Sáng kiến 'chữ tròn li' giúp học sinh dễ viết, giáo viên dễ dạy

Cô Đoàn Út sáng kiến ra kĩ thuật viết chữ tròn li.

Từ bất cập đến sáng kiến

Trong nhiều năm qua, việc rèn chữ viết được xem là nền tảng của giáo dục tiểu học. Tuy nhiên, chuẩn chữ viết chiều rộng khoảng 2/3 ô li vốn áp dụng rộng rãi lại bộc lộ nhiều bất cập. Với học sinh lớp 1,2,3… khái niệm “hai phần ba” là quá trừu tượng, đôi khi vượt ngoài khả năng biểu đạt. Các em loay hoay căn chỉnh khiến chữ méo mó, thiếu đều nét. Giáo viên mất nhiều thời gian chỉnh sửa mà hiệu quả chưa cao, phụ huynh thì khó kèm cặp con em mình tại nhà.

Thực tế giảng dạy cũng chỉ ra rằng, khi học sinh lên các lớp 4, 5, yêu cầu viết nhanh khiến việc duy trì quy chuẩn khoảng 2/3 ô li càng trở thành gánh nặng. Nhiều giáo viên đã tự linh hoạt cho học sinh viết chữ rộng một ô li để dễ thực hiện hơn nhưng lại thiếu cơ sở thống nhất, dẫn đến chữ viết thiếu đồng bộ, không đều, ít đẹp.

Giờ học của cô giáo Đoàn Út và học sinh Trường Tiểu học Liên Minh (phường Vĩnh Phúc, tỉnh Phú Thọ).

Từ trăn trở nhiều năm trực tiếp dạy lớp 1, cô Đoàn Út, giáo viên Trường Tiểu học Liên Minh (phường Vĩnh Phúc, tỉnh Phú Thọ) đã quyết tâm tìm một hướng đi mới. Chia sẻ về ý tưởng, cô cho biết: “Trong nhiều năm công tác, tôi nhận thấy một khó khăn lớn của học sinh Tiểu học là làm sao để viết đúng, nhanh và đẹp. Các sách dạy viết trước đây thường đi theo một mô típ quen thuộc, nhưng quy chuẩn phức tạp, chưa cụ thể, khiến học sinh đưa nét bút theo mẫu có sẵn mà không hiểu bản chất kỹ thuật. Hệ quả là chữ không ngay ngắn, chỉ một số em có ‘hoa tay’ mới viết đẹp. Tôi mong muốn tạo ra cuốn sách mà thầy cô dễ hướng dẫn, học sinh dễ thực hành, phụ huynh dễ kèm cặp con.”

“Trong quá trình viết, tôi từng băn khoăn, e dè vì tuổi tác và sự đổi mới công nghệ. Tôi lo ngại cuốn sách có được đồng nghiệp, phụ huynh, học sinh đón nhận không. Nhưng rất may, lãnh đạo nhà trường và các đồng nghiệp khối 1 đã hết sức ủng hộ, góp ý, phản biện. Điều đó tiếp thêm quyết tâm để tôi hoàn thành”, cô Út chia sẻ.

Cẩm nang đã được Nhà xuất bản quốc gia in ấn.

Kết quả là cuốn “Cẩm nang kĩ thuật viết chữ tròn li” ra đời, được thiết kế thành 8 phần, hướng dẫn chi tiết từ nét cơ bản, chữ cái, chữ số, nhóm vần, chữ hoa, nối chữ liền mạch cho tới bài thực hành tổng hợp. Điểm đặc biệt là mọi hướng dẫn đều quy chuẩn bằng ô li, minh họa bằng sơ đồ đoạn thẳng, ký hiệu số học như phân số, con số… giúp học sinh dễ hình dung, giáo viên dễ dạy, phụ huynh dễ kèm.

Cách tiếp cận này biến thao tác viết từ chỗ cảm tính thành kỹ thuật có căn cứ rõ ràng. Đó là, chữ “o” tròn trịa trong đúng 1 ô li, chữ “d” cao 2 ô li, chữ “t” cao 1,5 ô li với nét ngang ở giữa. Nhờ đó, chữ viết cân đối, tròn đều, học sinh tiến bộ nhanh hơn.

Thí điểm tại Trường Tiểu học Liên Minh và Trung tâm Giáo dục thường xuyên Vĩnh Phúc cho thấy thời gian hướng dẫn tập viết giảm rõ rệt, tỷ lệ học sinh viết đúng, đẹp tăng lên. Đến tháng 8/2025, cuốn sách đã được Nhà xuất bản ĐHQG thẩm định, phát hành và đăng ký bản quyền tại Cục Sở hữu trí tuệ, chính thức đến tay giáo viên, phụ huynh và học sinh trên cả nước.

Triển vọng nhân rộng

Không chỉ tác giả, mà đồng nghiệp và lãnh đạo nhà trường đều ghi nhận giá trị của sáng kiến. Cô Nguyễn Thị Thu Hà, giáo viên lớp 4, Trường Tiểu học Liên Minh cho biết: “Là người trực tiếp trải nghiệm, tôi nhận thấy cuốn ‘Cẩm nang chữ tròn li’ được xây dựng rất bài bản, có lộ trình rõ ràng. Các bài học được sắp xếp từ dễ đến khó, bài trước là nền cho bài sau. Nhờ vậy, học sinh tiến bộ tự nhiên, phụ huynh cũng dễ quan sát quá trình luyện chữ của con em mình.”

Cô Hà nhấn mạnh: “Điểm khác biệt nữa là phương pháp này giúp học sinh hình thành ý thức về khoảng cách chữ ngay từ đầu. Khi lên các lớp trên, kể cả viết nhanh, các em vẫn giữ được độ đều đặn, không bị thu hẹp, méo mó như trước. Tôi đã giới thiệu tài liệu cho phụ huynh và đồng nghiệp, nhận được phản hồi rất tích cực. Nhiều giáo viên Tiểu học còn chủ động tìm mua sách để nghiên cứu, bởi trong sách các ký hiệu, thước đo ô li rất rõ ràng, học sinh dễ quan sát và làm theo. Đây thực sự là một phương pháp có giá trị, thiết thực cho cả thầy và trò.”

Sáng kiến của cô Đoàn Út đã được cấp chứng nhận đăng ký quyền tác giả.

Ở góc độ quản lý, bà Bùi Thanh Hải, Hiệu trưởng Trường Tiểu học Liên Minh khẳng định: “Sản phẩm thể hiện tính sáng tạo rõ nét, giúp học sinh đại trà có thể luyện viết chữ nhỏ một cách dễ dàng. Hệ thống bài tập được sắp xếp khoa học, hợp lý, giúp giáo viên thuận lợi trong giảng dạy. Đặc biệt, việc luyện viết từ và câu không chỉ rèn kỹ năng chữ viết mà còn khuyến khích học sinh tư duy về ngữ nghĩa, cách sắp xếp và mối liên hệ giữa các từ, từ đó hình thành khả năng tư duy logic.”

Những đánh giá từ thực tiễn này cho thấy, “Cẩm nang kĩ thuật viết chữ tròn li” không chỉ giúp tháo gỡ khó khăn trong dạy học chữ lớp 1, mà còn góp phần định hình tư duy học tập của học sinh. Từ chỗ bị áp lực bởi quy chuẩn khoảng 2/3 ô li, học sinh giờ đây được tiếp cận với một phương pháp khoa học, trực quan, dễ áp dụng.

Nếu được nghiên cứu, đánh giá và khuyến nghị nhân rộng, tài liệu này hoàn toàn có thể trở thành công cụ tập huấn trên diện rộng cho giáo viên tiểu học. Việc chuẩn hóa kỹ thuật viết chữ bằng phương pháp mới sẽ giúp giảm áp lực cho học sinh, phụ huynh và giáo viên, đồng thời đưa phong trào rèn chữ đẹp trở về ý nghĩa ban đầu, đó là rèn tính cẩn thận, kiên trì, nuôi dưỡng tình yêu học tập.

Long Anh - Minh Sơn