Hành trình 'đi từng ngõ, gõ từng nhà' điều tra xóa mù chữ

Các lớp học xóa mù chữ tại xã Hùng An, tỉnh Tuyên Quang được thực hiện vào buổi tối khi học viên kết thúc ngày lao động mưu sinh.

Họ không chỉ đứng lớp, mà còn kiên nhẫn đi từng ngõ, gõ từng nhà để điều tra, cập nhật thông tin, góp phần giữ vững và nâng cao chuẩn phổ cập giáo dục, xóa mù chữ.

Giáo viên trên tuyến điều tra cơ sở

Theo hướng dẫn của các Sở GD&ĐT, công tác điều tra phổ cập giáo dục, xóa mù chữ năm 2025 yêu cầu giáo viên, nhân viên các trường học trực tiếp tham gia. UBND xã, phường phân công giáo viên phụ trách từng thôn, xóm, bản, tổ dân phố. Nhiệm vụ của họ là đến từng hộ gia đình, ghi thông tin vào phiếu điều tra, đối chiếu giấy tờ như khai sinh, văn bằng, sổ phổ cập, rồi nộp lại cho Ban Chỉ đạo.

Với nhiều giáo viên, đây là công việc không hề dễ dàng. Có những thôn bản xa xôi, đường đất trơn trượt mùa mưa, hoặc nhà dân nằm sâu trong khe núi, phải đi bộ hàng giờ mới tới nơi. Có hộ đi làm ăn xa, giáo viên phải quay lại nhiều lần mới gặp được người cần điều tra. Thậm chí, có trường hợp người dân chưa hiểu rõ ý nghĩa, ngần ngại cung cấp thông tin, khiến giáo viên phải kiên nhẫn giải thích, thuyết phục.

Ngoài sự vất vả về quãng đường, khối lượng công việc cũng rất lớn. Mỗi xã có hàng trăm đến hàng nghìn hộ, số phiếu điều tra dày đặc. Giáo viên phải ghi chép cẩn thận, không được nhầm lẫn, bởi chỉ cần sai một con số có thể ảnh hưởng đến cả kết quả công nhận chuẩn của xã. Thời gian gấp rút, theo quy định, toàn bộ công tác điều tra phải hoàn thành trước ngày 20/9/2025. Nghĩa là trong chưa đầy một tháng, các thầy cô vừa đứng lớp giảng dạy, vừa tranh thủ buổi tối, cuối tuần để hoàn tất phiếu điều tra.

Nhưng vượt lên những khó khăn đó là tinh thần trách nhiệm và niềm tin rằng mỗi phiếu điều tra hoàn thành chính là góp phần vào sự phát triển của cộng đồng. Khi thấy mình không chỉ là người dạy chữ mà còn là người giữ vai trò cầu nối, giúp đảm bảo quyền học tập cho mọi trẻ em, người dân, nhiều giáo viên coi đây là niềm tự hào. Công việc điều tra không mang tính giảng dạy trực tiếp, nhưng lại là một phần không thể thiếu để bảo đảm tính bền vững của nền giáo dục phổ cập.

Những bước chân giáo viên in dấu trên khắp nẻo đường, những cuộc trò chuyện kiên nhẫn với từng hộ gia đình đã tạo nên bức tranh sống động về sự tận tâm. Vất vả là thế, nhưng ai cũng hiểu rằng chính sự tỉ mỉ, trách nhiệm của đội ngũ này đang góp phần làm nên thành quả phổ cập bền vững của Phú Thọ.

Sở GD & ĐT kiểm tra công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ năm 2024 tại huyện Thanh Thủy (cũ), tỉnh Phú Thọ. Ảnh tư liệu

Những đóng góp thầm lặng

Nhiều người nghĩ rằng công tác phổ cập chỉ là con số, tỷ lệ phần trăm. Nhưng thực chất, để có được những con số đó là cả quá trình công sức, trong đó giáo viên cơ sở chính là lực lượng nòng cốt. Họ không chỉ làm nhiệm vụ điều tra, mà còn trở thành “người giữ số liệu”, đảm bảo dữ liệu chính xác, minh bạch để địa phương được công nhận chuẩn.

Theo quy định, sau khi hoàn tất phiếu điều tra, giáo viên phải đối chiếu thông tin với sổ phổ cập, hồ sơ học sinh, danh sách tốt nghiệp, hoàn thành chương trình. Mọi sai lệch phải được điều chỉnh, bổ sung kịp thời. Tiếp đó, dữ liệu được nhập vào hệ thống quản lý phổ cập giáo dục, xóa mù chữ điện tử, in biểu mẫu, tổng hợp thành báo cáo. Đây là khâu đòi hỏi sự cẩn trọng cao, vì sai lệch ở bất cứ bước nào cũng có thể khiến cả xã bị đánh giá không đạt chuẩn.

Ở nhiều nơi, giáo viên còn trực tiếp tham gia vận động người dân. Khi phát hiện trẻ chưa ra lớp, họ kiên nhẫn đến tận nhà vận động phụ huynh. Với người lớn chưa biết chữ, họ phối hợp với trung tâm học tập cộng đồng, mở lớp xóa mù, động viên người dân tham gia. Như vậy, họ không chỉ điều tra mà còn chủ động góp phần thay đổi kết quả.

Đáng chú ý, trong bối cảnh chuyển đổi số, nhiều giáo viên lần đầu phải làm quen với phần mềm quản lý phổ cập giáo dục, xóa mù chữ. Việc nhập liệu điện tử, xuất biểu mẫu ban đầu còn lúng túng, nhưng sau các đợt tập huấn, họ dần thành thạo hơn. Điều này cho thấy vai trò kép của giáo viên: vừa là người điền phiếu, vừa là “người quản trị dữ liệu”, công việc tưởng chừng khô khan nhưng lại mang ý nghĩa lớn lao trong việc hiện đại hóa công tác quản lý giáo dục.

Sự thầm lặng của giáo viên trong công tác phổ cập càng đáng trân trọng khi đặt trong bối cảnh thời gian eo hẹp, khối lượng công việc nặng nề. Họ không được trả thù lao cao, nhưng vẫn tận tụy hoàn thành nhiệm vụ, bởi hiểu rằng mỗi con số đúng là một bảo chứng cho quyền học tập của cộng đồng. Chính nhờ sự tận tâm ấy mà tỉnh Phú Thọ nhiều năm liền duy trì vững chắc chuẩn phổ cập mầm non 5 tuổi, tiểu học mức độ 3, THCS mức độ 2 và xóa mù chữ mức độ 2.

Có thể khẳng định, nếu không có đội ngũ giáo viên cơ sở “gõ cửa từng nhà”, công tác phổ cập, xóa mù chữ sẽ không thể thành công. Họ là những “người giữ số liệu” thầm lặng, góp phần dựng xây nền tảng vững chắc cho sự phát triển của giáo dục tỉnh nhà.

Long Anh - Minh Sơn