Hành trình 'trẻ hóa' diễn viên múa

Hiện nay, đội múa của Đoàn Nghệ thuật Dân tộc tỉnh có 14 diễn viên trong biên chế và 2 diễn viên đang thử việc, gồm 4 nam, 12 nữ, với độ tuổi trung bình 30. Dù con số không lớn, nhưng từng thành viên đều đang gánh trên vai nhiều trọng trách: Vừa sáng tạo, vừa biểu diễn, vừa tham gia đào tạo lớp trẻ kế cận. Trong 5 năm qua, đội múa đã cùng các thành viên khác trong đoàn xây dựng được 38 chương trình biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị; thực hiện tới 701 buổi biểu diễn, trong đó 262 buổi ở vùng sâu, vùng xa, thu hút hơn 1,3 triệu lượt người xem, riêng vùng cao có đến 270 nghìn lượt khán giả.

Đội múa đã cùng các thành viên khác trong Đoàn nghệ thuật Dân tộc tỉnh biểu diễn phục vụ hàng triệu lượt khán giả.

Phía sau những con số ấn tượng ấy là nỗ lực không ngừng của những nghệ sĩ luôn coi sân khấu là hơi thở cuộc sống. Nghệ sĩ Ưu tú (NSƯT) Điêu Thị Thực, Trưởng đoàn Nghệ thuật Dân tộc tỉnh chia sẻ: “Mọi người đều rất yêu nghề, hăng say, đam mê cống hiến. Nhưng việc tuyển mới thực sự rất khó khăn. Hàng năm, Đoàn đều về Trường Cao đẳng Văn hóa, Nghệ thuật Tây Bắc tìm kiếm nhân tố mới nhưng không mấy kết quả. 5 năm qua, chúng tôi mới chỉ tuyển được 4 người, trong đó 2 bạn đang thử việc mới tuyển năm nay. Các em trẻ về phải đào tạo, trau dồi thêm rất nhiều - từ kỹ năng, phong cách biểu diễn đến bản lĩnh sân khấu”.

Thực tế cho thấy, công tác trẻ hóa nhân lực múa tưởng như đơn giản nhưng lại là hành trình gian nan giữa nhiều rào cản về điều kiện kinh tế, cơ sở đào tạo, chính sách đãi ngộ và cả môi trường phát triển nghề nghiệp. Đối với nghệ sĩ múa, tuổi nghề thường ngắn. Càng về sau, yêu cầu về thể lực, sự dẻo dai, độ linh hoạt càng khó đảm bảo. Việc tìm kiếm và giữ chân nghệ sĩ múa trẻ ở Điện Biên chưa bao giờ dễ dàng. Bởi lẽ, vùng đất biên viễn này điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, khó có thể cạnh tranh về thu nhập hay cơ hội phát triển so với các thành phố lớn.

Đội ngũ diễn viên múa đều rất yêu nghề, hăng say, đam mê cống hiến.

NSƯT Điêu Thị Thực chia sẻ như gói trọn nỗi niềm của cả tập thể: “Điện Biên là tỉnh nghèo, người tài năng về Điện Biên rất hiếm. Những diễn viên có ngoại hình đẹp, chuyên môn tốt thường ở lại các đô thị vì có nhiều cơ hội phát triển hơn. Còn ở đây, mức thu nhập của diễn viên múa rất thấp, chỉ hưởng theo lương viên chức. Việc đi biểu diễn bên ngoài hầu như không nhiều, thù lao lại khiêm tốn. Thực sự phải yêu nghề lắm mới gắn bó và trụ lại được…”.

Không những thế, khó khăn khác còn đến từ cơ chế biên chế. Khi có chỉ tiêu tuyển, Đoàn lại khó tìm người phù hợp; còn khi có người phù hợp thì lại không có biên chế. Đặc biệt, chủ trương tinh gọn bộ máy đến năm 2030 càng khiến công tác tuyển dụng trở nên “chông chênh” hơn. Những thực tế ấy khiến nhiều người trẻ dù đam mê nghệ thuật vẫn đắn đo trước khi chọn Điện Biên làm nơi dừng chân và cống hiến.

Đội múa, Đoàn nghệ thuật Dân tộc tỉnh luyện tập các tiết mục mới.

Dẫu vậy, vẫn có những điểm sáng mang lại niềm tin và hi vọng. Diễn viên Tô Văn Linh, sinh năm 1999, tốt nghiệp chuyên ngành múa tại Trường Cao đẳng Văn hóa, Nghệ thuật Tây Bắc, về công tác tại Đoàn Nghệ thuật dân tộc tỉnh từ năm 2019 chia sẻ: “Là một người con của Điện Biên, tôi luôn cảm thấy tự hào khi được biểu diễn cho đồng bào vùng cao, cho khán giả quê hương. Dù thu nhập chưa cao, điều khiến tôi gắn bó là niềm hạnh phúc khi được đứng trên sân khấu, thấy khán giả vỗ tay, ánh mắt rạng rỡ khi xem những tiết mục của Đoàn”.

Cùng với Linh, hai gương mặt trẻ khác - Lùng Văn Quý (sinh năm 2004) và Hà Huyền Trâm (sinh năm 2007) - vừa gia nhập Đoàn trong năm nay. Dù còn rất trẻ, nhưng các em đã mang trong mình tình yêu mãnh liệt với múa và niềm tự hào được cống hiến cho Điện Biên. Quý bộc bạch: “Em sinh ra và lớn lên tại xã Mường Toong. Bởi thế em chọn về Điện Biên làm việc để rèn luyện bản thân, tích lũy kinh nghiệm. Sau này có điều kiện sẽ tiếp tục học để nâng cao chuyên môn, rồi lại trở về cống hiến cho tỉnh”.

Đông đảo khán giả theo dõi các chương trình biểu diễn của Đoàn nghệ thuật Dân tộc tỉnh.

Nhìn thẳng vào thực tế, NSƯT Điêu Thị Thực cho rằng, muốn trẻ hóa đội ngũ nghệ sĩ múa, cần bắt đầu từ gốc rễ: Đào tạo và phát hiện nhân tố trẻ tại chỗ. “Chúng tôi mong muốn tỉnh quan tâm mở lớp đào tạo diễn viên múa, tuyển sinh từ các cháu có năng khiếu ở xã, phường. Đồng thời, cũng có cơ chế, chính sách hỗ trợ cụ thể để các em yên tâm theo học, sau này trở thành hạt nhân kế cận cho phong trào nghệ thuật địa phương” - NSƯT Điêu Thị Thực chia sẻ.

Thực tế, với các tỉnh miền núi như Điện Biên, đào tạo nghệ thuật thường chịu nhiều thiệt thòi. Cơ sở vật chất thiếu thốn, chi phí học tập cao, ít cơ hội biểu diễn chuyên nghiệp… khiến nhiều tài năng trẻ “chùn bước” ngay từ đầu. Bởi vậy, việc ban hành chính sách đặc thù là điều cần thiết để “ươm mầm” đội ngũ kế cận.

Ngoài ra, cải thiện chế độ đãi ngộ cho nghệ sĩ múa cũng là vấn đề cấp thiết. Một mức lương tương xứng với công sức, một môi trường làm việc sáng tạo, có cơ hội phát triển trong nghề nghiệp chính là “đòn bẩy” để người trẻ dấn thân và gắn bó.

Điện Biên - vùng đất hội tụ sắc màu văn hóa của hơn 19 dân tộc có kho tàng múa dân gian phong phú, mang đậm bản sắc của người Thái, Khơ Mú, Mông, Dao. Đó là chất liệu quý giá để sáng tạo nghệ thuật, là “nguồn sống” của sân khấu dân tộc. Bởi vậy, công tác trẻ hóa đội ngũ nghệ sĩ múa không chỉ để tiếp nối thế hệ trước, mà quan trọng hơn là bảo tồn và phát huy tinh hoa văn hóa ngàn đời của mảnh đất cực Tây. Khi lớp trẻ tiếp bước, họ mang theo sự năng động, sáng tạo và góc nhìn mới mẻ để thổi vào những vũ điệu truyền thống hơi thở của thời đại, vừa giữ hồn cũ, vừa tạo sức sống mới.

Con đường trẻ hóa đội ngũ nghệ sĩ múa ở tỉnh nhà vẫn còn nhiều gian nan, nhưng những con người đang ngày ngày miệt mài trên sàn tập ấy vẫn tin tưởng vào tương lai. Họ tin rằng, với sự quan tâm của tỉnh, với những chính sách phù hợp và sự đồng hành của ngành văn hóa, chỉ một thời gian nữa, Điện Biên sẽ có một thế hệ nghệ sĩ múa mới - trẻ trung, tài năng và đầy khát vọng.

Bài, ảnh: Diệp Chi