Hiểm họa khi dùng phải thuốc giảm cân chứa sibutramine

1. Nhiều bệnh nhân nhập viện do 'thuốc giảm cân cấp tốc'

Thời gian gần đây, trên mạng xã hội xuất hiện ngày càng nhiều quảng cáo các loại thuốc giảm cân "siêu tốc", "thảo mộc thiên nhiên" không rõ nguồn gốc.

Một số sản phẩm khi kiểm tra đã phát hiện chứa sibutramine - hoạt chất bị cấm, thậm chí có trường hợp bị cơ quan chức năng xử phạt vì kinh doanh hàng giả, hàng không được phép lưu hành.

Trung tâm Chống độc (Bệnh viện Bạch Mai) từng tiếp nhận nhiều trường hợp ngộ độc nặng do sử dụng thuốc giảm cân trôi nổi trên mạng xã hội, đặc biệt là các loại viên nang, trà, bột gắn mác "giảm cân siêu tốc", "giảm mỡ trong 7 ngày"… Điểm chung của các ca bệnh này là đều chứa sibutramine, một hoạt chất đã bị cấm sử dụng trên toàn thế giới và ở nước ta vì gây hậu quả nghiêm trọng cho tim mạch và thần kinh trung ương.

Khi thấy "sụt 3–4 kg rất nhanh, ít thèm ăn, mất ngủ, khô miệng, bồn chồn", nhiều người nhầm tưởng là thuốc "đang phát huy tác dụng", nhưng thực chất, đó là biểu hiện ngộ độc thần kinh và tim mạch. Nghiêm trọng hơn, sibutramine có thể gây suy gan - thận cấp, rối loạn điện giải, rối loạn nhịp thất, dẫn đến ngừng tim. Tình trạng này đặc biệt nguy hiểm với phụ nữ trẻ, người béo phì, hoặc người đang dùng thuốc điều trị tim mạch, trầm cảm vì có thể tương tác thuốc làm tăng độc tính.

Giảm cân là mong ước của nhiều người thừa cân, béo phì.

2. Sibutramine - chất cấm nhưng vẫn bị lén lút được sử dụng

Sibutramine từng được sử dụng trong điều trị béo phì ở nhiều quốc gia do có khả năng ức chế trung tâm thèm ăn tại não, giúp người dùng giảm cảm giác đói và ăn ít hơn. Tuy nhiên, cơ chế này đồng thời kích thích hệ thần kinh giao cảm, làm tăng nhịp tim, tăng huyết áp và tiêu hao năng lượng một cách cưỡng bức.

Các nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn cho thấy, nguy cơ biến cố tim mạch nghiêm trọng ở người dùng sibutramine cao hơn rõ rệt so với giả dược. Người sử dụng có thể bị nhồi máu cơ tim, đột quỵ, rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp kéo dài và tổn thương thần kinh trung ương. Trước những bằng chứng nguy hiểm đó, Cục Quản lý thuốc và thực phẩm Hoa Kỳ (FDA) cùng Cơ quan Dược phẩm châu Âu (EMA) đã rút giấy phép lưu hành sibutramine từ năm 2010. Nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, cũng ban hành lệnh cấm tuyệt đối với hoạt chất này.

Mặc dù đã bị cấm, sibutramine vẫn bị pha trộn lén lút trong nhiều loại viên nang, trà, bột hoặc cà phê giảm cân không rõ nguồn gốc. Đáng lo ngại, hoạt chất này không được ghi trong thành phần, khiến người tiêu dùng hoàn toàn không biết mình đang sử dụng chất độc bị cấm.

Qua kiểm tra đã phát hiện hàng chục sản phẩm "giảm cân siêu tốc" có chứa sibutramine, trong đó có cả những loại bán phổ biến trên mạng xã hội với hàng chục nghìn lượt quảng cáo. Nhiều cơ sở thậm chí gắn mác "thảo dược thiên nhiên", "100% organic"… đánh lừa người tiêu dùng.

Đáng chú ý, một số người nổi tiếng từng bị phát hiện quảng cáo hoặc kinh doanh sản phẩm giảm cân chứa sibutramine, khiến hậu quả lan rộng hơn do tâm lý tin tưởng thương hiệu cá nhân.

Việc dùng thuốc giảm cân cấp tốc trôi nổi, không rõ nguồn gốc có thể gây những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe người dùng.

3. Hệ lụy khi dùng các sản phẩm có chứa sibutramine

Sibutramine hoạt động bằng cách ức chế tái hấp thu serotonin và noradrenaline, hai chất dẫn truyền thần kinh có vai trò điều hòa cảm giác no và trạng thái tinh thần. Khi bị ức chế, người dùng sẽ cảm thấy no giả tạo, ít thèm ăn, nhưng đồng thời các tín hiệu thần kinh bị kích thích quá mức, dẫn đến mất ngủ, hồi hộp, lo âu, bồn chồn.

Người ngộ độc sibutramine có thể gặp các chứng:

- Hồi hộp, tim đập nhanh, tăng huyết áp.

- Mất ngủ, lo âu, kích động, ảo giác.

- Buồn nôn, đau đầu, vã mồ hôi, run tay.

Nhiều trường hợp nặng có thể bị tăng thân nhiệt, loạn nhịp tim, co giật, hôn mê, đột quỵ, thậm chí tử vong.

4. Cách giảm cân an toàn

Giảm cân bền vững chỉ có thể đạt được bằng thay đổi lối sống:

- Giảm năng lượng nạp vào hợp lý, ăn uống khoa học, tránh nhịn ăn cực đoan.

- Tăng cường vận động thể lực đều đặn, ít nhất 150 phút/tuần.

- Điều trị nguyên nhân nền, như rối loạn nội tiết, chuyển hóa, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

- Với trường hợp béo phì cần dùng thuốc, chỉ nên sử dụng thuốc được Bộ Y tế cấp phép, có chỉ định và theo dõi y khoa chặt chẽ.

Lưu ý, người dân tuyệt đối không sử dụng thuốc giảm cân không rõ nguồn gốc, không mua hàng qua mạng xã hội và cần cảnh giác với các quảng cáo "giảm cân siêu tốc". Khi có biểu hiện bất thường như hồi hộp, tim đập nhanh, mất ngủ, bồn chồn… sau khi dùng sản phẩm giảm cân, cần ngừng ngay và đến cơ sở y tế để được xử trí kịp thời.

Cảnh báo nguy cơ nhiễm độc thuốc giảm cân khi tự ý sử dụng

BS. Dương Minh Tuấn