Hà Nội: Chỉ 12% doanh nghiệp nhỏ và vừa ứng dụng AI

Hà Nội đang là địa phương dẫn đầu cả nước về phát triển kinh tế số. Về kinh tế số, năm 2024 tỷ trọng kinh tế số của Hà Nội đạt 22% GRDP, dự kiến 2025 đạt 25–27%. Các lĩnh vực tăng trưởng mạnh gồm thương mại điện tử, tài chính số, logistics số và công nghệ Cloud – AI. Một số mô hình tiêu biểu: sàn thương mại điện tử của doanh nghiệp Hà Nội chiếm 25% thị phần quốc gia; các startup trong lĩnh vực Edtech, Fintech, Martech thu hút hàng trăm triệu USD vốn đầu tư.

Tuy vậy, theo TS Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội (HANOISME), Hà Nội vẫn chưa đạt mức “bứt phá” như các trung tâm tại Singapore và Hàn Quốc.

"Khoảng 60% doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) chưa ứng dụng công nghệ ở mức trung bình trở lên. Chỉ khoảng 12% doanh nghiệp sử dụng AI, 8% dùng Hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp (ERP), 5% dùng phân tích dữ liệu nâng cao (Big Data – BI). Điều này cho thấy “khoảng cách số” vẫn còn lớn", Phó Chủ tịch HANOISME nêu.

Hạn chế thứ hai là mức độ liên thông dữ liệu giữa doanh nghiệp và chính quyền còn thấp. Nhiều dữ liệu ngành chưa chuẩn hóa, chưa mở cho doanh nghiệp khai thác. Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp thiếu năng lực tài chính để đầu tư công nghệ gốc, dẫn đến việc triển khai chuyển đổi số manh mún, thiếu chiến lược dài hạn.

TS Mạc Quốc Anh - Phó Chủ tịch, Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP Hà Nội (HANOISME).

Từ thực trạng này, TS Mạc Quốc Anh cho rằng, Hà Nội cần một chiến lược hỗ trợ toàn diện, trong đó doanh nghiệp là trung tâm, Nhà nước là kiến tạo, hạ tầng số là động lực và nhân lực số là yếu tố quyết định.

Để kinh tế số thực sự trở thành động lực tăng trưởng của Thủ đô, theo Phó Chủ tịch HANOISME, việc hoàn thiện thể chế và gỡ bỏ rào cản cho DNNVV là nhiệm vụ trung tâm. Thể chế giữ vai trò “khung kiến tạo phát triển”, bảo đảm nguồn lực được phân bổ hiệu quả, đổi mới sáng tạo được bảo vệ và các quan hệ kinh tế vận hành thông suốt. Kinh nghiệm của Singapore, Hàn Quốc hay Estonia cho thấy: khi thể chế đi trước một bước, doanh nghiệp sẽ đi nhanh hơn cả chặng đường dài phía sau.

Đưa ra kiến nghị cụ thể, ông Mạc Quốc Anh cho rằng, Hà Nội cần hoàn thiện hành lang pháp lý cho giao dịch số, dữ liệu số và tài sản số. Hiện nay, nhiều DNNVV vướng khó khăn vì thiếu cơ chế định danh điện tử thống nhất, thiếu quy định về lưu trữ – chia sẻ dữ liệu, cũng như việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm số.

Thành phố cần ban hành cơ chế cho phép doanh nghiệp sử dụng dữ liệu công trong lĩnh vực quy hoạch, giao thông, y tế, giáo dục… để phát triển sản phẩm số, giống mô hình dữ liệu mở của Seoul và London. Song song, cần phát triển các tiêu chuẩn bắt buộc về an ninh mạng, an toàn dữ liệu để tạo niềm tin cho khách hàng khi giao dịch trong môi trường số.

Thứ hai, đơn giản hóa thủ tục hành chính và số hóa toàn bộ quy trình liên quan đến doanh nghiệp. Hiện chi phí tuân thủ của DNNVV Hà Nội còn cao. Theo các khảo sát năm 2024, doanh nghiệp mất từ 18–25 ngày để hoàn tất thủ tục đầu tư, và mất đến 30% thời gian để xử lý yêu cầu giấy tờ. Hà Nội cần đẩy mạnh mô hình “một cửa số”, liên thông dữ liệu giữa các sở để doanh nghiệp chỉ phải nhập dữ liệu một lần. Điều này sẽ tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng chi phí xã hội mỗi năm.

Thứ ba, thiết lập môi trường thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho các lĩnh vực mới như AI, Fintech, Blockchain, IoT, y tế số, giáo dục số. Đây là cách mà Singapore đã tạo “bàn đạp” để Fintech bùng nổ.

"Một doanh nghiệp nhỏ chỉ cần 6 tháng thử nghiệm đã có thể tiếp cận hàng triệu người dùng. Sandbox cho phép doanh nghiệp được thử nghiệm sản phẩm trong biên độ linh hoạt, giảm rủi ro pháp lý, nhưng vẫn bảo đảm giám sát bởi cơ quan quản lý", ông Mạc Quốc Anh nêu.

Thứ tư, tăng cường hỗ trợ tài chính cho doanh nghiệp trong chuyển đổi số. Hà Nội có thể xây dựng Quỹ Hỗ trợ chuyển đổi số, cho vay ưu đãi lãi suất 0–3% đối với các dự án ERP, quản lý quan hệ khách hàng (CRM), dữ liệu lớn, an ninh mạng. Hàn Quốc từng dùng 1% GDP mỗi năm để hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ chuyển đổi số, giúp họ nâng năng suất lao động hơn 25%.

Thứ năm, hoàn thiện các chính sách ưu đãi thuế, phí cho doanh nghiệp đầu tư đổi mới sáng tạo. Doanh nghiệp triển khai nền tảng số, đào tạo nhân lực số cần được khấu trừ thuế thu nhập doanh nghiệp; doanh nghiệp thương mại điện tử xanh – bền vững cần được ưu đãi tương tự như doanh nghiệp công nghệ cao.

"Thể chế chính là “điều kiện đủ” để Hà Nội bứt phá. Khi rào cản được gỡ bỏ, DNNVV sẽ trở thành lực lượng tiên phong đóng góp vào tăng trưởng kinh tế số và nâng tầm năng lực cạnh tranh của Thủ đô", ông Mạc Quốc Anh nhấn mạnh.

Nguyệt Minh