời gian 20 năm 3 tháng; thời gian đầu tư dự kiến từ năm 2026 - 2028.

“Trong quá trình nghiên cứu chi tiết để lập đề xuất dự án, Tập đoàn Đèo Cả sẽ nghiên cứu và đề xuất các phương án đầu tư phù hợp, bao gồm phương án hợp đồng BOT và phương án hợp đồng O&M kết hợp BOT, nhằm bảo đảm hiệu quả kinh tế - kỹ thuật và khả năng huy động nguồn vốn xã hội hóa cao nhất”, đại diện Tập đoàn Đèo Cả cho biết.

Cân nhắc phân chia dự án

Cần phải nói thêm rằng, phương án đầu tư của Tập đoàn Đèo Cả là khá gần với đề xuất phương án đầu tư mở rộng các đoạn tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông được Bộ Xây dựng báo cáo Thường trực Chính phủ vào ngày 10/9/2025.

Do phương án mở rộng lên 6 làn xe ngay có nhiều ưu điểm hơn so với phương án mở rộng lên 4 làn xe hoàn chỉnh nên trong trường hợp đầu tư, Bộ Xây dựng kiến nghị mở rộng lên ngay quy mô 6 làn xe theo quy hoạch.

Để phù hợp với nhu cầu vận tải, thuận lợi cho công tác triển khai đầu tư, trước mắt, Bộ Xây dựng kiến nghị chỉ xem xét đầu tư trong phạm vi tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông thuộc đoạn Hà Nội - TP.HCM (gồm 18 đoạn tuyến/dự án thành phần), chiều dài đầu tư khoảng 1.144 km, với tổng mức đầu tư khoảng 152.102 tỷ đồng.

Liên quan đến phương án phân chia các đoạn tuyến, Bộ Xây dựng cho biết, theo kết quả nghiên cứu, do các đoạn tuyến khu vực phía Bắc (Mai Sơn - Quốc lộ 45 - Nghi Sơn - Diễn Châu) và khu vực phía Nam (Vĩnh Hảo - Phan Thiết - Dầu Giây) có hiệu quả tài chính cao, trong khi các đoạn khu vực miền Trung có hiệu quả tài chính thấp, cần vốn nhà nước hỗ trợ.

Đối với 3 đoạn tuyến đang khai thác BOT (đoạn Diễn Châu - Bãi Vọt, Nha Trang - Cam Lâm, Cam Lâm - Vĩnh Hảo, tổng chiều dài 178 km, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 25.343 tỷ đồng), thời gian qua, Bộ Xây dựng đã làm việc với các nhà đầu tư, do tính hấp dẫn thấp, các nhà đầu tư đề xuất việc mở rộng cần vốn nhà nước hỗ trợ.

“Theo quy định của Luật Đường bộ, để tiếp tục triển khai mở rộng các đoạn này theo hình thức BOT, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục thỏa thuận với các nhà đầu tư hiện hữu, trường hợp cần thiết có thể nghiên cứu ghép các đoạn tuyến này với tổng thể các đoạn tuyến còn lại nhằm tăng tính hấp dẫn về phương án tài chính cho dự án”, ông Bùi Xuân Dũng, Thứ trưởng Bộ Xây dựng cho biết.

Đối với 15 đoạn tuyến đã và đang được đầu tư công (chiều dài 966 km, sơ bộ tổng mức đầu tư 126.758 tỷ đồng), Bộ Xây dựng đã nghiên cứu các phương án phân chia số lượng các dự án (chia thành 1, 2 hoặc nhiều dự án).

Khảo sát sơ bộ cho thấy, các phương án phân chia số lượng dự án đều nhận được sự quan tâm của các nhà đầu tư tiềm năng, tuy nhiên, khi phân chia thành càng ít dự án sẽ giúp rút ngắn thời gian thu phí tổng thể, nâng cao tính đồng bộ trong quá trình triển khai.

Đồng thời, để tối ưu chi phí đầu tư, vận hành, khai thác và bảo trì, Bộ Xây dựng đánh giá phương án phân chia thành 2 dự án (dự án khu vực phía Bắc và dự án khu vực phía Nam) là khá phù hợp; thuận lợi trong quá trình vận hành, khai thác; các nhà đầu tư được liên doanh để thực hiện gọn trên từng đoạn.

“Trong quá trình chuẩn bị đầu tư tiếp theo, Bộ Xây dựng sẽ triển khai nghiên cứu cụ thể phạm vi dự án để giảm mức vốn nhà nước tham gia, có thể huy động được nhà đầu tư (một nhà đầu tư hoặc liên danh các nhà đầu tư), thuận lợi cho công tác đầu tư, quản lý, khai thác. Trường hợp cần cơ chế, chính sách đặc thù sẽ triển khai các thủ tục để báo cáo cấp có thẩm quyền, báo cáo Quốc hội tại kỳ họp tháng 10/2025”, lãnh đạo Bộ Xây dựng thông tin.

Hiện trạng tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông

Theo quy hoạch, tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông (CT.01) có điểm đầu tại cửa khẩu Hữu Nghị, tỉnh Lạng Sơn; điểm cuối tại tỉnh Cà Mau; tổng chiều dài khoảng 2.055 km (chiếm 22% tổng chiều dài mạng lưới đường cao tốc), quy mô từ 6 đến 12 làn xe.

Đến nay, tình hình đầu tư, khai thác trên tuyến như sau: đã đưa vào khai thác 1.652 km; đang thi công khoảng 388 km thuộc Dự án giai đoạn 2021 - 2025 (trong đó đến hết năm 2025 sẽ hoàn thành 345 km), quy mô chủ yếu là 4 làn xe hạn chế (bề rộng 17 m).

Ngoài ra, một số đoạn tuyến đang triển khai đầu tư mở rộng hoặc chuẩn bị đầu tư mở rộng theo quy mô đường cao tốc hoàn chỉnh gồm các đoạn: Cầu Giẽ - Ninh Bình, Cao Bồ - Mai Sơn, Cam Lộ - La Sơn, La Sơn - Hòa Liên, TP.HCM - Long Thành, TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận.

Như vậy, trên tuyến cao tốc Bắc - Nam phía Đông, đến hết năm 2025, có khoảng 1.222 km có quy mô 4 làn xe hạn chế gồm đoạn cửa khẩu Hữu Nghị - Chi Lăng (43 km); Mai Sơn - Cam Lộ (465 km), Quảng Ngãi - Phan Thiết (580 km) và Mỹ Thuận - Cà Mau (134 km).

Anh Minh