Hành trình thắp sáng ngọn lửa tri ân

Đầu năm 2024, chúng tôi có dịp trở lại mảnh đất Pailin, Vương quốc Campuchia. Những cảnh tang thương của chiến tranh đã phai mờ, thay vào đó là những đồi núi với bạt ngàn cây trái. Tốc độ phát triển nhanh của những vùng quê nơi đất bạn đã và đang từng ngày làm thay đổi địa hình, địa vật, cũng là khó khăn cho công tác tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ của Đội K73.

Thượng tá Trần Chí Công, Đội trưởng Đội K73 cho biết: “Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Pailin, những người dân biết nơi hy sinh của bộ đội Việt Nam đã già yếu, trí nhớ kém hoặc đã qua đời. Việc chỉ dẫn mộ chủ yếu qua con cháu, những người còn ít tuổi nên không thể biết chính xác vị trí hài cốt. Do vậy, để tìm được một hài cốt liệt sĩ phải khoanh vùng tìm kiếm rộng, mất rất nhiều thời gian và công sức”.

Hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và các chuyên gia Việt Nam được Đội K73 quy tập trên địa bàn tỉnh Pailin (Campuchia).

Dù khó khăn, vất vả nhưng cán bộ, chiến sĩ Đội K73 vẫn không ngừng nỗ lực tìm kiếm. Từ nguồn tin có hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện Việt Nam do ông Úc Chan, người dân tỉnh Pailin cung cấp, Thiếu tướng Chuon Vy Chất, Đội trưởng Đội Hợp tác tỉnh Pailin dẫn Đội K73 lên một ngọn đồi tại xã Stueng Trang, huyện Sala Krau, tỉnh Pailin. Các chiến sĩ Đội K73 tiến hành đào, bên dưới nhiều lớp đất đá, những mảnh xương đầu tiên đã xuất hiện. Ngoài ra, những di vật quan trọng như vỏ đạn, vải tăng cũng được tìm thấy. Mặc dù không có được thông tin tên tuổi, quê quán của liệt sĩ nhưng điều làm cả Đội hết sức vui mừng là những mẫu răng của bộ hài cốt tại đây còn rất nguyên vẹn. Đây là cơ sở quan trọng cho việc thực hiện giám định ADN để tìm kiếm thân nhân liệt sĩ sau này.

Ông Úc Chan chia sẻ: “Khi làm rẫy trên ngọn đồi này, tôi phát hiện hài cốt, nghi ngờ là hài cốt của bộ đội Việt Nam. Vì vậy, tôi đã trình báo thông tin cho chính quyền. Tôi rất mừng vì đây chính là hài cốt của bộ đội Việt Nam. Cảm ơn các bạn đã giúp chúng tôi rất nhiều trong thời kỳ chiến tranh. Tìm được hài cốt của bộ đội Việt Nam cũng như một cách chúng tôi tri ân những người bạn đã hy sinh vì dân tộc chúng tôi”.

Đợt 2, giai đoạn XXIII (mùa khô 2023-2024), bộ phận thực hiện nhiệm vụ tại tỉnh Battambang đã nhanh chóng di chuyển xuống địa bàn xã Phlov Meas, huyện Rotanak Mondol. Thượng tá Trần Hùng Cường, Chính trị viên Đội K73 liên hệ chùa Ph'Num Chòm Băng làm nơi tá túc. Căn chòi nhỏ đơn sơ gần bờ suối là nơi ngủ nghỉ, sinh hoạt, che mưa, che nắng của 25 cán bộ, chiến sĩ. Không phút nghỉ ngơi, cán bộ, chiến sĩ nhanh chóng bắt tay vào công việc đào tìm tại một địa điểm thuộc ấp Phlov Meas. Hàng chục hố có độ sâu khoảng 2m được cán bộ, chiến sĩ Đội K73 liên tục đào trong suốt nhiều ngày.

Một hài cốt được phát hiện cũng đồng nghĩa với niềm hy vọng sẽ còn nhiều hài cốt liệt sĩ nữa được chôn cất nơi đây. Và đúng như dự đoán của Đội, sau hơn 3 tháng tìm kiếm, 30 bộ hài cốt liệt sĩ Quân tình nguyện và các chuyên gia Việt Nam an táng tại đây đã được tìm thấy, hồi hương. Ngày trở về quê hương của 30 liệt sĩ, Ban chuyên trách tỉnh Battambang tổ chức chu đáo, trang trọng lễ bàn giao; các sư sãi nhà chùa tổ chức lễ cầu siêu. Những nén nhang được thắp lên bởi lãnh đạo địa phương, cán bộ, chiến sĩ LLVT và nhân dân tỉnh Battambang như một lần nữa bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đối với các liệt sĩ Quân tình nguyện Việt Nam.

Đối với địa bàn tỉnh Svay Rieng, chúng ta đã hơn 20 năm tìm kiếm nên thông tin mộ chí cũng ngày càng ít đi. Trong đợt này, cán bộ, chiến sĩ Đội K73 đã cùng với những cựu chiến binh từ Thủ đô Hà Nội và Đội hợp tác tỉnh Svay Rieng đi tìm kiếm những nơi các cựu chiến binh đã chôn cất đồng đội lúc hy sinh. Dù địa hình thay đổi nhưng cán bộ, chiến sĩ Đội K73 đã được tiếp thêm niềm tin từ các bác, các chú trong hành trình hôm nay. Sau gần 20 ngày lặn lội trong những cánh rừng của tỉnh Svay Rieng, các cán bộ, chiến sĩ của Đội cùng các cựu chiến binh đã tìm kiếm được 1 hài cốt liệt sĩ.

Bao nhiêu năm xa quê, cán bộ, chiến sĩ Đội K73 đã đưa các liệt sĩ trở về cùng yên nghỉ với đồng đội tại Nghĩa trang Liệt sĩ liên huyện Vĩnh Hưng-Tân Hưng (Long An). Sự hy sinh của các anh đã tô thắm thêm màu cờ cách mạng, viết tiếp bản anh hùng ca về lòng quả cảm của bộ đội Việt Nam-"Bộ đội nhà Phật" hy sinh vì tinh thần quốc tế cao cả. Đối với Đội K73 sẽ còn nhiều hành trình tiếp theo trên những chuyến xe đi tìm đồng đội.

Bài và ảnh: BIỆN CƯỜNG