Hồ Chí Minh: Nhà báo cách mạng vĩ đại

Người đặt nền móng cho sự phát triển báo chí cách mạng Việt Nam

Chủ tịch Hồ Chí Minh - Anh hùng giải phóng dân tộc, nhà văn hóa kiệt xuất, vị lãnh tụ thiên tài của Đảng và nhân dân Việt Nam cũng đồng thời là một nhà báo cách mạng vĩ đại.

Chủ tịch Hồ Chí Minh - nhà báo cách mạng vĩ đại

Tại Hội thảo khoa học quốc gia “100 năm Báo chí cách mạng Việt Nam đồng hành cùng sự nghiệp vẻ vang của Đảng và dân tộc” do Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp với Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh và các cơ quan liên quan tổ chức mới đây, TS. Đinh Quỳnh Anh – Hội Nhà báo Việt Nam cho biết, trong khoảng thời gian 1924 - 1927, khi ở Quảng Châu, Trung Quốc, Người đã sáng lập ra báo Thanh Niên và đặt nền móng cho báo chí cách mạng Việt Nam. Đây chính là nền tảng quan trọng, góp phần chuẩn bị về lý luận, chính trị, tư tưởng và tổ chức cho sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam năm 1930.

Đồng thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh chính là linh hồn của báo Thanh Niên, người đã tự tay viết, vẽ và trình bày các số báo, đồng thời đề xuất một phương pháp cải tiến chữ quốc ngữ đó là dùng chữ “z” thay chữ “d”, chữ “d” thay chữ “đ”, “f” thay chữ “ph”… Ngoài ra, báo có các chuyên mục về xã hội, bình luận, thơ ca, phê bình, trả lời bạn đọc… trong đó có nhiều bài không ký tên, nhưng những bài báo này là của Nguyễn Ái Quốc… Hoạt động báo chí của Chủ tịch Hồ Chí Minh tại Quảng Châu đã đặt nền móng cho sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam.

Đề cập đến phong cách viết báo của Chủ tịch Hồ Chí Minh, TS. Đinh Quỳnh Anh chỉ rõ đó là gần gũi với quần chúng. Trong đó, xác định đối tượng của báo chí chủ yếu là thanh niên, công nhân, nông dân… Nguyễn Ái Quốc đã chọn lối viết ngắn gọn, dễ hiểu, giản dị để họ có thể hiểu về nội dung chính trị, cách mạng và tạo điều kiện thuận tiện cho những ai muốn kể lại nội dung bài báo cho người khác nghe. Người luôn có chủ trương nhất quán về một lối hành văn bình dân khi viết cho người dân Việt Nam.

Nhiệm vụ của báo chí là phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân

Nói đến Hồ Chí Minh với tư cách là nhà báo vĩ đại, lỗi lạc, PGS.TS Bùi Đình Phong - Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh nêu rõ, trước hết cần hiểu quan điểm xuyên suốt, nhất quán của Người về nhiệm vụ của báo chí là phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân.

Theo Người, báo chí phải phản ánh được nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng, ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành. Nhiệm vụ của Đảng, Nhà nước phải trở thành những đề tài thường xuyên, hấp dẫn của báo chí như phát triển kinh tế và văn hóa, củng cố quốc phòng, xây dựng chủ nghĩa xã hội, đấu tranh thống nhất nước nhà, giữ gìn hòa bình thế giới.

Là nhà văn hóa kiệt xuất, PGS.TS Bùi Đình Phong nhấn mạnh, Hồ Chí Minh thể hiện vai trò chủ thể sáng tạo văn hóa với tư cách là nhà thơ, nhà văn, nhà báo vĩ đại. Người nói tất cả các bài báo của mình chỉ có một “đề tài” là “chống thực dân đế quốc, chống phong kiến địa chủ, tuyên truyền độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”.

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sáng lập ra báo Thanh Niên và đặt nền móng cho báo chí cách mạng Việt Nam. Ảnh: Hoa Quỳnh

PGS.TS Bùi Đình Phong cho hay, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại những con số kỷ lục mà hiếm có một nhà báo nào trong một thế kỷ qua có thể đạt được. Đó là thời gian 50 năm hoạt động báo chí (1919 - 1969) với khoảng 2.000 bài báo. Người sáng lập hoặc đồng sáng lập nhiều tờ báo như: Le Paria (tháng 4/1922), Thanh Niên (tháng 6/1925), Lính Kách mệnh (tháng 12/1927), Việt Nam độc lập (gọi tắt là Việt Lập, tháng 8/1941).

Người viết bài cho nhiều tờ báo nước ngoài và trong nước bằng nhiều ngôn ngữ khác nhau như tiếng Pháp, tiếng Anh, tiếng Nga, tiếng Trung, tiếng Việt. Đề tài, nội dung, hình thức, cách viết vô cùng đa dạng, phong phú, với bút pháp độc đáo, sáng tạo, xuyên suốt, nhất quán trong tôn chỉ, mục đích, quan điểm, tư tưởng chính trị.

Đó là tố cáo tội ác của thực dân đối với các dân tộc thuộc địa, thức tỉnh, đoàn kết các dân tộc bị áp bức, ca ngợi Cách mạng Tháng Mười Nga năm 1917, tuyên truyền chủ nghĩa Mác - Lênin, chỉ đạo, thôi thúc, kêu gọi tổ chức hành động cách mạng để đạt mục tiêu giải phóng thuộc địa và nhân loại, vì hòa bình thế giới.

Đối với đất nước và con người Việt Nam, hoạt động báo chí của Người phản ánh nhiệm vụ giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng xã hội, giải phóng con người, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình.

Đề cập về điểm tựa mở đường để Hồ Chí Minh trở thành nhà báo lớn là lòng yêu nước, PGS.TS Bùi Đình Phong chỉ rõ đó là thương dân, khát vọng cứu nước, cứu dân. Trên con đường đấu tranh giải phóng dân tộc, vừa nghiên cứu lý luận vừa hoạt động thực tiễn, Người nhận thức rõ vai trò của báo chí là vũ khí tư tưởng sắc bén, một công cụ tổ chức, tập hợp, giáo dục, tuyên truyền, giác ngộ quần chúng nhanh chóng, hữu hiệu.

PGS.TS Bùi Đình Phong nhấn mạnh, bài học có giá trị lớn mà Người để lại cho những người làm báo là “phải có lập trường chính trị vững chắc. Chính trị phải làm chủ. Đường lối chính trị đúng thì những việc khác mới đúng được”. Trên nền tảng lập trường chính trị, Hồ Chí Minh xác định rõ ràng, dứt khoát: Viết báo phải có “tính chất quần chúng và tinh thần chiến đấu”.

Để làm được điều đó, Người đi vào thực tiễn, thấu hiểu và thấu cảm cuộc sống của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và quần chúng lao khổ. "Thực tiễn và quần chúng nhân dân là những người thầy lớn của Hồ Chí Minh trong sự nghiệp báo chí, đem lại cho Người nguồn cảm hứng vô tận để viết báo" - PGS.TS Bùi Đình Phong chỉ rõ.

PGS.TS Bùi Đình Phong

Sự nghiệp báo chí Hồ Chí Minh vẫn vẹn nguyên giá trị với dân tộc, thời đại

Theo PGS.TS Bùi Đình Phong, một trong những lý do quan trọng nhất để Hồ Chí Minh đạt được tầm vóc của một nhà báo lỗi lạc, mà sau này Người thường nhắc nhủ những người làm báo, là khi viết phải tự đặt câu hỏi: Viết cho ai xem? Viết để làm gì? Viết như thế nào? Sự nghiệp và di sản báo chí của Hồ Chí Minh đã trả lời thuyết phục những câu hỏi đó.

Nhấn mạnh về tư tưởng, đặc điểm báo chí Hồ Chí Minh, theo PGS.TS Bùi Đình Phong di sản báo chí Hồ Chí Minh cho thấy tư tưởng, đặc điểm hòa quyện vào nhau, tạo nên chân dung nhà báo lỗi lạc Hồ Chí Minh. Đó là, kết hợp dân tộc, giai cấp, nhân loại; tính thực tiễn, tính quần chúng, tính cách mạng; sự hòa quyện của tri thức triết học, văn học, sử học, ngôn ngữ học; tính bền vững, giá trị trường tồn, soi sáng.

PGS.TS Bùi Đình Phong khẳng định, cho đến nay, sự nghiệp báo chí Hồ Chí Minh vẫn vẹn nguyên giá trị với dân tộc và thời đại.

Di sản báo chí Hồ Chí Minh mang hơi thở của thời đại, chứa đựng sinh khí mới, phản ánh tính thời sự, có giá trị lý luận và thực tiễn cao, trong đó phải kể đến nhiều bài báo viết về chính trị, văn hóa, con người, đạo đức, xây dựng Đảng, khát vọng phát triển. Đây được coi là những tác phẩm “gối đầu giường” của cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Bảo Thoa