Hiểu thêm về vai trò của 'Lễ' trong việc tu dưỡng phẩm chất đạo đức cá nhân

Cuốn "Sách thánh hiền - Lễ" được Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản lần thứ hai, có sửa chữa, bổ sung.

Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật vừa xuất bản lần thứ hai, có sửa chữa, bổ sung cuốn "Sách thánh hiền - Lễ" do hai tác giả Hạng Cửu Vũ và Chiêm Dật Thiên chủ biên.

Nội dung cuốn sách đi sâu phân tích vai trò và ảnh hưởng của “Lễ” trong việc tu dưỡng phẩm chất đạo đức cá nhân, giúp con người quy chuẩn lời nói, cử chỉ, cách đối nhân xử thế trong các mối quan hệ, tình cảm,...

Theo Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, học thuyết về “Lễ” của Nho gia có ảnh hưởng vô cùng to lớn đối với xã hội cổ đại Trung Quốc, đồng thời vẫn giữ ý nghĩa hiện thực nhất định trong xã hội ngày nay.

Cho dù là sự tu dưỡng cá nhân, cách đối nhân xử thế, hay trong các mối quan hệ qua lại giữa người với người, cho đến việc quản lý ứng xử trong công việc, tất cả đều cần có sự chỉ đạo, quy chuẩn và sự ràng buộc của “Lễ”.

Xét từ phương diện tu dưỡng đạo đức cá nhân, Khổng Tử nói: “Bất tri lễ, vô dĩ lập dã” (Không hiểu biết về lễ, thì không thể biết cách đối nhân xử thế). Khổng Tử cho rằng, lễ là cơ sở để mỗi người có thể an cư lạc nghiệp, có vai trò quan trọng trong việc tu dưỡng đạo đức của mỗi cá nhân.

Cụ thể là, sống làm người, bắt buộc phải tu dưỡng cho mình các phẩm chất đạo đức, cho dù là kiên trì sự trung thực, thận trọng, hay là sự hài lòng với cuộc sống hiện tại, không ham hố danh lợi, thì cũng đều không thể tách khỏi sự ràng buộc về lễ.

Xét từ phương diện đối nhân xử thế, sách Tả truyện có ghi: “Lễ dĩ quan đức, đức dĩ xử sự, sự dĩ độ công, công dĩ thực dân”, nghĩa là dùng lễ nghi để quan sát đức hạnh, dùng đức hạnh để xử lý công việc, dùng công việc để bình xét công lao, dùng công lao để lấy được lòng dân.

Cũng có nghĩa là, có sự ràng buộc của lễ thì con người mới có được tiêu chuẩn hành sự, lễ càng gần với cái thiện, thì tiêu chuẩn hành sự mới càng đúng đắn và càng dễ dàng gây dựng uy tín trong lòng dân, giải quyết công việc như vậy thì mới có thể tốn ít sức mà lại đạt hiệu quả gấp nhiều lần mong đợi.

“Lễ” có chức năng quản lý vô cùng quan trọng trong xã hội cổ đại. Trong tư tưởng quản lý hiện đại, “Lễ” vẫn mang giá trị và ý nghĩa quan trọng.

Đương nhiên, trong lễ pháp truyền thống của Nho gia có tồn tại một số quan niệm lỗi thời đã bị thời đại đào thải, nhưng không thể phủ nhận rằng, trong đó vẫn còn rất nhiều những tinh hoa làm gương răn dạy cho con cháu trong cuộc sống đương đại.

Vì thế, chúng ta phải biết gạn đục khơi trong, tích cực tìm hiểu nghiên cứu, đồng thời phát huy giá trị của “Lễ” trong xã hội hiện nay, như vậy, “Lễ” của Nho gia sẽ tiếp tục thổi bùng sức sống vốn có của nó trong xã hội hiện đại, thúc đẩy xã hội phát triển theo hướng hòa hợp hơn, văn minh hơn.

Cùng với cuốn "Sách thánh hiền - Lễ", để giúp bạn đọc có điều kiện nghiên cứu, tham khảo sâu hơn các giá trị đạo đức của Nho giáo, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cũng đang tái bản, có sửa chữa 2 cuốn "Sách thánh hiền - Nhân, Nghĩa".

Hai cuốn "Sách thánh hiền - Trí, Tín" của bộ sách này hiện đang được tổ chức biên dịch, xuất bản và sẽ sớm ra mắt bạn đọc. Bộ sách được Nhà xuất bản Văn nghệ Trường Giang (Trung Quốc) phát hành năm 2011.

TUỆ LÂM