Hà Nội: Hình thành đội ngũ 'kỹ sư văn hóa số', xây dựng công nghiệp văn hóa kiểu mẫu

Trao đổi với PV Tiền Phong về khơi thông nguồn lực phát triển văn hóa, xây dựng công nghiệp văn hóa của Thủ đô Hà Nội, Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội Bạch Liên Hương cho biết: Với bề dày di sản hơn một nghìn năm văn hiến, Hà Nội là địa phương có mật độ di sản dày đặc bậc nhất cả nước.

Hà Nội có 6.489 di tích lịch sử - văn hóa, gần 1.800 di sản văn hóa phi vật thể, trong đó có 6 di sản vật thể và phi vật thể được UNESCO vinh danh, 22 di tích và cụm di tích quốc gia đặc biệt và 1.350 làng nghề truyền thống.

Những giá trị ấy không chỉ là “ký ức của đất và người”, mà còn là tài sản vô giá của tương lai, là nguồn lực nội sinh mạnh mẽ để xây dựng Thủ đô sáng tạo, văn minh, hiện đại.

Nhận thức được điều đó, những năm qua, Hà Nội đã tiên phong ứng dụng công nghệ số và đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa. Nếu như trước đây, di sản thường chỉ được bảo tồn trong tĩnh lặng, thì nay, nhờ công nghệ, di sản đã “sống dậy”, được “kể lại” bằng ngôn ngữ của hình ảnh, âm thanh, ánh sáng, và trí tuệ nhân tạo.

Tour đêm di tích Hỏa Lò là một trong những điểm nhấn trong việc làm sống lại di sản bằng công nghệ hiện đại

Về kết quả cụ thể, bà Hương thông tin: Trong 9 tháng đầu năm 2025, Hà Nội đã đón trên 5,5 triệu lượt khách du lịch, trong đó có 2,7 triệu lượt khách tại các di tích văn hóa thuộc sở quản lý.

Theo Báo cáo tình hình Kinh tế xã hội quý III và 9 tháng năm 2025 của Thống kê thành phố Hà Nội, doanh thu từ du lịch văn hóa đạt gần 100 nghìn tỷ đồng - con số thể hiện sức hấp dẫn đặc biệt của Thủ đô trong lĩnh vực kết hợp văn hóa - du lịch - công nghệ.

Lãnh đạo Sở Văn hóa - Thể thao Hà Nội khẳng định: Những kết quả đó không phải là ngẫu nhiên, mà bắt nguồn từ sự chỉ đạo nhất quán của Thành ủy, HĐND, UBND Thành phố và sự đồng lòng của toàn hệ thống chính trị.

Ngay sau Đại hội Đảng bộ Thành phố XVII, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết về Phát triển công nghiệp văn hóa trên bàn Thủ đô đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 - là Đảng bộ đầu tiên trong cả nước ban hành Nghị quyết chuyên đề ở lĩnh vực này.

Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao Hà Nội Bạch Liên Hương

Bà Bạch Liên Hương nhìn nhận: Để văn hóa thật sự trở thành nguồn lực phát triển, vẫn còn không ít khó khăn như nhận thức về vai trò kinh tế của văn hóa chưa đầy đủ; Hạ tầng công nghệ và cơ sở dữ liệu văn hóa còn phân tán; Cơ chế xã hội hóa chưa đủ mạnh để khuyến khích đầu tư tư nhân vào lĩnh vực này; Đặc biệt, nguồn nhân lực chất lượng cao - yếu tố then chốt của chuyển đổi số văn hóa - hiện vẫn thiếu hụt, chưa tương xứng với nhu cầu phát triển của ngành.

Trên nền tảng ấy, Sở Văn hóa - Thể thao xác định ba nhiệm vụ trọng tâm trong nhiệm kỳ tới:

Một là, triển khai thực hiện chính sách phát triển công nghiệp văn hóa, chuyển đổi số trên cơ sở Luật Thủ đô gắn với các Nghị quyết của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết 33-NQ/TW về phát triển văn hóa con người Việt Nam, Nghị quyết 57-NQ/TW về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Nghị quyết 66-NQ/TW về Nhà nước pháp quyền và Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân.

"Hà Nội sẽ đi đầu trong thí điểm cơ chế đặc thù cho công nghiệp văn hóa, xây dựng Trung tâm Công nghiệp văn hóa Thủ đô trở thành mô hình kiểu mẫu của cả nước", bà Hương nói.

Hai là, tập trung xây dựng hạ tầng và cơ sở dữ liệu văn hóa số. Hình thành “Bản đồ di sản số Hà Nội”, thư viện mở kết nối di sản - giáo dục - du lịch, hệ thống dịch vụ điện tử phục vụ tham quan, học tập và trải nghiệm sáng tạo. Tiến tới ứng dụng AI, blockchain và thực tế ảo (VR/AR) trong bảo tồn, quản lý, quảng bá di sản.

Ba là, phát triển nguồn nhân lực văn hóa sáng tạo: hình thành đội ngũ “kỹ sư văn hóa số”, chuyên gia số hóa di sản, nhà thiết kế nội dung văn hóa 3D, quản trị dữ liệu văn hóa. Đồng thời, chú trọng giáo dục văn hóa và thẩm mỹ cho thanh thiếu niên, để mỗi người Hà Nội vừa là “người sáng tạo”, vừa là “người gìn giữ”.

Trần Hoàng