Hệ thống quy hoạch cần tinh gọn, đảm bảo liên kết, thực chất

Giải pháp đẩy nhanh tiến độ, chất lượng quy hoạch

Ngày 28/11, tiếp tục chương trình làm việc tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận về dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi).

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP. Hồ Chí Minh

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP. Hồ Chí Minh tán thành cao với sự cần thiết ban hành Luật Quy hoạch bởi việc xây dựng một đạo luật thống nhất nhằm điều phối không gian phát triển quốc gia, vùng và tỉnh sẽ góp phần tháo gỡ triệt để các mâu thuẫn, chồng chéo, phân mảnh trong hệ thống quy hoạch hiện nay.

Đồng thời, tạo nền tảng pháp lý cho phân bổ nguồn lực hiệu quả, khai thác tiềm năng và bảo đảm phát triển bền vững. Dự thảo luật lần này thể hiện sự nỗ lực rất lớn của cơ quan soạn thảo khi tiếp cận theo phương pháp tích hợp quy hoạch, gắn kết chặt chẽ giữa kinh tế - xã hội, môi trường, đô thị và quốc phòng, an ninh.

Về nguyên tắc cơ bản trong hoạt động quy hoạch tại Điều 4, đại biểu tán thành với việc đề cao tính thống nhất, đồng bộ, bảo đảm lợi ích quốc gia là cao nhất. Song, đề nghị Ban soạn thảo bổ sung rõ nguyên tắc bảo đảm trách nhiệm giải trình công khai trong lập, thẩm định và điều chỉnh quy hoạch.

Bởi thực tiễn thời gian qua cho thấy nguyên nhân của nhiều sai lệch không xuất phát từ thiếu pháp luật mà do thiếu cơ chế giải trình minh bạch và giám sát trách nhiệm cá nhân. Việc luật hóa nguyên tắc này sẽ hạn chế tiêu cực và củng cố niềm tin của người dân và doanh nghiệp.

Về hệ thống quy hoạch tại Điều 5, đại biểu hoàn toàn đồng ý với chủ trương của dự thảo luật khi xác định quy hoạch là nền tảng hướng dẫn đầu tư, bảo đảm phân bổ nguồn lực hiệu quả và hài hòa lợi ích quốc gia, địa phương, nhà đầu tư.

Tuy nhiên, thực tiễn thời gian qua cho thấy, việc tổ chức và triển khai quy hoạch ở một số ngành, lĩnh vực và một số địa phương vẫn còn tình trạng quản lý phân mảnh, thiếu sự liên thông và phối hợp thống nhất dẫn đến chậm tiến độ phê duyệt dự án, gia tăng chi phí cho nhà đầu tư và làm giảm hiệu quả sử dụng nguồn lực xã hội.

Do đó, đại biểu Quốc hội đoàn TP. Hồ Chí Minh đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung cơ chế bắt buộc cập nhật, chia sẻ đồng bộ dữ liệu quy hoạch giữa các bộ, ngành và địa phương trên hệ thống số hóa thống nhất, đồng thời quy định rõ trách nhiệm giải trình khi tiến độ quy hoạch chậm hoặc không khớp nối giữa các ngành. Việc này vừa khắc phục tình trạng phân tán nguồn lực, vừa bảo đảm môi trường đầu tư ổn định, thông thoáng và có thể dự báo.

Về xử lý trường hợp có mâu thuẫn giữa các quy hoạch tại Điều 6, theo đại biểu, mặc dù dự thảo luật đã xác định thứ bậc ưu tiên nhưng cơ chế điều chỉnh vẫn thiên về giải thích hành chính. Thực tiễn cho thấy, có nhiều trường hợp các quy hoạch ngành, quy hoạch vùng, quy hoạch đô thị và quy hoạch sử dụng đất chưa thống nhất dẫn đến chậm triển khai dự án và gia tăng chi phí liên quan của nhà đầu tư.

Do đó, đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung cơ chế điều phối và kết luận cuối cùng khi phát sinh xung đột giữa quy hoạch các cấp, các ngành, xác định thời hạn xử lý rõ ràng, trách nhiệm giải trình cụ thể, cơ chế này không thay thế thẩm quyền của bất kỳ cơ quan nào nhưng bảo đảm các bất đồng được xử lý dứt điểm, kịp thời, tránh tình trạng hồ sơ phải xin ý kiến nhiều vòng, kéo dài tiến độ thực hiện dự án.

Về trình tự lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch tại Điều 9, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo xem xét luật hóa thêm cơ chế nộp hồ sơ điện tử đồng bộ kèm thời hạn bắt buộc phản hồi của từng cơ quan. Đây là giải pháp then chốt để đẩy nhanh tiến độ và chất lượng, hiệu quả của quy hoạch.

Thực tiễn nhiều dự án trọng điểm đang bị chậm do quy trình nội bộ kéo dài, làm tăng chi phí và giảm sức cạnh tranh của nền kinh tế. Việc này đã và đang diễn ra hiện nay là một gánh nặng cho nhà đầu tư, doanh nghiệp,.

Bởi, có những dự án phải chờ hàng tháng để lấy được văn bản góp ý từ một phòng/ban, sau đó tiếp tục chờ và đợi cơ quan xem xét lại toàn bộ. Điều đó, không chỉ gây lãng phí cơ hội và thời gian mà còn làm xói mòn niềm tin, khiến nhiều nhà đầu tư chán nản, buộc phải tạm dừng hoặc rút lui khỏi các dự án tiềm năng.

Về lấy ý kiến quy hoạch tại Điều 22, đại biểu nhận xét, quy định tại dự thảo luật chủ yếu lấy ý kiến bằng văn bản, có khả năng rủi ro về hình thức. Do đó, đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung yêu cầu công bố đồ án quy hoạch trên nền tảng số 3D và quy định cơ chế tiếp nhận phản ánh trực tiếp của doanh nghiệp, cộng đồng dân cư, hiệp hội ngành nghề thay vì bên cạnh chỉ tham vấn cơ quan nhà nước, đây là giải pháp để quy hoạch đi vào cuộc sống, phù hợp với xu hướng chuyển đổi số và nâng cao chất lượng phản biện chính sách.

Về yêu cầu nội dung quy hoạch tại Điều 23 dự thảo luật đề cập đầy đủ các yếu tố về kinh tế, xã hội, môi trường, quốc phòng an ninh nhưng cần nhấn mạnh chuyển đổi xanh và kinh tế tuần hoàn như tiêu chí bắt buộc; xu thế quốc tế đang chuyển từ phát triển bằng mọi giá sang tăng trưởng bền vững.

Như vậy, nếu chỉ dừng lại ở nguyên tắc chung, nguy cơ vận dụng chủ quan rất cao ở địa phương. Từ đó, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung tiêu chí đánh giá định lượng về phát thải, sử dụng đất hiệu quả, tỷ lệ hạ tầng xanh và hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Hệ thống quy hoạch cần tinh gọn

Đại biểu Hà Sỹ Đồng - đoàn Quảng Trị nhấn mạnh, dự thảo Luật Quy hoạch (sửa đổi) lần này có ý nghĩa rất quan trọng, việc hoàn thiện công cụ quản lý phục vụ cho không gian phát triển quốc gia.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng - đoàn Quảng Trị.

Tuy nhiên, tại Điều 3 giải thích từ ngữ, cần định nghĩa quy hoạch với nội hàm chính xác và ranh giới pháp lý rõ ràng, hiện khái niệm mô tả quá rộng, dễ chồng lấn với chiến lược và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, điều này dẫn đến hồ sơ lặp lại, thủ tục kéo dài.

Đại biểu đề nghị làm rõ quy hoạch chỉ là công cụ phân bổ không gian; không lồng ghép nhiệm vụ, chỉ tiêu tăng trưởng; không thay thế kế hoạch hay chiến lược; quy định trách nhiệm về chuẩn hóa dữ liệu đầu vào để hạn chế việc phải điều chỉnh.

Đại biểu cũng lưu ý hệ thống quy hoạch cần tinh gọn, đảm bảo liên kết, thực chất. Để tránh phân mảnh, luật cần xác định rõ thứ bậc ưu tiên khi các quy hoạch chưa thống nhất.

Ngoài ra, theo đại biểu, quy hoạch tỉnh cần trao quyền, điều chỉnh mạnh hơn để tăng tính chủ động. Hiện địa phương phải xin nhiều cấp khi điều chỉnh cục bộ dù vi phạm nhỏ, gây chậm trễ và giảm tính cạnh tranh trong thu hút đầu tư.

"Tôi đề nghị cho phép tỉnh tự điều chỉnh cục bộ trong biên độ hợp lý và được kiến nghị điều chỉnh quy hoạch ngành khi có hiệu quả kinh tế - xã hội vượt trội và khuyến khích mạnh mẽ phát triển logistics, không gian ngầm, đô thị TOD (mô hình phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng) và năng lượng tái tạo" - đại biểu nói.

Về Điều 54, điều chỉnh quy hoạch rút gọn, đại biểu đề nghị điều chỉnh quy hoạch cần mở rộng trường hợp áp dụng để phù hợp với thực tiễn biến động nhanh. "Tôi đề nghị bổ sung điều kiện điều chỉnh rút gọn khi xuất hiện các dự án động lực, cơ hội, chiến lược lớn và sai số dữ liệu đo đạc hoặc cập nhật GIS, thay đổi công nghệ" - ông Đồng nêu.

Quỳnh Nga