Hàng triệu người Anh nguy cơ bị đẩy đến bờ vực 'thảm họa thế chấp'

Lạm phát và lãi suất cao khiến giá nhà ở tại Anh liên tục giảm

Lạm phát “bào mòn” tiền tiết kiệm của hàng triệu người

Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) ngày 22-6 vừa qua đã làm bất ngờ không ít người, kể cả các chuyên gia và giới tài chính, khi đưa ra quyết định tăng lãi suất thêm 0,5 điểm phần trăm, từ mức 4,5% hiện nay lên 5% - mức cao nhất trong 15 năm. Bất ngờ bởi trước đó, giới kinh tế cho rằng, BoE có thể chỉ tăng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm. Đây cũng là lần tăng lãi suất thứ 13 liên tiếp của BoE, trong bối cảnh lạm phát ở Anh cao dai dẳng ngoài dự kiến.

Thống đốc BoE Andrew Bailey nhấn mạnh, “mất nhiều thời gian hơn dự kiến” để lạm phát giảm trong khi thị trường lao động “rất căng thẳng”. Nhận định của người đứng đầu BoE được đưa ra ngay sau khi các số liệu chính thức cho thấy lương cơ bản ở Anh trong 3 tháng tính đến tháng 4 vừa qua đã tăng 7,2% so với cùng kỳ năm trước, mức tăng nhanh nhất được ghi nhận, không tính các giai đoạn mà dữ liệu không chuẩn xác do đại dịch Covid-19. Tuy nhiên, mức tăng ngay chưa bù đắp được mức lạm phát giá tiêu dùng vẫn ở mức rất cao là 8,7%. Đây là mức lạm phát cao nhất trong số các nền kinh tế lớn phát triển trên thế giới.

Ông Max Mosley, nhà kinh tế thuộc Viện Nghiên cứu Kinh tế và Xã hội Quốc gia (NIESR, tổ chức tư vấn độc lập ở Anh), cho rằng, lạm phát kéo dài cũng “ăn mòn” số tiền các hộ gia đình chi cho tài sản, gây áp lực giảm giá nhà trong thời gian dài. Còn ông Richard Donnell, Giám đốc điều hành trang web bất động sản Zoopla, nhìn nhận: “Trong bối cảnh thu nhập kém, thế hệ trẻ hiện nay có xu hướng sống cùng cha mẹ, không tách riêng độc lập như trước”.

Trong khi đó, theo trang tin CNBC, NIESR ước tính, đợt tăng lãi suất lên mức cao nhất 5% sẽ khiến 1,2 triệu hộ gia đình ở Anh (4% hộ gia đình trên toàn quốc) cạn kiệt tiền tiết kiệm vào cuối năm nay do trả nợ thế chấp cao hơn. Một nghiên cứu cho biết, tỷ lệ hộ gia đình đang thế chấp nhà sẽ vỡ nợ lên đến gần 30% (khoảng 7,8 triệu hộ), tác động lớn nhất sẽ xảy ra ở Xứ Wales và vùng Đông Bắc nước Anh. Nhà nghiên cứu Max Mosley đánh giá, việc tăng lãi suất lên 5% “sẽ đẩy hàng triệu hộ gia đình có các khoản thế chấp đến bờ vực mất khả năng thanh toán”.

Các chuyên gia tài chính Anh cảnh báo về một “thảm họa thế chấp” khi hàng triệu người bị đẩy đến bờ vực mất khả năng thanh toán. Dự kiến, Anh có đợt giảm giá nhà nhiều nhất khi lãi suất chính thức tăng cao, tạo thành rào cản cho thị trường thế chấp. Chính vì thế, chỉ một ngày sau khi BoE tăng lãi suất lên mức cao nhất 15 năm, Bộ trưởng Tài chính Anh Jeremy Hunt ngày 23-6 đã gặp gỡ các ngân hàng lớn và Hiệp hội Xây dựng để thảo luận về cuộc khủng hoảng thế chấp ngày càng trầm trọng. Tại cuộc họp được triệu tập gấp, những người tham dự đã thống nhất một số biện pháp như: thay đổi tạm thời đối với các điều khoản thế chấp và lời hứa điểm tín dụng của người tiêu dùng sẽ không bị ảnh hưởng.

Bộ trưởng Tài chính Anh cho hay, đối với những người có nguy cơ mất nhà, bên cho vay sẽ đồng ý thời gian gia hạn 12 tháng trước khi thu hồi. Đồng thời, quan chức phụ trách lĩnh vực tài chính của Anh cũng nhấn mạnh quyết tâm giảm lạm phát cao cho nền kinh tế. Theo ông Jeremy Hunt, đây là cách duy nhất để có thể giảm bớt áp lực đối với tài chính gia đình và doanh nghiệp.

Con cái đang nghèo hơn cha mẹ

Tuy nhiên, cuộc chiến chống lạm phát của Anh đẩy lãi vay mua nhà tăng vọt, khiến hàng triệu gia đình có thể mất khả năng thanh toán. Các dự báo cho biết, lãi suất cơ bản tại Anh có thể còn lên đỉnh ở mức cao hơn và duy trì lâu, dẫn đến lãi suất các khoản vay mua nhà đều tăng vọt. Theo Ủy ban Chính sách tiền tệ (MPC) của BoE, có nhiều thông tin đáng chú ý trong các số liệu gần đây cho thấy tình hình lạm phát cao sẽ kéo dài hơn nữa. Các thị trường tài chính dự đoán, lãi suất của BoE có thể còn lên tới mức đỉnh ở mức 6% vào cuối năm nay.

Lãi suất càng cao sẽ càng gây khó thêm cho thị trường bất động sản tại Anh. Thống đốc Andrew Bailey nêu rõ: “Đây sẽ là một vấn đề dài hạn với thị trường nhà đất ở Anh”. Nhà kinh tế của NIESR Max Mosley phân tích, lạm phát kéo dài sẽ ăn vào số tiền mà các hộ gia đình phải chi cho bất động sản, gây áp lực giảm giá nhà trong dài hạn. Theo Trung tâm Nghiên cứu Kinh tế và Kinh doanh (CEBR), hơn một triệu hộ gia đình nước này vẫn chưa trải qua tác động đầy đủ của việc lãi suất thế chấp tăng mới nhất, do các khoản vay thường có 2-5 năm đầu lãi cố định trước khi thả nổi. Ông Benjamin Trevis, nhà kinh tế tại CEBR, cho biết khi thời hạn lãi suất cố định kết thúc, các hộ gia đình sẽ đối diện các khoản thanh toán cao hơn đáng kể. Độ trễ của tác động từ lãi suất tăng vì thế dự kiến kéo dài thời kỳ suy thoái của thị trường nhà ở.

Lạm phát “đu đỉnh” gây áp lực đẩy lãi suất lên cao và điều này không chỉ người đang vay điêu đứng, mà lãi suất tăng cũng làm giảm nhu cầu mua nhà. Theo Zoopla House Price Index, việc lãi suất cơ bản của Anh tăng từ 4% lên 6% đã làm giảm 20% sức mua. Nước Anh được dự báo sẽ có đợt giảm giá nhà dài nhất ở các quốc gia phát triển ở phương Tây. Ông Liam Bailey, Trưởng bộ phận nghiên cứu toàn cầu tại hãng môi giới bất động sản Knight Frank, cho rằng lãi suất tăng đang dẫn đến sự lao dốc của thị trường nhà đất.

Công ty tư vấn Oxford Economics dự báo, giá nhà trên khắp nước Anh sẽ tiếp tục giảm cho đến nửa cuối năm 2025. Công ty tư vấn này nhận định, giá có thể sẽ giảm 11% so với mức đỉnh vào năm 2022. Giá nhà ở giảm đã dẫn tới những hệ lụy tiêu cực với người vay, thế chấp nhà ở. Công ty bất động sản Zoopla cho rằng, cuộc “khủng hoảng lãi suất” đang buộc 2 trong số 5 người bán nhà phải chấp nhận hạ giá. Trong đó, cứ 10 người bán thì có 1 người buộc giảm giá trên 10% và 42% giảm ít nhất 5%, mức cao nhất kể từ năm 2018. Trong khi đó, vị thế của người mua bất động sản cũng được củng cố, nâng cao. Trong tháng qua, số lượng người tìm nhà ở Anh đã giảm 14% so với mức trung bình 5 năm. Ông Richard Donnell, Giám đốc điều hành Zoopla, dự đoán giá nhà tại Xứ sở sương mù sẽ tiếp tục giảm thêm khoảng 5% trong nửa cuối năm nay do nguồn cung tăng lên.

Giá nhà ở Anh từng bùng nổ trong thời kỳ đại dịch Covid-19 do lãi suất giảm xuống mức thấp kỷ lục 0,1% và chính sách miễn thuế trước bạ. Thế nhưng, tình thế đã đảo ngược hoàn toàn thời gian qua khi lạm phát leo thang đẩy lãi suất lên cao nhất 15 năm qua. Cùng với đó, thu nhập không theo kịp tốc độ tăng lạm phát khiến hàng triệu người Anh đối mặt với nhiều thách thức, thậm chí đứng trước nguy cơ bị đẩy đến bờ vực “thảm họa thế chấp” nhà ở, mất khả năng thanh toán, nghèo hơn so với trước đây. Ông Richard Donnell, Giám đốc Zoopla House Price Index, cho rằng: “Thế hệ sau không sung túc bằng thế hệ trước. Có sự suy giảm thu nhập khi con cái không giàu hơn nhiều so với cha mẹ chúng”.