Hà Nội đã hết người ăn xin, vô gia cư?

Tại buổi đối thoại với thanh niên thủ đô được tổ chức mới đây, Chủ tịch UBND TP Hà Nội Trần Sỹ Thanh chia sẻ, ông tham dự hội nghị các thị trưởng ASEAN tại Lào. Khi được hỏi về những thành tựu của thủ đô, ông tự tin khẳng định trước bạn bè quốc tế rằng: "Hà Nội hiện không có người ăn xin ăn mày, không có người vô gia cư". Ông Thanh nói rằng, những người ngủ đêm ở gầm cầu, ở chợ không phải bởi người dân không có nhà mà là do đặc thù công việc.

Tôi cho rằng, Hà Nội không có người ăn xin, ăn mày, không có người vô gia cư là mong muốn của nhiều người. Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh cũng mong muốn làm sao cho Dân tộc Việt Nam ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành. Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến đời sống của người dân, quan tâm đến những người gặp hoàn cảnh khó khăn, éo le trong cuộc sống.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường

Tuy nhiên, trong xã hội, không phải ai cũng luôn gặp may mắn, ai cũng có điều kiện thuận lợi trong cuộc sống. Địa phương nào cũng có hộ nghèo, cận nghèo, người gặp cảnh hoàn cảnh khó khăn, éo le.

Ở các thành phố lớn, chuyện người dân nhập cư, di cư tự phát là chuyện diễn ra phổ biến. Bởi vậy, việc một người dân bị thất nghiệp, phá sản, bị ốm đau bệnh tật hoặc rủi ro trong cuộc sống dẫn đến mất hết tài sản, trở thành người vô gia cư, lang thang nay đây mai đó là chuyện hoàn toàn có thể xảy ra.

Trên thế giới, những nước phát triển như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Singapore, Hàn Quốc... vẫn có những người ăn xin, vô gia cư trên đường phố.

Vấn đề giải quyết chỗ ở, mưu sinh cho người lang thang ăn xin, người vô gia cư ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng từ trước đến này được chính quyền rất quan tâm vì đó là bộ mặt, thể hiện sự văn minh của đô thị. Trước đây, thành phố Đà Nẵng đã triển khai khá tốt các chủ trương, kế hoạch để giải quyết khó khăn đối với người vô gia cư…

Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội xác định hiện nay: "Hà Nội hiện không có người ăn xin ăn mày, không có người vô gia cư" có thể là dựa trên số liệu báo cáo của các phòng ban chuyên môn hoặc là quan điểm cá nhân dựa trên trực quan quan sát trong quá trình di chuyển qua các tuyến phố ở Hà Nội.

Nếu Hà Nội giải quyết được vấn đề người ăn xin, vô gia cư một cách triệt để, những nơi như gầm cầu, ngã tư đường, trên đường phố không còn người lang thang vạ vật ăn xin, đó là điều rất tốt, thể hiện văn minh đô thị cũng như đảm bảo những quyền lợi tối thiểu của những người yếu thế trong xã hội.

Trước đây những khu vực ngã tư đường như khu vực Ngã tư Sở, ngã tư Tôn Thất Tùng - Trường Chinh, khu vực gần các bệnh viện (Bệnh viện Đại học Y, Bạch mai, bệnh viện K..), trên nhiều tuyến phố thuộc quận Đống Đa, Hai Bà Trưng, Cầu Giấy… có không ít phụ nữ, trẻ em, người già xin tiền.

Về đêm, các khu vực gầm cầu vượt, chân cầu Chương Dương có nhiều người vật vờ, ngủ qua đêm ở gầm cầu…Đây là những hình ảnh thực sự không đẹp của thủ đô, cũng là những xót xa của người dân thủ đô khi còn có những người vô gia cư, lang thang ăn xin.

Hiện nay, thực tế vẫn xuất hiện những người ăn xin theo hình thức là “bán hàng rong”, họ bán những thứ hàng hóa có giá trị nhỏ (bông tai, bấm móng tay, kẹo cao su hoặc ở khu vực phía nam là bán vé số..) nhưng mục đích là muốn được người khác giúp đỡ, mong sự thiện nguyện của những người xung quanh, những người này cũng thường là những người vô gia cư hoặc có những khu trọ rẻ tiền, không đảm bảo an sinh, an toàn.

Có lẽ, những người lang thang, ăn xin, vô gia cư ở các đô thị họ không đăng ký tạm trú, không thuộc diện quản lý của thành phố nên trong các số liệu thống kê báo cáo về dân cư sẽ không có nhóm người này. Nếu các địa phương quan tâm đến người vô gia cư, những người ăn xin, có thể thống kê ở những khu vực họ thường xuyên xuất hiện, có những giải pháp để bảo vệ họ, tạo công ăn việc làm và chỗ ở hoặc ít nhất là đưa họ đến các cơ sở bảo trợ xã hội.

Có thể giải quyết được vấn đề người vô gia cư phải người ăn xin ở một thời điểm nào đó, tuy nhiên sau đó quá trình nhập cư, di cư tự phát ở các địa phương, các vùng ven đến đô thị thì vẫn sẽ xuất hiện những người vô gia cư, lang thang trên đường phố. Bởi vậy việc giải quyết vấn đề người lang thang, vô gia cư, những người ăn xin hoặc bán hàng rong trên đồ thị sẽ là công việc thường xuyên, liên tục chứ không chỉ đánh giá ở một thời điểm.

Nếu Hà Nội đã giải quyết được vấn đề người ăn xin, người vô gia cư, đó là điều rất đáng mừng, là thành tích đáng ghi nhận của chính quyền Thủ đô trong thời kỳ đổi mới.

Trước đây, đã có những phản ánh của cơ quan báo chí về việc “chăn dắt” người ăn xin, có những đối tượng tổ chức cho những người ăn xin, họ dùng những đứa trẻ như công cụ để kiếm tiền bất chính.

Bởi vậy, cần có thanh tra kiểm tra, rà soát, thống kê những người bán hàng rong, những người lang thang vô gia cư để có những giải pháp hỗ trợ, can thiệp, giúp đỡ họ, đặc biệt là đối với trẻ em.

Nếu phát hiện ra những trường hợp lợi dụng trẻ em để xin ăn, trục lợi thì cần phải xem xét xử lý theo quy định của pháp luật. Với những trẻ em có những hoàn cảnh khó khăn, phải lang thang mưu sinh cùng cha mẹ thể chính quyền địa phương cũng cần có giải pháp để hỗ trợ, đảm bảo về chỗ ở và cơ hội được học tập.

Mời độc giả xem thêm video Hà Nội sẽ không bắn pháo hoa dịp Giải phóng Thủ đô:

TS.LS Đặng Văn Cường, Giảng viên Luật Trường ĐH Thủy Lợi