Hai đạo luật về dân số và phòng bệnh: Thêm nhiều quyền lợi cho người dân

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày tóm tắt một số nội dung tiếp thu, giải trình về 2 dự án luật.

Phụ nữ nghỉ thai sản 7 tháng khi sinh con thứ 2, ưu tiên mua nhà ở xã hội

Về Luật Dân số, trước khi Quốc hội tiến hành biểu quyết, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đã trình bày tóm tắt một số nội dung chính đã được cơ quan soạn thảo tiếp thu, chỉnh lý.

Thứ nhất, về phạm vi điều chỉnh, dự thảo đã rà soát, bổ sung phần giải thích từ ngữ và tập trung quy định vào các nội dung: Duy trì mức sinh thay thế; giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh; thích ứng với già hóa dân số và dân số già; nâng cao chất lượng dân số; truyền thông, vận động, giáo dục về dân số; các điều kiện bảo đảm thực hiện công tác dân số.

Thứ hai, về đề nghị điều chỉnh chính sách dân số của Nhà nước, Chính phủ đã tiếp thu và hoàn thiện dự thảo, bổ sung Điều 7 quy định về chính sách của Nhà nước đối với dân số. Các nội dung tại điều này là những quy định mang tính nguyên tắc, định hướng chung, thể hiện các nhóm chính sách tổng thể, vĩ mô của công tác dân số, bám sát đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước.

Ngoài ra, dự thảo cũng quy định về duy trì mức sinh thay thế, thích ứng với già hóa dân số, nâng cao chất lượng dân số, tiếp cận theo vòng đời; bảo đảm các biện pháp dài hạn, căn cơ và khả thi trên cơ sở đánh giá thực tiễn và chọn lọc kinh nghiệm quốc tế.

Thứ ba, về chính sách duy trì mức sinh thay thế, dự thảo luật đã bổ sung quy định tại Khoản 4 Điều 7 theo hướng xây dựng khung định hướng chính sách tổng thể, bao gồm: Chính sách giáo dục, chăm sóc sức khỏe, nhà ở và các chính sách khác nhằm gia tăng tỉ lệ sinh để đạt được mức sinh thay thế bền vững.

Việc hỗ trợ tăng thời gian nghỉ thai sản và hỗ trợ tài chính khi sinh con được phân theo nhóm đối tượng, địa phương; đồng thời ưu tiên thuê mua và thuê mua nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở.

Đáng chú ý, các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế bao gồm: Trường hợp sinh con thứ 2, thời gian nghỉ thai sản đối với lao động nữ là 7 tháng, lao động nam là 10 ngày làm việc khi vợ sinh con; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc thiểu số rất ít người; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ ở tỉnh, thành phố có mức sinh dưới mức sinh thay thế; hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi; ưu tiên mua, thuê mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với người có từ 2 con đẻ trở lên; biện pháp khác do Chính phủ quyết định.

Thứ tư, về các chính sách liên quan đến thích ứng với già hóa dân số, dự thảo luật đã chỉnh lý, bổ sung các quy định về chủ động chuẩn bị cho tuổi già, bao gồm: Chuẩn bị về sức khỏe, tài chính, tâm lý; tham gia bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế; tham gia học tập, nâng cao kiến thức, kỹ năng để duy trì sức khỏe thể chất, tinh thần và chức năng xã hội; tham gia các hoạt động hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi.

Dự thảo luật cũng đã bổ sung quy định về chăm sóc người cao tuổi, phát triển đa dạng các hình thức chăm sóc tại nhà và tại cộng đồng; phát triển nguồn nhân lực chăm sóc người cao tuổi trên cơ sở phân tách nhóm chăm sóc chính thức và nhóm chăm sóc không chính thức, đồng thời xây dựng cơ chế hỗ trợ đào tạo kỹ năng chăm sóc phù hợp với từng nhóm.

Cùng với đó, các nội dung cụ thể khác cũng đã đã được Chính phủ tiếp thu, giải trình và chỉnh lý trong dự thảo Luật Dân số trình Quốc hội.

Sau khi nghe báo cáo tiếp thu, giải trình của Chính phủ, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật Dân số với số lượng đại biểu tham gia là 450 đại biểu (chiếm 95,14%), trong đó số lượng đại biểu tán thành là 448 đại biểu (chiếm 94,71%).

Như vậy, Luật Dân số chính thức được thông qua với sự đồng thuận cao của Quốc hội. Việc ban hành Luật Dân số được kỳ vọng sẽ góp phần nâng hiệu lực của Pháp lệnh Dân số năm 2003 lên một tầm cao mới, tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho chính sách dân số quốc gia trong giai đoạn phát triển mới, khi Việt Nam đồng thời đối diện mức sinh thấp, già hóa dân số nhanh và yêu cầu nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Quốc hội tiến hành biểu quyết thông qua Luật Phòng bệnh.

Tăng cường năng lực y tế dự phòng, mở rộng quyền lợi người dân

Đối với Luật Phòng bệnh, Quốc hội cũng tiến hành biểu quyết thông qua Luật Phòng bệnh, với 440/443 đại biểu tán thành (93,02%). Luật gồm 6 chương, 46 điều và sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.

Trước khi tiến hành biểu quyết, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan trình bày Báo cáo tóm tắt các nội dung lớn tiếp thu, giải trình về dự án Luật Phòng bệnh.

Theo đó, về vấn đề khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc miễn phí, nhằm bảo đảm vấn đề nguồn kinh phí và tính khả thi để triển khai thực hiện chính sách này, Chính phủ đã hoàn thiện các quy định về đa dạng hóa nguồn kinh phí bao gồm nguồn ngân sách nhà nước, xã hội hóa và đặc biệt là từ Quỹ bảo hiểm y tế.

Đồng thời tại Điều 44 của dự thảo Luật đã sửa đổi, bổ sung Luật Bảo hiểm y tế quy định người dân được Quỹ bảo hiểm y tế chi trả chi phí khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc miễn phí theo lộ trình và khả năng cân đối của Quỹ bảo hiểm y tế.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhấn mạnh, đây là bước đột phá quan trọng để thể chế hóa Nghị quyết số 20 và Nghị quyết số 72 đã được ban hành.

Về nội dung liên quan tới các quy định về các chính sách về chuyên môn, dự thảo Luật đã tiếp thu, chỉnh lý các chương, điều quy định về phòng, chống bệnh không lây nhiễm, phòng, chống rối loạn tâm thần và vấn đề dinh dưỡng trong phòng bệnh, bảo đảm quản lý nguy cơ sàng lọc, phát hiện sớm bệnh và các biện pháp dự phòng điều trị kịp thời phù hợp, trong đó có quy định liên quan ưu tiên đến các đối tượng ưu thế và các vùng khó khăn.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, dự thảo luật cũng đã hoàn thiện các quy định liên quan tới phòng, chống bệnh lây nhiễm, trên cơ sở tiếp thu ý kiến của các đại biểu và đảm bảo với tình hình mới, trong quá trình khắc phục những vướng mắc, khó khăn, chúng ta đã triển khai thực hiện phòng, chống dịch COVID-19 vừa qua cũng đã được thể hiện ở trong dự án Luật.

Về Quỹ phòng bệnh, Chính phủ đã chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng tách mục đích và nhiệm vụ của Quỹ thành hai khoản riêng biệt để đảm bảo sự rõ ràng. Đồng thời, dự án Luật đã bổ sung nhiệm vụ chi của Quỹ cho hoạt động khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí để thống nhất với quy định tại Điều 27, qua đó bảo đảm thêm nguồn lực để triển khai thực hiện chính sách quan trọng này.

Việc Quốc hội thông qua đồng thời hai đạo luật quan trọng trong cùng một phiên làm việc cho thấy sự quan tâm sâu sắc của Nhà nước đối với sức khỏe nhân dân, sự phát triển bền vững của dân số và nâng cao chất lượng dịch vụ y tế dự phòng. Luật Dân số và Luật Phòng bệnh được kỳ vọng sẽ tạo chuyển biến mạnh mẽ trong quản lý dân số, nâng cao khả năng ứng phó trước các thách thức sức khỏe cộng đồng, góp phần bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe toàn dân trong giai đoạn mới.

Thu Giang