Hệ lụy toàn cầu trước diễn biến khó lường ở Trung Đông

Lực lượng ứng phó khẩn cấp làm việc tại một tòa nhà bị phá hủy của Israel. Ảnh: GETTY IMAGES

Giá vàng thế giới hiện đang có xu hướng giảm mạnh, trên đà ghi nhận tuần giảm thứ hai liên tiếp. Theo các chuyên gia, căng thẳng Trung Đông dịu bớt sau thỏa thuận ngừng bắn, cùng với tiến triển trong các cuộc đàm phán thương mại Mỹ - Trung Quốc đã giúp giảm mức độ bất ổn toàn cầu và kéo giá vàng đi xuống.

Sự đảo chiều biến động cho thấy thị trường vàng đang phản ứng rất nhạy cảm với các tín hiệu địa chính trị. Kể từ ngày 13.6, khi Israel tiến hành tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran, giá vàng đã bật tăng gần 1,7% trong vòng chưa đầy 48 giờ. Tuy nhiên, ngay khi không khí bớt căng thẳng, tâm lý đầu cơ vào các tài sản như vàng cũng nhanh chóng hạ nhiệt theo.

Không chỉ vậy, diễn biến căng thẳng ở Trung Đông cũng lan rộng ra các thị trường khác. Trong cuộc chiến kéo dài 12 ngày bắt đầu từ khi Israel tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran, giá dầu Brent từng vọt lên trên 80 USD/thùng, sau đó lao dốc xuống 67 USD/thùng ngay khi có tuyên bố ngừng bắn của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Cũng theo các nhà phân tích, lượng dầu nhập khẩu từ Iran của Trung Quốc đã tăng vọt vào tháng 6, khi các lô hàng được đẩy nhanh trước cuộc xung đột Israel-Iran và nhu cầu từ các nhà máy lọc dầu độc lập trong nước tăng trở lại.

Trung Đông cũng trở thành điểm nóng mới nhất làm “rung chuyển” mạng lưới hàng không toàn cầu. Việc các hãng bay buộc phải đổi hướng hoặc hủy chuyến để đảm bảo an toàn đang gây thiệt hại không nhỏ về thời gian và chi phí. Đóng không phận đã trở thành “trạng thái bình thường mới” của ngành hàng không do căng thẳng leo thang ở Trung Đông.

Bên cạnh đó, các vùng cấm bay cũng đang mở rộng tạo ra những khoảng trống lớn khi một số nơi hoàn toàn vắng bóng chuyến bay. Các chuyến bay ngắn giữa Trung Á và Trung Đông tới Dubai hay Doha đều bị ảnh hưởng nặng nề khi trước đây thường bay qua không phận Iran trong hơn một nửa hành trình.

Nhiều chuyến bay hiện phải đổi hướng qua Saudi Arab, Ai Cập rồi lên Thổ Nhĩ Kỳ - kéo dài thời gian bay và gia tăng rủi ro vận hành. Việc bay vòng khiến mất thời gian và chi phí tăng mạnh.

Một số tuyến bay như London (Anh) - Hồng Kông (Trung Quốc) thậm chí phải kéo dài thêm hai giờ vì né không phận Iran - Israel, dẫn đến tiêu tốn thêm hàng nghìn USD tiền nhiên liệu. Riêng Boeing 777 có thể “đốt” tới 7.000 USD mỗi giờ bay.

Ở một diễn biến khác, nhiều du khách đã lựa chọn chuyển hướng kỳ nghỉ sang các nước Đông Nam Á vào thời điểm này. Các điểm đến như Thái Lan, Việt Nam, Singapore, Indonesia và Malaysia đang ghi nhận sự quan tâm ngày càng tăng của du khách quốc tế, đặc biệt là đối với các chuyến bay đặt vào phút chót và chuyến bay chặng ngắn. Xu hướng nhiều điểm đến ở Đông Á và Đông Nam Á sẽ là lựa chọn ưu tiên của nhiều du khách quốc tế trong dịp hè này.

Trước diễn biến căng thẳng ở Trung Đông, nhiều nước đã lên án và bày tỏ lo ngại nguy cơ xung đột leo thang. Các quốc gia vùng Vịnh như Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất, Qatar đang nỗ lực hết sức trong vai trò trung gian hòa giải để ngăn chặn “thùng thuốc súng” Trung Đông phát nổ. Oman, với vai trò trung gian truyền thống của Iran, cũng tích cực tham gia vào các nỗ lực ngoại giao trong khi các cuộc không kích vẫn tiếp diễn hằng ngày.

Ngoài ra, Liên minh châu Âu cũng kêu gọi các bên trở lại bàn đàm phán. Liên Hợp Quốc đã liên tục tổ chức các cuộc họp khẩn về tình hình Trung Đông, đồng thời khẳng định con đường ngoại giao vẫn là cách tốt nhất và duy nhất để giải quyết các quan ngại liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran và các vấn đề an ninh trong khu vực.

Trong bối cảnh đó, Việt Nam cũng bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình hình xung đột đang leo thang phức tạp tại khu vực Trung Đông. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam bày tỏ Việt Nam luôn theo dõi và hoan nghênh Israel - Iran đạt thỏa thuận ngừng bắn, ủng hộ các nỗ lực thúc đẩy đàm phán mang lại hòa bình lâu dài ở khu vực.

Theo các nhà quan sát, chính những nỗ lực ngoại giao không ngừng nghỉ của các quốc gia trên thế giới cũng như các tổ chức quốc tế là sự thể hiện mong muốn về một thế giới hòa bình, và là yếu tố không thể thiếu trong bức tranh phức tạp của Trung Đông hiện nay.

HỒNG NHUNG