Hành trình tìm liệt sĩ của Đội K52

(Cadn.com.vn) – 10 năm làm nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập và hồi hương hài cốt liệt sĩ (HCLS) quân tình nguyện và chuyên gia Việt Nam hy sinh trong các thời kỳ chiến tranh trên đất Campuchia và Lào trên đất bạn Campuchia, Đội K52 (Bộ CHQS tỉnh Gia Lai) đã có một hành trình gian khổ mà cũng vô cùng tự hào. 3 tỉnh nước bạn gồm Ratanakiri, Stung Treng, Preah Vihear, những vùng đất nơi Đội quy tập cơ bản là vùng núi, rừng rậm, địa hình cách trở, cơ động khó khăn, thời tiết khắc nghiệt. Nhiều bệnh xá, bệnh viện, trạm thu dung sâu trong hậu cứ đến nay chưa xác định chính xác vị trí chôn cất liệt sĩ. Có nơi chủ yếu đi lại bằng đường sông. Đi bộ hàng chục cây số đường rừng, vừa đi vừa mở đường, vượt qua núi cao, thác dữ là chuyện thường ngày. Có đồng chí hy sinh trong quá trình làm nhiệm vụ, 6 đồng chí được công nhận là thương binh. Nhiều cán bộ của Đội vẫn nhớ những lần rắn độc, bọ cạp bò vào doanh trại đóng quân, chui vào chăn màn, ba lô, quần áo. Có những mùa khô, không có nước, đi trong rừng phải ăn lá me đánh lừa cơn khát, thậm chí gặp những vũng, sình lầy phải dùng phèn đánh nước trong để uống. Có những vị trí đào 3 lần trên sườn đồi dốc và sâu đến gần 2 m mới tìm thấy hài cốt. Có khi trời tối về không may gặp dòng nước xoáy, ca nô bị lật, quần áo trôi hết, các anh chỉ kịp ôm chặt hài cốt đồng đội...

Vượt qua khó khăn, Đội K52 vững vàng trước mọi thử thách. Hơn 10 năm qua, CBCS kiên trì lật từng tấc đất, góc suối tìm kiếm hơn 1.100 buôn làng, phum, sóc của 23 huyện. Đào bới ước chừng hơn 80.000 m3 đất đá, gần 150 km đường hào, cơ động gần 1 triệu km, tìm kiếm, quy tập và hồi hương về nước 1.345 HCLS, trong đó 43 liệt sĩ xác định được tên, quê quán. Có được kết quả này là nhờ đơn vị đã làm tốt công tác giáo dục, xây dựng cho CBCS quyết tâm cao: "Tìm HCLS chính là tìm người thân của mình". Đội rút ngắn thời gian thu thập, xử lý thông tin, mở rộng địa bàn tìm kiếm. Từ nguồn tin có được, Đội so sánh sàng lọc, khoanh vùng, tích cực nghiên cứu, tìm hiểu để rút ra quy luật bố trí quân và cách mai táng liệt sĩ trong chiến tranh. Nhờ đó, Đội có thể tìm mộ thứ hai trở lên khi xác định được mộ thứ nhất. Anh em còn có sáng kiến "đào hào theo hình chữ chi", dùng thuổng thăm dò, giảm được thời gian, công sức đào bới, tìm kiếm, không bỏ sót mộ. Theo Đại tá Vũ Văn Sơn, Đội trưởng Đội K52 thì khi đã bắt tay vào việc thì 100% CBCS không kể chỉ huy, lái xe, quân y đều trực tiếp cầm cuốc xẻng đào bới, tìm kiếm. Phải tìm càng nhanh càng tốt vì nếu kéo dài thì địa hình thay đổi, càng khó xác định được vị trí.

Đội K52 tìm hài cốt liệt sĩ trên đất bạn Campuchia.

Tranh thủ sự hỗ trợ của hệ thống chính trị cơ sở, kêu gọi sự giúp đỡ của các CCB đã từng chiến đấu trên địa bàn là bí quyết thành công của Đội. Trường hợp CCB Phan Văn Huân ở huyện Krông Pa (Gia Lai) đã qua StrungTreng hai lần trong 42 ngày giúp Đội tìm được 102 HCLS. Hay bác Hựu, nguyên chiến sĩ Trung đoàn 95, tuy bị cụt hai chân vẫn qua tận nước bạn. Đơn vị nâng cao huấn luyện chuyên môn nghiệp vụ cho CBCS gắn với truyền thụ kỹ năng dò gỡ mìn, tránh bom mìn còn sót lại, trinh sát địa hình, xác định đường hành quân, phương pháp vượt sông suối, thác ghềnh bảo đảm an toàn, xử lý lạc đường, mất hướng, hình thành nền nếp ghi chép cụ thể vị trí quy tập, đặc điểm vị trí từng hài cốt. Muốn thành công phải dựa vào bạn. Từ nhiều năm nay, Đội đã khám chữa bệnh cho hơn 4.000 lượt người. Giúp hàng trăm gia đình sửa chữa nhà cửa, chuồng trại, thu hoạch mùa màng; làm công trình nước sạch sinh hoạt cho 15 làng tại huyện Ô Za Đao tỉnh Ratanakiri; giúp nhân dân vệ sinh môi trường, phòng dịch... Chính từ hiệu quả của công tác dân vận, Đội đã cảm hóa được một người nguyên là Trung đoàn trưởng của Pol Pot ở Preah Vihear. Người này đã tự nguyện dẫn đường cho Đội tìm được 45 HCLS. Thành công còn nhờ vào quan tâm của chính quyền tỉnh Gia Lai còn nhiều khó khăn nhưng đã giúp tỉnh Preah Vihear xây dựng tượng đài liệt sĩ liên minh đoàn kết Việt Nam-Campuchia; mở trường dạy nghề Gia Lai-Preah Vihear; xây dựng khu chứng tích tội ác Khmer đỏ tại Rô Viêng; giúp Bộ Tư lệnh Cảnh vệ làm mới doanh trại; phối hợp cùng tỉnh StungTreng và Quân khu 1 xây công viên, tượng đài liệt sĩ; giúp Ratanakir có trường dạy nghề và trường trung học nội trú. Sự giúp đỡ ấy còn kể đến hàng loạt chuyến thăm, nghỉ dưỡng, chữa bệnh của gia đình cán bộ các tỉnh đông bắc Campuchia thăm Gia Lai. Lần nào cũng được địa phương đón tiếp chu đáo, nồng ấm. Tình đoàn kết hữu nghị ấy đã tạo điều kiện cho Đội K52 được hỗ trợ nhiều mặt trong quá trình làm nhiệm vụ trên đất bạn.

Với những thành tích đặc biệt xuất sắc, Đội K52 nhiều năm được Bộ Quốc phòng, Bộ tư lệnh Quân khu 5, UBND tỉnh Gia Lai khen thưởng; được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Nhất, hạng Ba; tham gia báo cáo thành tích trong Đại hội thi đua quyết thắng toàn quân lần thứ IX. Đồng chí Đội trưởng được dự Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ IX (2015). Hiện nay, Bộ CHQS tỉnh Gia Lai đang làm hồ sơ đề nghị cấp trên phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND cho K52.

Hồng Vân