Hàng triệu nhà hàng Trung Quốc 'chết yểu', sống không quá 500 ngày

Các nhà hàng Trung Quốc chật vật hoạt động khi khách hàng chi tiêu ít đi. Ảnh: New York Times.

Trong một nhà kho cũ kỹ ở ngoại ô Bắc Kinh, doanh nhân An Dawei lặng lẽ kiểm tra từng hàng tủ đông cỡ lớn, bếp công nghiệp và lò nướng thương mại đang chờ được bán lại cho các nhà hàng khác. Theo Reuters, mỗi món đồ trong kho đều mang theo câu chuyện của một nhà hàng đã phá sản.

"Với hầu hết mọi người, mở nhà hàng gần như chắc chắn sẽ thất bại", người đàn ông 38 tuổi chuyên kinh doanh thiết bị bếp đã qua sử dụng, nhận định.

Lao đầu vào cuộc chiến giá cả

Sau đại dịch, nhiều chủ quán từng đặt cược toàn bộ tiền tiết kiệm với hy vọng nền kinh tế sẽ phục hồi mạnh mẽ. Nhưng thay vì sự bứt phá như mong đợi, kinh tế Trung Quốc chững lại, khiến người tiêu dùng thận trọng hơn trong chi tiêu, đặc biệt là với các bữa ăn bên ngoài.

Điều này châm ngòi cho một cuộc chiến giảm giá chưa từng có. Nhiều nhà hàng và quán cà phê buộc phải tung ra các chương trình khuyến mãi sâu với những ly cà phê chỉ còn 9,9 nhân dân tệ (1,4 USD) và suất ăn cho 4 người giảm xuống chỉ còn 99 nhân dân tệ (14 USD).

Trong bối cảnh đó, kích cầu tiêu dùng đang trở thành ưu tiên hàng đầu của chính quyền Trung Quốc năm nay nhằm bù đắp tác động của thuế quan từ Mỹ và cuộc khủng hoảng bất động sản kéo dài. Tuy nhiên, lạm phát tiêu dùng trong tháng 2 lại giảm mạnh nhất kể từ tháng 1/2024 và làm dấy lên lo ngại về nguy cơ giảm phát.

Năm ngoái, ông An và đội ngũ của anh tháo dỡ trung bình 200 nhà hàng mỗi tháng, tăng 270% so với năm 2023. Theo dữ liệu từ nền tảng Qichacha, thị trường dịch vụ ăn uống tại Trung Quốc đã ghi nhận hơn 3 triệu doanh nghiệp bị giải thể, con số cao nhất từ trước đến nay.

Công nhân thu gom thiết bị bếp thương mại đã qua sử dụng tại một nhà hàng lẩu ngừng kinh doanh tại Bắc Kinh. Ảnh: Reuters.

"Tại các thành phố lớn như Bắc Kinh, Thượng Hải, Quảng Châu và Thâm Quyến, tỷ lệ nhà hàng đóng cửa hàng tháng thường vượt 10%, thậm chí có lúc lên tới 15%", An chia sẻ.

Khi các nhà hàng ở Bắc Kinh lần lượt đóng cửa, đội ngũ của ông An tất bật thu gom bàn ghế, lò nướng, tủ lạnh và xe đẩy bánh. Những món đồ cồng kềnh được xe nâng đưa lên xe tải để chở đi, trong khi một số thiết bị nhỏ hơn được khách hàng đến tận nơi mua lại.

Dù nhu cầu thanh lý thiết bị tăng cao, doanh thu của công ty ông An vẫn giảm hơn 20% trong năm 2024. Nguyên nhân là ngày càng có nhiều mô hình cửa hàng nhỏ gọn, ít chi phí vận hành như tiệm trà sữa và tiệm bánh mọc lên. Đây vốn là những mô hình không cần đầu tư quá nhiều vào thiết bị nhà bếp.

Tại một trung tâm thương mại vắng vẻ gần Công viên Olympic Bắc Kinh, người quản lý tại một cửa hàng bánh mì nhượng quyền cho biết đã phải đóng cửa sau 14 tháng hoạt động do gánh nặng tiền thuê lên tới 50.000 nhân dân tệ (6.900 USD) mỗi tháng trong khi lượng khách lại quá ít.

"Cạnh bên chúng tôi có những cửa hàng bán sản phẩm tương tự, dù chất lượng kém hơn nhưng giá lại rẻ hơn 10 nhân dân tệ. Người tiêu dùng thông thường sẽ chọn phương án rẻ hơn. Mọi người thực sự không có tiền. Hoặc nếu có, họ cũng không muốn tiêu như trước, vì kiếm tiền bây giờ quá khó khăn", người quản lý giấu tên nói.

Vòng xoáy khắc nghiệt

Theo các chuyên gia, tuổi thọ trung bình của một nhà hàng tại Trung Quốc chỉ khoảng 500 ngày.

Thậm chí ở Bắc Kinh, con số này còn giảm xuống chỉ còn một năm. Dữ liệu của chính quyền thành phố cũng cho thấy lợi nhuận ròng của các nhà hàng tại thành phố đã giảm tới 88% trong nửa đầu năm 2024.

"Các nhà hàng phân khúc trung cấp có nguy cơ phá sản cao hơn... vì họ không có lợi thế về giá cả", chuyên gia ngành thực phẩm Zhu Danpeng ám chỉ đến các nhà hàng có mức giá trung bình 100-120 nhân dân tệ/suất ăn (13-16 USD).

Cạnh tranh khốc liệt về giá cả cùng áp lực phải liên tục đổi mới thực đơn để giữ chân khách hàng khiến nhiều nhà hàng lao đao. Theo ông An, các chủ quán buộc phải giảm giá suất ăn xuống mức 70-80 nhân dân tệ (9-11 USD) để duy trì hoạt động.

Số lượng nhà hàng Trung Quốc đóng cửa tăng đột biến vào năm 2024. Ảnh: Reuters.

Tại kỳ họp lập pháp quan trọng trong tháng 3, giới chức Trung Quốc cam kết sẽ tăng cường kiểm soát tình trạng cạnh tranh quá mức. Tuy nhiên, trong ngành ẩm thực, vấn đề này vẫn đang diễn ra gay gắt.

Năm 2024, làn sóng đóng cửa nhà hàng đã khiến tốc độ tăng trưởng doanh thu ngành F&B tại Trung Quốc thu hẹp xuống còn 5,3% trong khi năm 2023 đạt 20,4%. Những nhà hàng còn trụ lại buộc phải cắt giảm biên lợi nhuận để tiếp tục tồn tại.

Theo ông An, cuộc chiến giá cả khốc liệt này thực chất đã manh nha từ năm 2023 khi Trung Quốc dỡ bỏ các biện pháp hạn chế do Covid-19. Làn sóng thất nghiệp trong các ngành bất động sản, giáo dục, tài chính và công nghệ đã khiến nhiều người chuyển hướng sang mở nhà hàng, đẩy thị trường vào cảnh cung vượt cầu.

Tuy nhiên, ông An cảnh báo vòng xoáy cạnh tranh này cuối cùng sẽ phản tác dụng và gây tổn hại cho chính người tiêu dùng.

"Khi các nhà hàng không thể gồng lỗ thêm nữa, họ sẽ tìm cách bù lỗ. Và cách duy nhất là cắt giảm chất lượng nguyên liệu", ông nói.

Ngọc Phương Linh