Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo - nền tảng cho sự phát triển bền vững

Công ty CP Thiết bị Hồng Đức được Sở KH&CN Thanh Hóa chứng nhận là doanh nghiệp KHCN từ năm 2018.

Từ định hướng...

Những năm gần đây, ĐMST không còn là khái niệm xa vời trong định hướng phát triển của tỉnh. Với vai trò là một trong ba khâu đột phá chiến lược, lĩnh vực KH&CN đã được tỉnh đầu tư đồng bộ từ cơ chế, tài chính đến hạ tầng nghiên cứu.

Giai đoạn 2021-2025, tỉnh đã phê duyệt 172 nhiệm vụ KH&CN, trong đó 15 nhiệm vụ cấp quốc gia triển khai trên địa bàn tỉnh, 147 nhiệm vụ cấp tỉnh và 17 nhiệm vụ cấp cơ sở, tập trung chủ yếu vào lĩnh vực nông nghiệp, môi trường, công nghiệp chế biến và y dược cổ truyền. Đặc biệt, các đề tài nghiên cứu có tính ứng dụng cao, phục vụ trực tiếp phát triển kinh tế - xã hội địa phương như: sản xuất giống lúa thuần năng suất cao, nghiên cứu chế phẩm sinh học phòng trừ sâu bệnh, sản phẩm OCOP, ứng dụng công nghệ sấy lạnh trong bảo quản nông sản...

Việc khuyến khích các tổ chức KH&CN và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp tham gia chủ trì nhiệm vụ đã tạo chuyển biến rõ nét. Tỷ lệ nhiệm vụ nghiên cứu có kết quả ứng dụng thực tiễn đạt hơn 85%, góp phần cải thiện chất lượng sản xuất và năng lực cạnh tranh cho hàng trăm doanh nghiệp và hộ dân.

Bên cạnh đó, tỉnh cũng chú trọng triển khai các chương trình hợp tác nghiên cứu, chuyển giao công nghệ với các viện, trường trong và ngoài nước. Cơ chế đặt hàng nhiệm vụ KH&CN được đổi mới theo hướng “doanh nghiệp nêu bài toán, nhà khoa học đưa giải pháp”. Điều này không chỉ nâng cao tính khả thi của các đề tài, mà còn tạo ra cầu nối hiệu quả giữa nghiên cứu và thị trường.

Tuy nhiên, thực tiễn cũng cho thấy việc thương mại hóa kết quả nghiên cứu vẫn còn hạn chế. Sự thiếu hụt trung tâm ươm tạo, sàn giao dịch công nghệ và quỹ đầu tư mạo hiểm khiến nhiều kết quả nghiên cứu chưa thể chuyển thành sản phẩm thương mại hóa. Đây là bài toán mà hệ sinh thái ĐMST của tỉnh cần tiếp tục hoàn thiện.

... đến thực tiễn

Trong hệ sinh thái ĐMST, doanh nghiệp chính là trung tâm của hoạt động nghiên cứu, ứng dụng. Với nhận thức đó, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều chính sách khuyến khích doanh nghiệp đổi mới công nghệ, đầu tư nghiên cứu và nâng cao năng lực sản xuất.

Công ty CP Thiết bị Hồng Đức được Sở KH&CN Thanh Hóa chứng nhận là doanh nghiệp KHCN từ năm 2018.

Thông qua các chương trình như: “Hỗ trợ đổi mới công nghệ và thiết bị sản xuất”, “Ứng dụng tiến bộ KH&CN vào nông nghiệp, công nghiệp nông thôn”, tỉnh đã hỗ trợ hàng trăm doanh nghiệp đầu tư trang thiết bị hiện đại, áp dụng quy trình sản xuất tiên tiến. Tính đến hết năm 2024, toàn tỉnh có hơn 340 doanh nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất, chế biến; 42 doanh nghiệp đổi mới công nghệ sản xuất nhờ hỗ trợ từ ngân sách KH&CN.

Cùng với đó, tỉnh khuyến khích hình thành doanh nghiệp KH&CN. Đến nay, toàn tỉnh có 31 doanh nghiệp KH&CN (thuộc nhóm các địa phương dẫn đầu cả nước), hoạt động chủ yếu trong các lĩnh vực: dược liệu, công nghệ sinh học, vật liệu xây dựng mới, chế biến nông sản... Một số doanh nghiệp tiêu biểu như: Công ty TNHH Dược liệu Ngọc Sơn, Công ty CP Minh Dương... đã thành công trong việc kết hợp nghiên cứu và sản xuất quy mô công nghiệp.

Tuy nhiên, một trong những khó khăn lớn nhất vẫn là nhận thức chưa đầy đủ về ĐMST của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là khối doanh nghiệp nhỏ và vừa. Ngoài ra, thiếu vốn đầu tư và đội ngũ chuyên gia công nghệ cũng khiến quá trình chuyển đổi, ứng dụng gặp trở ngại.

Để khắc phục điều này, tỉnh đã giao Sở KH&CN phối hợp với các sở, ngành liên quan xây dựng đề án phát triển doanh nghiệp KH&CN giai đoạn 2025-2030, tập trung vào các nội dung: hỗ trợ tiếp cận vốn tín dụng, đào tạo nhân lực KH&CN, thành lập các trung tâm tư vấn công nghệ, liên kết với các tổ chức KH&CN Trung ương và quốc tế để nâng cao năng lực.

ĐMST không chỉ gắn với nghiên cứu khoa học mà còn là sự kết nối tổng thể giữa doanh nghiệp - nhà khoa học - chính quyền và người dân trong một hệ sinh thái chung. Nhằm tạo không gian phát triển cho các ý tưởng sáng tạo, Thanh Hóa đang từng bước xây dựng hệ sinh thái đổi mới mở, kết nối đa ngành, đa lĩnh vực.

Cùng với việc tổ chức các cuộc thi khởi nghiệp, các diễn đàn sáng tạo trẻ, các hoạt động truyền thông khởi nghiệp... tỉnh từng bước hình thành cộng đồng khởi nghiệp năng động, tiêu biểu như các dự án của sinh viên Trường Đại học Hồng Đức, doanh nghiệp trẻ tại các làng nghề truyền thống, hay HTX nông nghiệp sáng tạo tại huyện Thạch Thành, Ngọc Lặc cũ...

Hoạt động ĐMST trong giáo dục và nghiên cứu cũng có những bước chuyển tích cực. Một số trường đại học, cao đẳng đã hình thành phòng thí nghiệm mở, không gian sáng tạo (Innovation Hub), liên kết với doanh nghiệp để triển khai các chương trình nghiên cứu ứng dụng thực tế.

Giám đốc Sở KH&CN Thanh Hóa, Trần Duy Bình cho biết: "ĐMST không còn là lựa chọn, mà là con đường tất yếu để Thanh Hóa nâng cao năng lực nội sinh, thích ứng nhanh với thời cuộc và kiến tạo tương lai phát triển bền vững, dựa trên tri thức và giá trị sáng tạo của con người. Thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục đầu tư đồng bộ cho hạ tầng KH&CN, tập trung phát triển doanh nghiệp KH&CN; sớm hình thành trung tâm ĐMST và đẩy mạnh kết nối với các viện, trường lớn trong cả nước. Hướng tới mục tiêu xây dựng hệ sinh thái ĐMST hiệu quả, lan tỏa và gắn chặt với thực tiễn phát triển địa phương”.

Tr.H