Hệ số lương đặc thù của giáo viên có phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương hiện hành?

Bộ GD-ĐT sẽ tiếp tục hoàn thiện nội dung quy định về hệ số lương đặc thù của giáo viên

Đề xuất hệ số lương đặc thù căn cứ vào cơ sở nào?

Ông Vũ Minh Đức - Cục trưởng Nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục (Bộ GD-ĐT) cho biết, 29 năm qua, chủ trương “lương của nhà giáo được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” và ngoài lương, nhà giáo “có thêm phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng” luôn được xác định là nhiệm vụ, giải pháp nhất quán trong các nghị quyết, kết luận của Đảng. Gần đây nhất, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 71- NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục, trong đó nêu rõ: “Có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho nhà giáo”. Những văn bản nêu trên là những căn cứ chính trị quan trọng để Quốc hội quy định “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” tại điểm a, khoản 1, Điều 23 Luật Nhà giáo và quy định “Phụ cấp ưu đãi nghề và phụ cấp khác theo tính chất công việc, theo vùng theo quy định của pháp luật” tại điểm b , khoản 1, Điều 23 Luật Nhà giáo. Từ đó, xác lập căn cứ pháp lý để Chính phủ cụ thể hóa thành các nội dung tại Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo theo yêu cầu của Quốc hội.

Như vậy, “hệ số lương đặc thù” là giải pháp chính sách cụ thể để thực hiện “lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”, có căn cứ chính trị, căn cứ pháp lý. Bộ GD-ĐT khẳng định, quy định “hệ số lương đặc thù” không làm phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương hiện hành vì hệ số lương đặc thù chỉ được sử dụng để tính mức lương. Về cơ bản, với cách tính này, thang bậc lương của nhà giáo vẫn sử dụng thang bậc lương chung cho viên chức của các đơn vị sự nghiệp công lập, chỉ có thêm hệ số đặc thù để đảm bảo nguyên tắc “lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong thang bậc lương hành chính sự nghiệp”. Hệ số lương đặc thù cũng không dùng để tính mức phụ cấp, không dùng để tính mức tiền của hệ số chênh lệch bảo lưu theo Thông tư số 07/2024/TT-BNV ngày 5-7-2024 của Bộ Nội vụ hướng dẫn thực hiện mức lương cơ sở đối với các đối tượng hưởng lương, phụ cấp trong các cơ quan, tổ chức, đơn vị sự nghiệp công lập của Đảng, Nhà nước. Do đó, “hệ số lương đặc thù” không phá vỡ cấu trúc hệ thống tiền lương hiện hành. Mặt khác, khi thực hiện chính sách tiền lương mới thì việc chuyển đổi vẫn đảm bảo thuận lợi và giữ được hệ số đặc thù cho nhà giáo.

Nghề giáo chưa được tôn vinh xứng đáng như những chủ trương của Đảng đã xác định

Theo Bộ GD-ĐT, giáo dục không phải ngành duy nhất được hưởng phụ cấp thâm niên nghề. Theo Nghị định số 204/2004/NĐ-CP, Nghị định số 76/2009/NĐ-CP, phụ cấp thâm niên nghề áp dụng đối với sĩ quan và quân nhân chuyên nghiệp thuộc Quân đội nhân dân, sĩ quan và hạ sĩ quan hưởng lương thuộc Công an nhân dân, người làm công tác cơ yếu trong tổ chức cơ yếu và cán bộ, công chức đã được xếp lương theo các ngạch hoặc chức danh chuyên ngành hải quan, tòa án, kiểm sát, kiểm toán, thanh tra, thi hành án dân sự, kiểm lâm. Tuy nhiên, theo Nghị quyết số 27-NQ/TW, khi Chính phủ ban hành chính sách tiền lương mới, phụ cấp thâm niên nghề chỉ còn áp dụng đối với quân đội, công an, cơ yếu. Như vậy, nhà giáo thuộc vào các chức danh không còn phụ cấp thâm niên nghề khi thực hiện chính sách tiền lương mới.

Với quy định về lương của nhà giáo, như đã nêu ở trên, quy định về lương độc lập với quy định về chế độ phụ cấp. Với lương, Quốc hội quy định “lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp”, quy định này chỉ liên quan đến thang lương mà nhà giáo được xếp, không liên quan đến các loại phụ cấp mà nhà giáo đang được hưởng. Tuy nhiên, việc xếp lương của nhà giáo thực tế không như chủ trương mà Đảng đã xác định 29 năm qua, lương của nhà giáo hiện chưa được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Có tới 88% nhà giáo đang xếp lương thấp hơn viên chức các ngành, lĩnh vực khác, 88% nhà giáo này có thể được hưởng hệ số lương cao nhất là 6,78 trong khi viên chức các ngành khác có thể được hưởng hệ số lương cao nhất là 8,0 (cao hơn gấp khoảng 1,18 lần). Trong khi đó nhà giáo phải có trình độ đào tạo đáp ứng theo chuẩn quy định. Đáng chú ý là 100% giáo viên mầm non đang xếp lương thấp nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp khi hệ số lương cao nhất mà giáo viên mầm non có thể được hưởng là 6,38, trong khi hệ số lương cao nhất mà viên chức ngành khác có thể được hưởng là 8,0 (cao gấp khoảng 1,25 lần).

Chính sách về lương không phải là một “ân huệ” mà là đãi ngộ xứng đáng cho nhà giáo Bộ GD-ĐT đề xuất các nội dung chính sách tại dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo là thực hiện nhiệm vụ Quốc hội, Chính phủ giao theo quy định của Luật Nhà giáo; bảo đảm đáp ứng các chủ trương của Đảng tại các nghị quyết, kết luận liên quan đến lương của nhà giáo; tuân thủ quy định về lương mà Luật Nhà giáo đã quy định. Dự thảo nghị định đang được gửi lấy ý kiến rộng rãi của các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức có liên quan. Các ý kiến gửi về hầu hết đồng thuận với các nội dung quy định của dự thảo Nghị định.

Mặt khác cũng cần khẳng định rằng việc xếp “lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” không phải là một “ân huệ” mà là đãi ngộ xứng đáng cho nhà giáo. Việc trả lương cao là một cách công nhận giá trị của một nghề nào đó. Với đặc thù lao động đặc biệt, tạo ra sản phẩm là tri thức và lực lượng lao động có trình độ cao; đảm đương vai trò “quyết định tương lai của dân tộc” như Nghị quyết 71-NQ/TW của Bộ Chính trị vừa ban hành thì việc “có hệ số đặc thù” để lương nhà giáo cao nhất trong thang bảng lương hành chính sự nghiệp là một đãi ngộ xứng đáng đối với vai trò, vị thế và trách nhiệm của nhà giáo.

Được biết, ngay khi chính sách về lương trong Luật Nhà giáo được ban hành đã lập tức có tác động tích cực tới đội ngũ nhà giáo. Trước khi xây dựng, ban hành Luật Nhà giáo, theo thống kê của Bộ GD-ĐT (năm học 2022 - 2023) tỉ lệ nhà giáo bỏ nghề, chuyển nghề khoảng 10% trong tổng số giáo viên; trong đó phần lớn là giáo viên dưới tuổi 35 (chiếm 61% trong số giáo viên bỏ nghề, chuyển nghề). Đồng thời, việc tuyển giáo viên ở hết các địa phương đều gặp khó khăn về nguồn, đặc biệt là các khu vực thành phố lớn. Điểm tuyển sinh đầu vào của các trường sư phạm ở mức thấp, ảnh hưởng tới chất lượng đào tạo đội ngũ giáo viên.

Sau khi Luật Nhà giáo được Quốc hội thông qua, quy định chính sách lương trong luật đã ngay lập tức có tác động tích cực tới việc tuyển sinh của các trường sư phạm và việc tuyển dụng giáo viên của các địa phương. Điểm chuẩn các trường sư phạm ở mức cao so với các ngành nghề khác. Tỉ lệ người đăng kí dự tuyển làm giáo viên ở nhiều địa phương cao gấp từ 7 - 10 chỉ tiêu tuyển dụng. Một số môn học khó tuyển trước đây (Ngoại ngữ, Tin học, Mĩ thuật, Âm nhạc…) nay đã có đông người dự tuyển. Khi Luật Nhà giáo được ban hành, nhà giáo cả nước rất phấn khởi và mong chờ vào quy định chi tiết của Chính phủ về lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. Do đó, quy định “hệ số lương đặc thù” nhận được sự đồng tình, ủng hộ của nhiều cơ quan, đơn vị, cá nhân có liên quan, đặc biệt là sự mong đợi của đội ngũ nhà giáo trên toàn quốc.

Bộ GD-ĐT khẳng định sẽ tiếp tục hoàn thiện nội dung quy định thể hiện sự nhất quán chủ trương, quan điểm của Đảng và Nhà nước về lương của nhà giáo trong gần 30 năm qua như đã nêu ở trên. Đồng thời sẽ phối hợp với Bộ Tài chính để tính toán, xác định nguồn ngân sách thực hiện các nội dung chính sách tại Nghị định, bảo đảm tính khả thi với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Duy Anh