Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì khi chuyển đổi thuế khoán từ 2026?

Sáng 10/12, Hội Các nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam (VACD) và Tạp chí điện tử Nhà quản trị tổ chức Tọa đàm “Tháo gỡ vướng mắc chuyển đổi thuế khoán sang kê khai” dành cho hộ kinh doanh.

Trên thực tế, cơ chế mới giúp hộ kinh doanh nâng cao quản trị tài chính, kiểm soát doanh thu, chi phí và ra quyết định chính xác hơn. Đồng thời, việc kê khai thuế tạo thuận lợi trong tiếp cận vốn, hợp tác kinh doanh và mở đường chuyển đổi lên doanh nghiệp khi cần. Tuy vậy, nhiều hộ kinh doanh vẫn lúng túng trong xác định doanh thu, kê khai, nộp thuế, xuất hóa đơn điện tử hay lựa chọn giải pháp công nghệ phù hợp.

Toàn cảnh tọa đàm. Ảnh: L.A.

“Nâng cấp” cho hàng triệu hộ kinh doanh

Phát biểu khai mạc tọa đàm, GS.TS Nguyễn Đức Thuận, Chủ tịch Hội các Nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam nhấn mạnh rằng hộ kinh doanh hiện nay là một khu vực kinh tế vô cùng quan trọng của Việt Nam. Cả nước có hàng triệu hộ kinh doanh đang hoạt động, đóng góp lớn cho tăng trưởng, tạo việc làm, giữ nhịp cho nền kinh tế địa phương.

GS.TS Nguyễn Đức Thuận, Chủ tịch Hội các Nhà quản trị doanh nghiệp Việt Nam. Ảnh: L.A.

Việc chuyển đổi sang cơ chế kê khai thuế đầy đủ không chỉ là yêu cầu của quản lý hiện đại, mà còn là bước đi tất yếu khi Việt Nam đang tiến tới một nền kinh tế số, minh bạch, hội nhập sâu với khu vực và thế giới.

Tuy nhiên, theo ông Thuận, đổi mới luôn đi kèm thách thức. Đối với hộ kinh doanh, đa phần là quy mô nhỏ, trình độ quản trị tài chính còn hạn chế, sự thay đổi này tạo ra không ít lo lắng, từ chi phí kế toán, hóa đơn điện tử, phần mềm, rủi ro sai sót, cho tới nguy cơ bị truy thu, xử phạt.

Theo Chủ tịch VACD, chuyển đổi thuế không chỉ là câu chuyện thu - nộp, mà sâu xa hơn là chuyển đổi mô hình kinh doanh, nâng cao năng lực quản trị, từng bước đưa hộ kinh doanh tiệm cận với chuẩn mực doanh nghiệp hiện đại. Nếu làm tốt, đây sẽ là một cuộc “nâng cấp” cho hàng triệu cơ sở kinh doanh nhỏ trong nền kinh tế.

Ông Thuận kỳ vọng, các ý kiến trao đổi tại tọa đàm sẽ đi thẳng vào vướng mắc thật, nhu cầu thật, giải pháp thật, để từ đó chắt lọc thành những kiến nghị chính sách thiết thực gửi đến các cơ quan nhà nước.

Hộ kinh doanh cần chuẩn bị gì?

Tại tọa đàm, Bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, cho biết trong những ngày gần đây, vấn đề tăng thu ngân sách trở thành chủ đề thu hút sự quan tâm đặc biệt trên toàn quốc.

Bà Lê Thị Duyên Hải chia sẻ rằng cơ chế quản lý thuế khoán tồn tại nhiều năm sẽ chính thức chuyển sang phương thức kê khai thuế, đánh dấu một bước ngoặt trong quá trình hiện đại hóa quản lý thuế. Nhóm hộ kinh doanh này đang được xã hội đặc biệt chú ý, bởi họ không chỉ là lực lượng đóng góp quan trọng vào nguồn thu ngân sách, mà còn giữ vai trò thiết yếu trong duy trì việc làm, ổn định đời sống và thúc đẩy an sinh xã hội suốt thời gian qua.

Bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam. Ảnh: L.A.

Đứng trước thời điểm chuyển đổi, nhiều lo lắng và băn khoăn là điều dễ hiểu. Cơ quan thuế, các hiệp hội và các đơn vị truyền thông đã truyền tải nhiều thông điệp tới các hộ kinh doanh cũng như cộng đồng, nhằm giúp mọi người hiểu rõ hơn về thông tin trong giai đoạn chuyển đổi, cách thức thực hiện, những rủi ro có thể gặp phải và các vấn đề khiến hộ kinh doanh còn chưa yên tâm.

Việc chuyển từ cơ chế khoán sang cơ chế kê khai cũng mang lại nhiều lợi ích cho hộ kinh doanh. “Đây là những nội dung mà tại hội thảo lần này, tôi rất trân trọng cơ hội được chia sẻ, với mong muốn giúp các hộ kinh doanh cảm thấy rõ ràng và yên tâm hơn trước giai đoạn chuyển đổi”, Bà Lê Thị Duyên Hải nhận định.

Trước hết, theo chính sách thuế hiện hành, bất kỳ hộ kinh doanh nào khi hoạt động đều có trách nhiệm đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế. Về nghĩa vụ này, nhiều bà con thắc mắc, những trường hợp kinh doanh nhỏ lẻ, hoặc làm các mặt hàng ăn uống mang bán như xôi, liệu có phải đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế hay không. "Đây là câu hỏi rất thiết thực đối với hộ kinh doanh", Bà Lê Thị Duyên Hải cho biết.

Theo quy định, khi hộ kinh doanh đạt ngưỡng phải nộp thuế thì phải kê khai và thực hiện nghĩa vụ thuế. Trường hợp doanh thu vượt trên 1 tỷ đồng mỗi năm, hộ kinh doanh đồng thời phải sử dụng hóa đơn.

Cần nhận thức rõ rằng khi bắt đầu hoạt động kinh doanh, các hộ kinh doanh, trừ trường hợp hộ gia đình sản xuất các mặt hàng nông, lâm, ngư nghiệp, làm muối; người bán hàng rong, quà vặt; buôn chuyến nhỏ hoặc kinh doanh thời vụ, không phải đăng ký kinh doanh nhưng vẫn phải đăng ký thuế. Hộ kinh doanh có thể là một cá nhân hoặc một nhóm cá nhân cùng đứng tên, nhưng đều phải thực hiện nghĩa vụ đăng ký kinh doanh theo quy định.

Hiện nay, việc đăng ký thuế được thực hiện bằng mã định danh cá nhân, dùng cho nghĩa vụ hoạt động kinh doanh của hộ, thay vì cấp một mã số thuế riêng như trước.

Lê An