Hệ lụy từ kinh doanh online không uy tín

Theo thống kê, thương mại điện tử Việt Nam năm 2024 đạt 22 tỷ USD, đứng thứ 3 khu vực. Trong đó, nguồn thu từ tiếp thị liên kết bao gồm KOL, KOC có tốc độ tăng trưởng trung bình đến 45% mỗi năm.

Cạnh tranh thiếu lành mạnh

Vậy nhưng, sự phát triển của mảng kinh doanh này cũng đi liền với không ít lùm xùm về chất lượng, quy trình, xuất xứ sản phẩm được một số KOC, KOL quảng bá. Điều này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến người tiêu dùng mà còn ảnh hưởng tới cả những đơn vị sản xuất kinh doanh chân chính.

Đại diện một HTX trái cây ở Tiền Giang cho biết, thực chất đối với rau quả, ăn tươi và ăn đúng mùa vẫn là tốt nhất. Khâu chế biến là để giải quyết bài toán “dư đầu ra” hoặc nâng cao giá trị để thêm lựa chọn cho người tiêu dùng. Việc hàng hóa không đảm bảo chất lượng hay là các hàng hóa nhập khẩu không rõ xuất xứ, có giá rẻ xuất hiện nhiều trên các phiên livestream hay các sàn thương mại điện tử và được những người có tầm ảnh hưởng quảng cáo không đúng về công dụng, nguồn gốc khiến những mặt hàng đảm bảo chất lượng khó cạnh tranh.

Trong khi đó, hầu hết người dân, HTX hiện nay chưa thực sự đủ mạnh trong khâu bán hàng online, livestream, nhiều HTX cũng chỉ bán hàng trực tiếp qua các cửa hàng. Do đó, không ít HTX, hộ kinh doanh nhỏ phải chịu sức ép từ những livestream của các KOC, KOL này và có khả năng bị mất chỗ đứng trên thị trường, khó tiêu thụ hàng hóa.

Người tiêu dùng cần nâng cao hiểu biết để có thể mua được những mặt hàng đảm bảo chất lượng từ các phiên livestream.

Theo Giám đốc HTX Như Kỳ (Hậu Giang) Nguyễn Kim Thùy, thông thường những hàng nhập không rõ nguồn gốc hay hàng không đảm bảo chất lượng, xuất xứ sẽ có giá cả rẻ hơn. Những đơn vị làm ăn đúng quy trình, đảm bảo nguồn gốc xuất xứ thì khó có thể bán hàng giá rẻ được, vì để làm ra một sản phẩm chất lượng thì tốn rất nhiều chi phí.

Trong khi đó, những phiên livestream do người có tầm ảnh hưởng thực hiện thường có đông người xem, có nhiều khuyến mãi, khâu hậu cần được liên kết ổn thỏa. Nếu cứ để những phiên bán hàng có sản phẩm kém chất lượng diễn ra thì sẽ tạo điều kiện cho hàng giả, hàng kém chất lượng lộng hành.

Trả lời vì sao không đẩy mạnh đầu tư cho mảng bán hàng online, liên kết với các KOC và KOL, đại diện các HTX đều cho rằng trong điều kiện sản xuất kinh doanh hiện nay, các HTX luôn cố gắng để bảo đảm các quy định về chất lượng sản phẩm. Các khâu từ sản xuất, kiểm định chất lượng, tự công bố chất lượng, đăng ký chứng nhận… đều đi liền với những khoản chi phí nhất định. Trong khi đó, bản thân HTX nguồn vốn có hạn nên chủ yếu tự thực hiện livestream, chưa thể đầu tư cho việc ký hợp đồng với các KOC, KOL vì chi phí rất cao, trừ khi mối liên kết này có sự hỗ trợ của cơ quản quản lý.

Tránh "đè bẹp" hàng đảm bảo chất lượng

Những quảng cáo không đúng sự thật về những sản phẩm không đảm bảo chất lượng tại các phiên livestream của các KOC, KOL không chỉ ảnh hưởng, thậm chí làm mất thị phần của những nhà sản xuất kinh doanh chân chính, mà còn cho thấy những vấn đề tiêu cực của trường bán hàng online, thương mại điện tử hiện nay.

Suốt thời gian qua, nhiều mặt hàng không chất lượng vẫn xuất hiện nhan nhản trên các sàn, các trang thương mại điện tử mà chưa thấy có hướng giải quyết thấu đáo, triệt để nào.

Theo giới chuyên gia, trong kinh doanh, việc buôn bán như thế nào, giá cả ra sao không đơn thuần chỉ dừng ở yếu tố cung-cầu, mà ở đó còn phải có trách nhiệm của chính những nhà sản xuất, kinh doanh sản phẩm.

Thực tế đã có những đơn vị luôn đề cao trách nhiệm của người kinh doanh, luôn tâm huyết với sản phẩm mình làm ra.

Bà Lý Mùi Mương, Giám đốc HTX chè Phìn Hồ (Hà Giang) chia sẻ, để tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường và tạo niềm tin cho người tiêu dùng, HTX đã ưu tiên sản xuất theo quy trình, có các chứng nhận về nguồn gốc xuất xứ, sở hữu trí tuệ. Ngay vùng nguyên liệu cũng có thể truy xuất bởi được giám sát từ khâu trồng cây đến cách chăm sóc, vật tư.

Còn trong kinh doanh online, nhất là các phiên livestream thì không ít người tiêu dùng thường tin tưởng rằng KOC, KOL là những người có mức độ hiểu biết, từng sử dụng sản phẩm nên sẽ cho những tư vấn khách quan, góp ý cụ thể có thể định hướng cho người mua. Tuy nhiên, hiện nay vẫn có một bộ phận KOC, KOC vì lợi nhuận mà không chú trọng đến trách nhiệm của người bán hàng nên gây ra những hậu quả cho thị trường, nền kinh tế.

Trong khi đó, các chế tài hiện nay dường như chưa đủ mạnh và chưa đi vào thực tiễn nên chưa mang lại hiệu quả trong đảm bảo công bằng trong kinh doanh online. Hiện mới có đề xuất về việc người có ảnh hưởng khi chia sẻ ý kiến về mỹ phẩm hoặc thực phẩm bảo vệ sức khỏe trên mạng xã hội phải trực tiếp sử dụng sản phẩm trước.

Hay một số quy định về bảo vệ người tiêu dùng đã có, song mức xử phạt thường còn nhẹ nên tình trạng quảng cáo, buôn bán hàng kém chất lượng vẫn diễn ra, từ đó làm co hẹp thị phần của những sản phẩm chất lượng.

Bà Nguyễn Thu Liên, Hiệp hội thực phẩm Minh Bạch thông tin, một số nước, trong đó có Indonesia đã có giải pháp nhằm hạn chế tình trạng hàng rẻ, kém chất lượng ảnh hưởng đến các đơn vị sản xuất hàng hóa trong nước là không cho bán hàng trực tuyến trên mạng xã hội. Thay vào đó, người bán hàng chỉ được sử dụng hình thức chạy quảng cáo bằng chữ và hình ảnh về sản phẩm.

Do đó, cơ quản quản lý tại Việt Nam cần xem xét để có cơ chế bảo vệ những hộ kinh doanh, đơn vị kinh doanh nhỏ lẻ, sản xuất trong nước một cách phù hợp ngay trên sân nhà. Đi cùng với đó là tiếp tục tổ chức các chương trình đào tạo, hỗ trợ các hộ kinh doanh, HTX, doanh nghiệp nhỏ trong khâu bán hàng online để thúc đẩy thị trường hàng hóa nội địa phát triển trong điều kiện thương mại điện tử bùng nổ.

Huyền Trang