Hồ sơ chiến tranh Ukraine - Phần 8

Hồ sơ chiến tranh Ukraine - Phần 5: Giải mật những động thái ngoại giao khi súng nổ
Hồ sơ chiến tranh Ukraine - Phần 6: Mặt trận Donbass: Lò lửa và "điểm nút" của cuộc chiến
Hồ sơ chiến tranh Ukraine - Phần 7: Avdiivka - Pháo đài rực lửa: Giải mã bước ngoặt chiến thuật

Từ ngày đầu xung đột, Kherson đã trở thành điểm nóng giao tranh, nơi diễn ra cuộc tấn công chớp nhoáng của quân đội Nga và sự kháng cự của các lực lượng Ukraine. Suốt nhiều tháng ròng rã, chiến trường Kherson rung chuyển bởi bánh xích xe tăng, bị cày nát trong những trận mưa đạn pháo, và nhuốm đỏ bởi máu của cả hai bên.

Từ thế phòng thủ bị động đến cuộc phản công táo bạo của Ukraine, từ trận đánh cầu Antonovsky mang phong cách ‘tằm ăn dâu’ đến đòn ‘tập kích sấm sét’ Beryslav và thế giằng co bên dòng sông Dnipro, mặt trận Kherson đã viết nên một chương bi tráng trong ‘Hồ sơ chiến tranh Ukraine’.

Trong căn lều dã chiến ẩn mình sau lùm cây khô cháy xám xịt vùng Kherson, trung sĩ Dmitri Volkov, chiến sĩ thuộc tiểu đoàn trinh sát của Lữ đoàn Bộ binh Cơ giới Nga siết chặt ngón tay trên bàn điều khiển UAV, đôi mắt trẻ tập trung cao độ vào màn hình giám sát.

Khung cảnh mặt trận hiện ra qua ống kính máy bay không người lái Orlan-10 như một thế giới song hành, vừa thực vừa ảo, vừa quen thuộc vừa xa lạ với người Nga. Mùa đông nước Nga của anh đang trắng tuyết, còn cái lạnh ở Kherson lại mang theo hơi ẩm đặc trưng vùng cận biển, thấm vào da thịt nhức nhối. Mùi thuốc súng khét lẹt, ám khói từ những đám cháy lan ngột ngạt trong không khí, thứ mùi mà Dmitri đã quá quen thuộc trong những tháng ngày trực chiến nơi đây.

Từ độ cao vài trăm mét, camera của UAV cho Dmitri thấy rõ cả một vùng không gian rộng lớn miền nam Ukraine với những cánh đồng mênh mông chia cắt bởi những con kênh thủy lợi, những khúc sông Dnipro uốn lượn, những thị trấn nhỏ bé nằm rải rác như những chấm trắng.

Đằng sau cái vẻ ngoài bình yên ấy, Dmitri biết, Kherson ẩn chứa một lịch sử dằng dặc những thăng trầm, một vị trí chiến thuật hiểm yếu đã định hình số phận của mảnh đất này trong cuộc xung đột Nga - Ukraine.

Kherson, cái tên mang âm hưởng Hy Lạp cổ - Chersonesus, không phải ngẫu nhiên được lựa chọn đặt cho vùng đất này. Năm 1778, Nữ hoàng Catherine Đại đế của Đế quốc Nga hạ lệnh thành lập thành phố Kherson, biến nơi đây thành một trung tâm chính trị, quân sự quan trọng trong chiến lược mở rộng ảnh hưởng ra Biển Đen và khu vực Bắc Pontic màu mỡ.

Vùng đất này nhanh chóng trở thành căn cứ hải quân chiến lược, nơi đóng tàu và cung cấp nhiên liệu cho Hạm đội Biển Đen - một lực lượng có vai trò quyết định trong việc củng cố vị thế cường quốc của Nga trong khu vực. Trong suốt thế kỷ XIX và XX, dưới thời đế quốc Nga và sau đó là Liên bang Xô Viết, Kherson tiếp tục phát triển thành một trung tâm công nghiệp và cảng biển sầm uất, mang trong mình những dấu ấn văn hóa, kiến trúc Xô Viết điển hình, và mối liên hệ kinh tế, xã hội chặt chẽ với Crimea cũng như các vùng lãnh thổ khác thuộc Nga.

Kherson là trung tâm công nghiệp và cảng biển sầm uất.

Sau khi Liên Xô tan rã, Kherson trở thành một tỉnh của Ukraine độc lập, và không tránh khỏi việc bị kéo vào vòng xoáy căng thẳng trong mối quan hệ Nga với Ukraine ngày càng xấu đi, đỉnh điểm là cuộc xung đột toàn diện năm 2022.

Đối với cả Nga và Ukraine, Kherson có ý nghĩa chiến lược vượt xa giá trị của một thành phố cảng thông thường.

Với Nga, kiểm soát Kherson đồng nghĩa với việc nắm trong tay cửa ngõ Crimea, bảo đảm an ninh tuyệt đối cho bán đảo vừa sáp nhập và thiết lập hành lang trên bộ kết nối với lãnh thổ Nga. Hơn thế nữa, Kherson nằm dọc theo hạ lưu sông Dnipro, tuyến giao thông thủy huyết mạch của Ukraine. Kiểm soát khu vực này cho phép Moscow khống chế luồng vận tải trên sông, gây khó khăn cho hoạt động kinh tế và quân sự của Kyiv.

Về kinh tế, Kherson là vựa lúa mì và nông sản quan trọng của Ukraine. Việc mất Kherson sẽ giáng một đòn mạnh vào năng lực sản xuất lương thực và xuất khẩu nông sản của Ukraine. Các cảng biển Kherson và Skadovsk cũng có vai trò quan trọng trong thương mại đường biển. Mất hai cảng này đồng nghĩa với việc Ukraine bị thu hẹp không gian tiếp cận Biển Đen.

Đối với Ukraine, giữ vững Kherson không chỉ là vấn đề chủ quyền lãnh thổ, mà còn là bảo vệ huyết mạch kinh tế, tuyến phòng thủ trọng yếu ở miền Nam, và ngăn chặn nguy cơ Nga tấn công sâu hơn vào Mykolaiv và Odesa.

Chính vì những lý do đó, mặt trận Kherson trở thành một trong những điểm nóng quyết định cục diện toàn chiến trường, nơi cả hai bên đều dốc toàn lực để giành giật và kiểm soát.

Qua màn hình điều khiển UAV trinh sát, Dmitri Volkov dõi theo đoàn xe quân sự Nga cuồn cuộn như thác lũ tiến vào lãnh thổ Ukraine từ bán đảo Crimea. Bụi đất mù mịt cuốn theo bánh xích của đoàn thiết giáp, che lấp cả những cánh đồng lạnh giá xám xịt vùng Kherson. “Tấn công chớp nhoáng…”, Dmitri lẩm bẩm cụm từ trong mệnh lệnh hành quân, hình dung ra sự khốc liệt của một chiến trường đẫm máu khi thực hiện chiến thuật này.

Rạng sáng một ngày lạnh giá cuối tháng 2/2022, Tổng thống Nga Vladimir Putin phát lệnh khởi động “chiến dịch quân sự đặc biệt” nhắm vào Ukraine. Từ nhiều hướng, quân đội Nga đồng loạt tấn công lãnh thổ Ukraine, mở đầu một giai đoạn leo thang căng thẳng sau những khủng hoảng chính trị ngoại giao kéo dài âm ỉ từ năm 2014. Trong số các mũi tấn công chủ lực, hướng tiến công từ bán đảo Crimea vào miền Nam Ukraine được xem là một trong những mũi nhọn nguy hiểm nhất, nhằm thực hiện mục tiêu kiểm soát một vị trí chiến lược và thiết lập hành lang trên bộ nối liền Nga với Crimea.

Đoàn xe quân sự Nga cuồn cuộn như thác lũ tiến vào lãnh thổ Ukraine trong chiến dịch quân sự đặc biệt.

Chỉ trong vòng vài ngày đầu chiến dịch, quân đội Nga đã lần lượt kiểm soát hàng loạt các thành phố và thị trấn quan trọng ven biển và dọc sông Dnipro, như Nova Kakhovka, Kakhovka, Skadovsk, Henichesk… Các trung tâm hành chính, cơ sở hạ tầng trọng yếu, cảng biển và các đầu mối giao thông huyết mạch nhanh chóng rơi vào tay lực lượng Nga mà không vấp phải sự kháng cự đáng kể nào từ phía Ukraine.

Mũi tiến công thần tốc của Nga sau đó nhắm thẳng về thành phố Kherson - thủ phủ tỉnh và là mục tiêu chính trong giai đoạn đầu chiến dịch. Bất chấp những nỗ lực tuyệt vọng của một số đơn vị quân đội Ukraine và lực lượng phòng vệ địa phương, Kherson nhanh chóng thất thủ vào đầu tháng 3/2022, trở thành thành phố lớn đầu tiên của Ukraine rơi vào tay quân đội Nga kể từ khi chiến tranh bùng nổ.

Vì sao Kherson thất thủ?

Sự thất thủ chóng vánh của Kherson, một khu vực có vị trí chiến lược trọng yếu, đã đặt ra nhiều câu hỏi về khả năng phòng thủ của Ukraine trong giai đoạn đầu cuộc chiến.

Yếu tố bất ngờ và sự chuẩn bị chưa đầy đủ của Ukraine: Mặc dù đã có những cảnh báo từ tình báo phương Tây về nguy cơ Nga tấn công quy mô lớn, Ukraine dường như vẫn chưa lường hết được sức mạnh và tốc độ tấn công chớp nhoáng của đối phương, đặc biệt là trên hướng Nam. Theo Reuters, sự bất ngờ là một trong những yếu tố then chốt giúp Nga đạt được những thành công nhanh chóng trong giai đoạn đầu chiến dịch, trong đó có mặt trận Kherson. Ukraine chưa kịp triển khai đầy đủ lực lượng, vũ khí và mặt trận phòng thủ kiên cố ở hướng Nam, tạo ra những lỗ hổng lớn trong hệ thống phòng thủ quốc gia.

Lực lượng phòng thủ Ukraine mỏng yếu:So với các hướng tấn công khác như Kyiv hay Kharkiv, lực lượng Ukraine triển khai ở Kherson được đánh giá là mỏng yếu hơn, chủ yếu là các đơn vị biên phòng, vệ binh quốc gia và lực lượng phòng vệ lãnh thổ địa phương, thiếu kinh nghiệm và vũ khí hạng nặng để có thể đối đầu hiệu quả với quân đội chính quy Nga. Bên cạnh đó, sự phân bổ hậu cần không hợp lý về mặt hậu cần cũng làm suy yếu đáng kể khả năng phòng thủ của Ukraine ở khu vực này.

Ưu thế quân sự áp đảo của Nga: Quân đội Nga, với ưu thế tuyệt đối về quân số, hỏa lực pháo binh, không quân và thiết giáp, đã áp đảo hoàn toàn lực lượng phòng thủ Ukraine về mặt quân sự. Chiến thuật vượt trội về số lượng và hỏa lực đã phát huy hiệu quả tối đa trong giai đoạn đầu chiến dịch, giúp Nga nhanh chóng đè bẹp sự kháng cự của Ukraine và nhanh chóng chiếm đóng được các mục tiêu.

Mặt trận Kherson – thắng lợi chiến lược đầu tiên của Nga

Việc nhanh chóng chiếm giữ Kherson, thành phố lớn đầu tiên của Ukraine kể từ khi chiến tranh nổ ra, được Nga xem là một "thắng lợi chiến lược đầu tiên và quan trọng” của "chiến dịch quân sự đặc biệt", theo thông tin từ Mạng truyền hình RT.

Chiến thắng này mang ý nghĩa chính trị và tuyên truyền đối với Moscow, khẳng định sức mạnh quân sự vượt trội của Nga và những thành công trong việc thực hiện các mục tiêu đề ra. Trên phương diện chiến lược, việc kiểm soát Kherson mở ra nhiều toan tính lớn hơn cho Nga trong việc kiểm soát toàn bộ miền Nam Ukraine, tạo bàn đạp cho các đợt tiến công tiếp theo, và củng cố vị thế của Nga trong các hoạt động đấu tranh ngoại giao.

Ngay sau khi kiểm soát hoàn toàn thủ phủ và phần lớn tỉnh Kherson, người Nga nhanh chóng thiết lập một hệ thống chính quyền quân – dân sự, tiến hành kiểm soát toàn diện mọi mặt đời sống kinh tế, chính trị, xã hội của khu vực. Các cơ quan hành chính, tư pháp, cảnh sát và quân sự Ukraine bị giải tán, thay vào đó là bộ máy quân – dân sự do mới được thành lập, với sự tham gia của các quan chức được bổ nhiệm mới bên cạnh lực lượng ly khai thiếu số tại địa phương. Theo bình luận của AP, động thái này cho thấy quyết tâm của Moscow trong việc củng cố sự hiện diện lâu dài và ý định đưa Kherson vào không gian ảnh hưởng của Nga.

Thiếu tướng Igor Konashenkov, người phát ngôn Bộ Quốc phòng Nga thông báo việc Nga đã kiểm soát hoàn toàn thành phố Kherson.

Các biện pháp kiểm soát được chính quyền quân – dân sự triển khai một cách hệ thống và quyết liệt. Lệnh giới nghiêm được áp đặt, hoạt động tụ tập đông người bị giải tán. Lực lượng quân cảnh Nga và các đơn vị đặc nhiệm được tăng cường tuần tra trên đường phố, các trạm kiểm soát mới được thiết lập. Hệ thống thông tin liên lạc và internet bị giám sát chặt chẽ. Mọi nỗ lực phản kháng đều bị xem là "hành vi chống phá" và bị dập tắt ngay lập tức.

Vũ khí sử dụng trong giai đoạn đầu chiến dịch

Trong cuộc tấn công chớp nhoáng chiếm giữ Kherson, cả quân đội Nga và Ukraine đã triển khai nhiều loại vũ khí khác nhau, phản ánh tương quan lực lượng và chiến thuật của mỗi bên trong giai đoạn đầu cuộc chiến.

Lực lượng tấn công chủ lực của Nga ở hướng Kherson được trang bị những loại vũ khí hiện đại và có sức mạnh vượt trội, tập trung vào khả năng cơ động, hỏa lực mạnh và tấn công phủ đầu.

Nòng cốt của lực lượng đột kích Nga là các đơn vị xe tăng và xe thiết giáp hiện đại, bao gồm xe tăng chiến đấu chủ lực T-72B3 và T-80BVM, xe chiến đấu bộ binh BMP-2 và BMP-3, cùng xe bọc thép chở quân BTR-82A. Các loại xe này vừa có khả năng vượt địa hình tốt, vừa được trang bị hệ thống vũ khí mạnh mẽ, đảm bảo khả năng tiến công và chiếm giữ mục tiêu nhanh chóng.

Để yểm trợ hỏa lực cho bộ binh và thiết giáp, Nga triển khai số lượng lớn các đơn vị pháo binh, sử dụng các hệ thống pháo phản lực nhiều nòng (MLRS) BM-21 Grad và BM-27 Uragan có khả năng áp chế hỏa lực trên diện rộng, pháo tự hành 2S19 Msta-S với uy lực cũng như tốc độ bắn cao, và pháo kéo D-30 cơ động. Pháo binh Nga đóng vai trò quan trọng trong việc dọn đường, vô hiệu hóa các vị trí phòng thủ của Ukraine, gây sức ép tâm lý lớn lên đối phương.

>

Mặc dù không hoàn toàn làm chủ bầu trời Ukraine, không quân Nga vẫn đóng vai trò nhất định trong giai đoạn đầu chiến dịch Kherson. Máy bay cường kích Su-25 và trực thăng tấn công Mi-24/35 được sử dụng để yểm trợ hỏa lực tầm gần cho bộ binh và thiết giáp, tấn công các mục tiêu cố định và di động của Ukraine. Ngoài ra, UAV trinh sát Orlan-10 đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập thông tin tình báo, bố trí trận địa pháo binh, và giám sát chiến trường.

Máy bay Su-25 của không quân Nga.

Trong khi đó, lực lượng phòng thủ Ukraine ở Kherson trong giai đoạn đầu chiến tranh gặp nhiều khó khăn về trang bị và hỏa lực, chủ yếu dựa vào các loại vũ khí có từ thời Xô Viết.

Lực lượng thiết giáp của Ukraine ở Kherson giai đoạn này chủ yếu gồm các xe tăng T-64BV đã qua nâng cấp nhưng vẫn lỗi thời so với xe tăng hiện đại của Nga, xe chiến đấu bộ binh BMP-1 và BMP-2 đời cũ, xe bọc thép chở quân BTR-80 với khả năng bảo vệ hạn chế. Số lượng thiết giáp của Ukraine cũng khiêm tốn hơn nhiều so với Nga.

Xe tăng T-64BV đã qua nâng cấp của quân đội Ukraine.

Pháo binh Ukraine ở Kherson giai đoạn đầu chiến tranh chủ yếu là pháo kéo D-30 và pháo cối 120mm với tầm bắn, độ chính xác, và uy lực kém xa so với pháo binh hiện đại của Nga. Sự thiếu hụt pháo phản lực và pháo tự hành tầm xa khiến kỹ thuật tác chiến phản pháo và yểm trợ hỏa lực cho lực lượng phòng vệ không đảm bảo hiệu quả.

Để đối phó với ưu thế thiết giáp của Nga, lực lượng Ukraine chủ yếu dựa vào các loại vũ khí chống tăng vác vai như súng phóng lựu RPG-7 và súng chống tăng có điều khiển Konkurs. Tuy nhiên, các loại vũ khí này chỉ hiệu quả trong tầm bắn ngắn và khó có thể ngăn chặn được các đợt tấn công quy mô lớn của thiết giáp Nga.

Một đêm cuối tháng 8/2022, hình ảnh trên màn hình điều khiển UAV trinh sát của Dmitri rung lên bần bật, không phải vì nhiễu sóng, mà vì xung lực của tiếng nổ chát chúa dưới mặt đất và hàng loạt chớp sáng phía đường chân trời, dấu hiệu khai hỏa của các cụm pháo phản lực từ phía Ukraine. Tiếng còi báo động rú lên từng hồi trong đêm Kherson, nhưng lần này không phải ba nhịp để thông báo về các đợt pháo kích như thường lệ, mà là tín hiệu báo trước một cuộc tấn công mặt đất có thể diễn ra. Màn đêm yên tĩnh bỗng chốc bị xé toạc bởi tiếng động cơ xe tăng, tiếng xích kẽo kẹt của thiết giáp, và tiếng bước chân rầm rập của bộ binh.

“Hướng 8 giờ!”…. Dmitri miết tay trên bàn điều khiển sau khi nhận lệnh của chỉ huy qua bộ đàm. Màn hình hiện rõ dấu hiệu của những đợt sóng xung kích đầu tiên từ phía ngoại ô đang lao về phía vị trí phòng thủ của quân đội Nga trong thành phố. Khói lửa bùng lên ở tiền tuyến, tiếng súng nổ, pháo rền vang dội cả một vùng. Chiến dịch phản công Kherson của Ukraine đã chính thức mở màn, không còn là những cuộc tấn công thăm dò hay pháo kích quấy rối, mà thực sự là một cuộc tấn công quy mô lớn.

Bối cảnh chiến trường

Sau hơn 5 tháng kiểm soát Kherson, quân đội Nga đã xây dựng hệ thống phòng thủ kiên cố, với nhiều lớp phòng ngự, bãi mìn, và hỏa lực pháo binh dày đặc. Tuyến phòng thủ chính của Nga dựa vào địa hình sông Inhulets ở phía Bắc và kênh đào Bắc Crimea ở phía Đông, tạo thành những rào cản tự nhiên. Tuy nhiên, lực lượng Nga ở Kherson lại ở vào thế bất lợi về hậu cần, do các tuyến đường tiếp tế chính đều bị chia cắt bởi dòng Dnipro – con sông huyết mạch nhưng cũng là điểm yếu chết người nếu Nga bị tấn công giữa lòng Kherson. Theo phân tích của Viện nghiên cứu RUSI, "Lực lượng Nga ở Kherson phụ thuộc hoàn toàn vào các tuyến tiếp tế vượt sông Dnipro, khiến họ cực kỳ dễ tổn thương trước các cuộc tấn công tầm xa".

Ukraine đã nhận thức rõ điểm yếu này và tập trung chuẩn bị cho chiến dịch phản công, với sự hỗ trợ vũ khí, thông tin tình báo và phân tích chiến thuật từ phương Tây. Vũ khí viện trợ, đặc biệt là hệ thống pháo phản lực HIMARS và pháo 155mm tầm xa đóng vai trò then chốt trong chiến thuật “nghiền nát” hậu cần đối phương của Ukraine. Theo tờ The Washington Post, "Chính HIMARS đã tạo ra sự khác biệt lớn trên mặt trận Kherson, cho phép Ukraine tấn công chính xác vào các mục tiêu mà trước đây nằm ngoài tầm với".

Trong những tuần trước khi mở cuộc phản công, Ukraine đã tăng cường các cuộc tập kích vào cầu Antonovsky, cầu Daryivka, và các nút giao thông đường bộ, đường sắt quan trọng khác ở Kherson, nhằm cô lập lực lượng Nga ở bờ Tây sông Dnipro.

Theo ước tính của tình báo Ukraine, các cuộc tấn công này đã làm giảm đến 70% khả năng tiếp tế hậu cần của Nga ở Kherson trước thềm cuộc phản công, tạo ra lợi thế quan trọng cho Ukraine.

Ngày 29 tháng 8 năm 2022, Ukraine chính thức phát động chiến dịch phản công Kherson, với tuyên bố mở màn từ Bộ Chỉ huy Tác chiến Miền Nam Ukraine. Tuy nhiên, theo tờ The Guardian, các hoạt động tấn công thăm dò và pháo kích chuẩn bị thực tế đã diễn ra từ những tuần trước đó, nhằm gây rối tuyến phòng thủ của Nga và nghi binh về hướng tấn công chính. Chiến dịch phản công diễn ra qua nhiều giai đoạn khác nhau, với những trận đánh tiêu biểu.

Giai đoạn 1 - Tấn công thăm dò và chiến thuật “nghiền nát” (29/8 – 10/9/2022):

Trong giai đoạn đầu, Ukraine triển khai đồng thời các mũi tấn công theo nhiều hướng, nhưng tập trung vào hướng Bắc từ Mykolaiv xuống Kherson, hướng Tây Bắc dọc sông Inhulets, và hướng Nam từ Kryvyi Rih xuống Nova Kakhovka. Tuy nhiên, các cuộc tấn công mặt đất trong giai đoạn này chủ yếu mang tính thăm dò và kiểm tra sức mạnh phòng thủ của Nga, chưa tung ra lực lượng đột phá chủ lực.

Theo ước tính của Viện nghiên cứu Chiến tranh (ISW), trong giai đoạn này, Ukraine chỉ sử dụng khoảng 20-30% lực lượng dự kiến cho chiến dịch phản công, tập trung vào việc nghi binh tung “mồi nhử” và phân tán lực lượng Nga.

Chiến thuật “nghiền nát” hậu cần đối phương là trọng tâm trong giai đoạn này. HIMARS từ phía quân đội Ukraine dội bão lửa vào các mục tiêu hậu cần, sở chỉ huy, kho đạn dược, và các tuyến đường tiếp vận của Nga, gây thiệt hại nặng nề và làm suy yếu sức chiến đấu của đối phương.

Theo tờ The Wall Street Journal, trong vòng hai tuần đầu phản công, Ukraine đã phá hủy hơn 40 mục tiêu hậu cần quan trọng của Nga ở Kherson bằng HIMARS, gây ra tình trạng thiếu hụt đạn dược, nhiên liệu, và lương thực trong lực lượng Nga.

Kho đạn của quân đội Nga ở Crimea bị tấn công.

Giai đoạn 2 - Tấn công vu hồi và chia cắt (11/9 – 9/10/2022):

Sau giai đoạn “nghiền nát” hậu cần đối phương bằng pháo tầm xa do Mỹ và phương Tây viện trợ, Ukraine chuyển sang chiến thuật tấn công vu hồi và chia cắt, tập trung vào các mũi tấn công vào sườn và hậu phương của lực lượng Nga. Hướng tấn công chính chuyển dịch dần sang phía Bắc, nhằm vào các đô thị chiến lược như Snihurivka và Davydiv Brid.

Snihurivka, một đô thị quan trọng ở phía Bắc Kherson, trở thành điểm nóng giao tranh vào giữa tháng 9/2022. Theo báo cáo từ Bộ Tổng tham mưu Ukraine, quân đội Ukraine mở cuộc tấn công vào Snihurivka với lực lượng thiết giáp và bộ binh cơ giới mạnh, nhằm chia cắt cụm quân Nga ở Kherson với lực lượng chính ở bờ Đông sông Dnipro.

Giao tranh diễn ra ác liệt trong vài tuần, với những cuộc đụng độ bằng xe tăng, pháo kích dữ dội, liên tục. Tuy nhiên, quân Nga phòng thủ kiên cố và được yểm trợ mạnh từ pháo binh, khiến các mũi tấn công của Ukraine gặp nhiều khó khăn và tiến chậm. Mặc dù không giành được Snihurivka trong giai đoạn này, nhưng các cuộc tấn công của Ukraine đã gây áp lực lớn lên tuyến phòng thủ của Nga, tiêu hao đáng kể sinh lực và vũ khí của đối phương.

Cùng thời gian này, một điểm nóng khác xuất hiện ở Davydiv Brid, một đầu mối giao thông quan trọng dọc sông Inhulets. Ukraine tung đòn tấn công mạnh vào Davydiv Brid từ hướng Tây Bắc, nhằm cắt đứt tuyến đường tiếp tế và chia cắt cụm quân Nga ở khu vực Beryslav. Giao tranh ở Davydiv Brid diễn ra cực kỳ ác liệt và giằng co, với những trận "ăn miếng trả miếng" liên tục, đôi bên giành giật từng ngôi nhà, từng con đường. Lực lượng Nga rút về tuyến sau để phòng thủ và kiên quyết giữ vững Davydiv Brid, đẩy lùi các đợt tấn công của Ukraine.

Mặc dù không giành được thắng lợi đột phá về mặt lãnh thổ, nhưng các trận đánh ở Snihurivka và Davydiv Brid cho thấy chiến thuật “nghiền nát” hậu cần của Ukraine bắt đầu phát huy tác dụng, làm suy yếu khả năng phòng thủ của Nga và tạo ra những điểm yếu ở sườn và hậu phương đối phương.

Giai đoạn 3: Tổng tấn công và giải phóng Kherson (10/10 – 11/11/2022):

Sau hơn một tháng thực hiện chiến thuật “nghiền nát” và “tấn công vu hồi”, quân đội Ukraine chính thức mở cuộc tổng tấn công vào mặt trận Kherson từ giữa tháng 10/2022. Hướng tấn công chính vẫn tập trung vào phía Bắc và Tây Bắc, theo kết quả các trận đánh thăm dò và báo cáo tình báo được Mỹ và phương Tây cung cấp, nhằm vào các điểm yếu đã bộc lộ trong tuyến phòng thủ của Nga.

Cuối tháng 10, đầu tháng 11/2022, Beryslav, một đô thị quan trọng nằm trên bờ Đông sông Inhulets, trở thành mục tiêu tấn công chủ lực của Ukraine. Theo tờ Financial Times, quân đội Ukraine huy động lực lượng thiết giáp và bộ binh cơ giới mạnh nhất cho hướng tấn công Beryslav, nhằm đột phá tuyến phòng thủ của Nga và mở đường tiến vào Kherson. Giao tranh ở Beryslav diễn ra vô cùng quyết liệt, với những trận đánh lớn sử dụng xe tăng, pháo binh, và tấn công bộ binh quyết liệt từ cả hai phía. Trong đợt giao tranh này, lực lượng Nga phòng thủ ở Beryslav đã bị suy yếu đáng kể do các cuộc tấn công “nghiền nát” trước đó, và không thể chống đỡ hiệu quả trước sức tấn công mạnh mẽ của Ukraine.

Đến đầu tháng 11/2022, quân đội Ukraine chọc thủng tuyến phòng thủ của Nga ở Beryslav, giành quyền kiểm soát đô thị này, và mở toang cánh cửa tiến thẳng về thành phố Kherson.

Sau khi giành được Beryslav, quân đội Ukraine nhanh chóng triển khai các mũi tấn công vào thành phố Kherson từ nhiều hướng. Đứng trước nguy cơ bị bao vây và tiêu diệt, cùng với áp lực quân sự và chính trị ngày càng gia tăng, chính quyền Nga quyết định rút quân khỏi bờ Tây sông Dnipro, bao gồm cả thành phố Kherson.

Nga tuyên bố rút lui khỏi thành phố Kherson tháng 11/2022.

Ngày 11/11/2022, quân đội Ukraine tiến vào Kherson, kết thúc chiến dịch phản kích thành công và giải phóng thủ phủ tỉnh Kherson.

Theo tuyên bố của Tổng thống Zelenskyy, "Chiến dịch Kherson là một trong những chiến thắng quan trọng nhất của Ukraine trong cuộc chiến tranh này, cho thấy Kyiv có khả năng phản công và giành lại lãnh thổ bị chiếm đóng".

Tuy nhiên, chiến thắng Kherson cũng phải trả giá đắt. Theo ước tính của Bộ Quốc phòng Ukraine, quân đội Ukraine đã thiệt hại hàng ngàn binh sĩ và mất mát nhiều vũ khí, thiết bị trong suốt chiến dịch phản công khốc liệt tại mặt trận phía Nam.

Lửa cháy dòng DniproTrận chiến cầu Antonovsky và lối đánh "tằm ăn dâu"

Không giống như các trận đánh mặt đất nảy lửa, trận đánh cầu Antonovsky của quân đội Ukraine diễn ra một cách chậm rãi, nhưng âm thầm gặm nhấm sức mạnh phòng thủ của Nga.

Đây không phải là một trận đánh theo đúng khái niệm của lý thuyết quân sự, mà là một chuỗi các cuộc tập kích tầm xa có độ chính xác cao, kéo dài trong nhiều tuần, nhằm vào mục tiêu duy nhất: cầu Antonovsky và các tuyến vận tải hậu cần khác của Nga qua sông Dnipro.

Ukraine sử dụng hệ thống pháo phản lực HIMARS và pháo 155mm M777 được trang bị đạn Excalibur để tấn công cầu Antonovsky. HIMARS, với tầm bắn xa 80km và độ chính xác tính bằng mét, cho phép Ukraine tấn công cầu Antonovsky từ khoảng cách an toàn, ngoài tầm áp chế của pháo binh Nga. Đạn Excalibur với hệ thống dẫn đường GPS và khả năng điều chỉnh quỹ đạo bay, đảm bảo độ chính xác cao trong việc tấn công các mục tiêu cố định. Ukraine áp dụng chiến thuật “tằm ăn dâu”, tấn công từng bước, tập trung vào các điểm yếu của cấu trúc của cầu, như mặt cầu, trụ cầu, và đường dẫn lên xuống, gây hư hại từng phần nhằm giảm khả năng chịu tải của cây cầu. Theo số liệu được công bố, hơn 50 tên lửa HIMARS và hàng trăm quả đạn pháo 155mm đã được sử dụng trong một chuỗi các cuộc tập kích này.

Trận đánh cầu Antonovsky đã đạt được những hiệu quả vượt xa mong đợi. Cầu Antonovsky, từ một tuyến đường huyết mạch tiếp tế chính, đã trở thành một “cây cầu chết”, gần như không thể sử dụng cho vận tải nặng.

Lưu lượng vận tải quân sự của Nga qua cầu Antonovsky giảm tới 90% sau các cuộc tấn công, theo báo cáo tình báo Ukraine. Quân đội Nga buộc phải chuyển sang sử dụng phà và cầu phao dã chiến để vượt sông, nhưng các phương án thay thế này đều có năng lực vận tải hạn chế và dễ bị tấn công. Trận đánh cầu Antonovsky đã cô lập về mặt hậu cần lực lượng Nga ở bờ Tây sông Dnipro, làm suy yếu nghiêm trọng khả năng phòng thủ và tấn công của đối phương, và tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc tấn công mặt đất sau này của Ukraine. Chiến dịch này cũng thể hiện khả năng tác chiến hiệp đồng giữa các quân binh chủng của Ukraine, từ pháo binh, trinh sát UAV, đến tình báo và hậu cần, để hiệp đồng thực hiện một mục tiêu chiến lược quan trọng.

Trận đánh Beryslav – Đòn “đột kích sấm sét” mở toang cánh cửa Kherson

Trái ngược với các cuộc tập kích Cầu Antonovsky, trận đánh Beryslav diễn ra với tốc độ chóng mặt và sức tấn công vũ bão. Đây là trận đánh mặt đất quyết định nhất của chiến dịch phản công Kherson, nơi quân đội Ukraine tung đòn đột phá mạnh mẽ vào tuyến phòng thủ của Nga, mở toang cánh cửa tiến vào thành phố Kherson.

Ukraine tập trung ưu thế vượt trội về binh lực và hỏa lực cho hướng tấn công Beryslav. Theo ước tính của Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế (IISS), Ukraine huy động ít nhất 3 lữ đoàn cơ giới, 1 lữ đoàn xe tăng, nhiều đơn vị pháo binh và hỗ trợ khác cho trận đánh Beryslav, áp đảo hoàn toàn lực lượng Nga phòng thủ ở khu vực này về quân số và hỏa lực.

Ukraine áp dụng chiến thuật tấn công kết hợp, sử dụng xe tăng làm mũi nhọn đột phá, bộ binh cơ giới theo sau để thâm nhập, mở rộng mặt trận và tiêu diệt đối phương.

Điểm đặc biệt trong chiến thuật tấn công của Ukraine ở Beryslav là sự kết hợp nhịp nhàng giữa tấn công mặt đất và tấn công tầm xa. Trước khi mở cuộc tổng tấn công, Ukraine đã tiếp tục “nghiền nát” các mục tiêu hậu cần, sở chỉ huy, và vị trí pháo binh của Nga ở khu vực Beryslav bằng HIMARS và pháo binh tầm xa, làm suy yếu nghiêm trọng khả năng phòng thủ của đối phương. Sau đó, Ukraine mở cuộc tấn công mặt đất quy mô lớn, tận dụng các “lỗ hổng” đã tạo ra trong tuyến phòng thủ của Nga để đột phá và tiến công thần tốc.

Dưới đòn tấn công sấm sét của Ukraine, tuyến phòng thủ của Nga ở Beryslav nhanh chóng tan vỡ. Theo ghi nhận của Reuters, "Các đơn vị Nga ở Beryslav đã bị áp đảo hoàn toàn về quân số và hỏa lực, dẫn đến tình trạng hoảng loạn và tháo chạy". Xe tăng Ukraine tiến thẳng vào trung tâm thành phố Beryslav, bộ binh cơ giới mở rộng đột phá và tiêu diệt các ổ kháng cự còn sót lại. Quân Nga phòng thủ ở Beryslav chịu thiệt hại nặng nề về người và vũ khí, số tổn thất ước tính lên đến hàng ngàn binh sĩ và hàng trăm xe thiết giáp, theo báo cáo của tình báo phương Tây.

Việc giải phóng Beryslav mở toang cánh cửa tiến vào thành phố Kherson, và tạo đà tâm lý mạnh mẽ cho quân đội Ukraine trong giai đoạn cuối của chiến dịch phản công. Thắng lợi ở Beryslav cũng cho thấy sự vượt trội của chiến thuật tấn công kết hợp và khả năng tập trung ưu thế binh hỏa lực của Ukraine, cũng như sự suy yếu nghiêm trọng trong khả năng phòng thủ và tinh thần chiến đấu của quân đội Nga sau khi bị phá hủy các cơ sở hậu cần và tuyến đường tiếp tế.

Bên cạnh các yếu tố chiến thuật và vũ khí, thời tiết và địa hình cũng đóng vai trò quan trọng trong chiến dịch phản công Kherson. Mùa thu năm 2022 ở Kherson đặc trưng bởi những cơn mưa lớn và kéo dài, biến địa hình đất trống thành những bãi sình lầy, gây khó khăn cho cả hai bên, nhưng ảnh hưởng nhiều hơn đến quân đội Nga. Địa hình bằng phẳng, ít vật cản ở Kherson cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc tấn công tầm xa chính xác cao của Ukraine, và hạn chế khả năng ngụy trang cũng như phòng thủ của quân đội Nga. Thời tiết xấu cũng khiến không quân Nga giảm hiệu suất tác chiến, tạo ra cơ hội cho Ukraine tận dụng ưu thế về tấn công UAV cũng như các loại vũ khí chống tăng do Mỹ và phương Tây viện trợ.

Từ bờ Đông sông Dnipro, UAV trinh sát của Dmitri vẫn hàng ngày soi chiếu sang bên kia chiến tuyến. Kherson đã trở về với Ukraine, nhưng không còn nguyên vẹn. Những tòa nhà cao tầng vẫn in hằn vết đạn pháo, những con đường vẫn ngổn ngang gạch đá, và tiếng còi báo động vẫn vang vọng hàng ngày, bất kỳ thời điểm nào. “Vùng xám…” Dmitri lặp lại khái niệm này trong suy nghĩ, “không phải đen hay trắng, mà là một màu hỗn độn, bất định, nơi chiến tranh chưa bao giờ thực sự kết thúc…”

Ngày 11/11/2022, lá cờ Ukraine tung bay trở lại trên quảng trường Tự do ở Kherson, đánh dấu sự kiện giải phóng thành phố sau 8 tháng bị chiếm đóng. Truyền thông phương Tây ngay lập tức lan truyền với tốc độ chóng mặt hình ảnh người dân Kherson đổ ra đường phố, hân hoan chào đón quân đội Ukraine. Theo The Kyiv Independent, hơn 30.000 người dân Kherson đã tham gia các cuộc diễu hành mừng chiến thắng trong những ngày đầu giải phóng.

Lá cờ Ukraine tung bay trở lại trên quảng trường Tự do ở Kherson.

Tuy nhiên, niềm vui giải phóng nhanh chóng nhường chỗ cho những thách thức to lớn. Thành phố Kherson tan hoang sau nhiều tháng giao tranh và pháo kích. Theo ước tính của chính quyền thành phố Kherson, khoảng 70% cơ sở hạ tầng dân sinh bị hư hại ở mức độ khác nhau. Hệ thống cung cấp điện, nước, khí đốt bị gián đoạn. Công tác rà phá bom mìn trở thành ưu tiên hàng đầu, với hàng trăm đội công binh được triển khai để làm sạch thành phố khỏi vật liệu nổ còn sót lại. Theo số liệu từ Bộ Nội vụ Ukraine, trong những tuần đầu hậu giải phóng, các đội công binh đã phá hủy hơn 5.000 vật liệu nổ khác nhau trên khắp thành phố Kherson và vùng lân cận.

Chính quyền Ukraine lập tức triển khai các nỗ lực tái thiết khẩn cấp. Hàng viện trợ nhân đạo từ Mỹ và phương Tây đổ về Kherson, cung cấp lương thực, nước uống, thuốc men, và vật liệu xây dựng tạm thời. Theo báo cáo của USAID, trong vòng 3 tháng đầu sau giải phóng, hơn 200 tấn hàng viện trợ nhân đạo đã được chuyển tới Kherson. Tuy nhiên, quá trình tái thiết diễn ra chậm chạp và đầy khó khăn, do nguồn lực hạn hẹp, tình hình an ninh bất ổn, và đặc biệt là mối đe dọa pháo kích thường trực từ bờ Đông sông Dnipro.

Ngay sau khi quân đội Nga rút quân sang bờ Đông, sông Dnipro trở thành một giới tuyến rực lửa. Pháo kích liên tục rót sang hai bên. Theo thống kê của phía Ukraine, từ tháng 11/2022 đến tháng 12/2023, thành phố Kherson đã hứng chịu hơn 11.000 cuộc pháo kích và tấn công tên lửa từ phía Nga, trung bình hơn 30 cuộc tấn công mỗi ngày.

Ngày 25/12, Thống đốc vùng Kherson Yaroslav Yanushevych cáo buộc Nga đã tiến hành pháo kích khu vực thành phố Kherson vào dịp Giáng sinh. Theo hãng tin AP, pháo binh Nga đã bất ngờ dội bão lửa vào khu chợ trung tâm thành phố Kherson vào thời điểm đông người dân đang mua sắm chuẩn bị cho lễ Giáng Sinh. Cuộc tấn công đã khiến ít nhất 16 người thiệt mạng và hơn 60 người khác bị thương. Chính phủ Ukraine lên án mạnh mẽ cuộc tấn công này là "hành động khủng bố vô nhân đạo", trong khi phía Nga không đưa ra bình luận chính thức. Cũng theo các kênh truyền thông phương Tây. vụ pháo kích đêm Giáng Sinh trở thành biểu tượng cho sự tàn khốc và mất mát mà người dân Kherson phải gánh chịu trong vùng xám bên bờ Dnipro.

Nga đã bất ngờ dội bão lửa vào trung tâm thành phố Kherson trong đêm Giáng Sinh.

Từ đầu năm 2023, để giảm áp lực pháo kích và kiểm soát tuyến đường thủy trên sông Dnipro, quân đội Ukraine tiến hành các cuộc tập kích và chiếm giữ khu vực cù lao sát cầu Antonovsky – một bãi đất nằm giữa sông Dnipro, đối diện thành phố Kherson. Theo tờ The New York Times, các cuộc giao tranh ác liệt diễn ra liên tục tại đây trong suốt năm 2023 và đầu năm 2024, với sự tham gia của lực lượng đặc nhiệm của cả hai bên, sử dụng UAV, pháo binh, và các phương tiện đổ bộ nhanh. Khu vực này trở thành một điểm nóng giao tranh mới, nơi diễn ra những trận đánh nhỏ lẻ nhưng dữ dội, không bên nào chiếm ưu thế quyết định. Mục tiêu của Ukraine là giữ vững vị trí mục tiêu, gây khó khăn cho quân Nga pháo kích Kherson, tạo bàn đạp cho các hoạt động trinh sát và tấn công cục bộ vào bờ Đông sông. Tuy nhiên, việc duy trì điểm xung yếu này cũng khiến Ukraine phải trả giá đắt về quân lực.

Xuyên suốt giai đoạn hậu giải phóng, mặt trận Kherson dọc sông Dnipro chứng kiến các cuộc đấu pháo diễn ra gần như hàng ngày. Theo báo cáo từ Bộ Quốc phòng Ukraine, hàng trăm, thậm chí hàng ngàn quả đạn pháo được bắn đi mỗi ngày từ cả hai phía, tạo thành một “bức tường lửa” dọc theo bờ sông. Pháo binh trở thành vũ khí chủ lực trong giai đoạn này. Các cuộc đấu pháo diễn ra theo kiểu “ăn miếng trả miếng”, không bên nào chiếm ưu thế vượt trội, và không dẫn đến những thay đổi đáng kể về mặt giới tuyến khiến sông Dnipro trở thành một trong những khu vực giới tuyến đẫm máu nhất trong cuộc chiến tranh Ukraine – một dòng sông lửa với những khúc ca bi tráng.

Trong phòng họp tác chiến tại bờ Đông sông Dnipro, một màn hình lớn hiển thị bản đồ chiến thuật với những vùng màu xanh đỏ xen kẽ, những mũi tên di chuyển liên tục, tái hiện cuộc đấu trí căng thẳng trên mặt trận Kherson. Với con mắt trinh sát Dmitri nhận ra rằng đằng sau mỗi đốm màu ấy không chỉ là những đống đổ nát, máu và bùn; không chỉ là đạn pháo hay khói súng, mà còn là những quyết định xương máu vào những thời khắc quan trọng, giống như những hình ảnh chiến trường biến chuyển trên màn hình giám sát mỗi khi anh xoay cần joystick trên bàn điều khiển UAV. Và dòng Dnipro vẫn đang lạnh lùng rạch đôi tấm bản đồ chiến thuật của mặt trận Kherson.

Trong giai đoạn đầu của cuộc chiến tại mặt trận Kherson, Ukraine áp dụng chiến thuật phòng thủ tuyến tính và phân tán, dựng các chốt chặn và vị trí phục kích rải rác dọc các trục đường tiến công của Nga. Lực lượng phòng thủ của Ukraine mỏng và thiếu hụt vũ khí hạng nặng, chủ yếu dựa vào bộ binh nhẹ, vũ khí chống tăng cầm tay, và một số ít pháo cối. Chiến thuật phòng thủ của Ukraine tập trung vào việc gây chậm bước tiến của Nga, gây thiệt hại bằng vũ khí chống tăng, và tận dụng địa hình đô thị để chống cự. Tuy nhiên, chiến thuật phòng thủ tuyến tính và phân tán này nhanh chóng bộc lộ những điểm yếu chết người trước sức mạnh áp đảo của Nga. Các chốt chặn và vị trí phòng thủ của Ukraine dễ dàng bị pháo binh và không quân Nga “nghiền nát”, và bị đột phá bởi các đòn tấn công thiết giáp và bộ binh cơ giới. Sự thiếu hụt vũ khí hạng nặng và pháo binh yểm trợ cũng khiến Ukraine gần như bất lực trong việc phản pháo cũng như những nỗ lực nhằm gây thiệt hại đáng kể cho lực lượng tấn công của Nga. Theo phân tích của The Economist, Chiến thuật phòng thủ giai đoạn đầu của Ukraine ở Kherson mang nặng tính ứng phó bị động, thiếu chiều sâu và khả năng phối hợp, không thể ngăn chặn được đà tiến công của Nga.

Ngược lại, Nga áp dụng chiến thuật tấn công chớp nhoáng và tập trung, sử dụng các đơn vị thiết giáp tiên phong dọn đường, bộ binh cơ giới theo sau để mở rộng đột phá dưới sự yểm trợ của pháo binh. Ưu thế vượt trội về hỏa lực và thiết giáp cho phép Nga nhanh chóng phá hủy các vị trí phòng thủ của Ukraine, và tiến công với tốc độ cao. Chiến thuật tấn công của Nga tập trung vào sức mạnh áp đảo, ít chú trọng đến tính linh hoạt hay nghi binh, nhưng vẫn phát huy hiệu quả cao tại mặt trận Kherson trong giai đoạn đầu chiến tranh. Theo báo cáo tình báo Mỹ, Nga đã huy động gấp 5-7 lần ưu thế về pháo binh và thiết giáp so với Ukraine trong giai đoạn tấn công Kherson. Đó cũng là lý do vì sao chiến thuật tấn công trực diện và áp đảo của Nga lại phát huy hiệu quả trong giai đoạn này.

Trong chiến dịch phản công, Ukraine áp dụng chiến thuật tấn công từ xa tiêu diệt hậu cần địch, kết hợp với tấn công vu hồi và chia cắt, và sau đó là tổng tấn công quyết định. Chiến thuật của Ukraine tập trung vào sự linh hoạt, bất ngờ, và tận dụng ưu thế vũ khí hiện đại phương Tây, làm suy yếu hệ thống hậu cần, cơ sở hạ tầng, và mạng lưới chỉ huy của địch từ xa, tạo ra các lỗ hổng và điểm yếu trong phòng tuyến của Nga trước khi mở các cuộc tấn công mặt đất. Chiến thuật “nghiền nát” hậu cần địch là yếu tố then chốt trong thắng lợi của Ukraine. Các cuộc tấn công HIMARS vào cầu Antonovsky và các mục tiêu hậu cần khác đã cô lập lực lượng Nga ở Kherson, làm suy giảm đáng kể khả năng chiến đấu và phòng thủ của đối phương. Khi mở các cuộc tấn công mặt đất, Ukraine áp dụng chiến thuật tấn công vu hồi, tấn công vào sườn và hậu phương địch, chia cắt và bao vây lực lượng Nga, tránh các cuộc đụng độ trực diện tốn kém. Trong giai đoạn tổng tấn công, Ukraine mới tung ra lực lượng thiết giáp và bộ binh cơ giới mạnh mẽ, nhưng lúc này, tuyến phòng thủ của Nga đã suy yếu nghiêm trọng, và không thể chống đỡ hiệu quả. Theo đánh giá của Foreign Affairs, "Chiến thuật phản công Kherson của Ukraine là một ví dụ điển hình về chiến tranh hiện đại, kết hợp giữa tấn công tầm xa chính xác cao, chiến thuật cơ động linh hoạt, và tận dụng điểm yếu hậu cần của đối phương”.

Ngược lại, Nga trong giai đoạn phản công chuyển sang chiến thuật phòng thủ tuyến tính và phòng thủ tích cực, dựng các tuyến phòng thủ kiên cố, sử dụng pháo binh và không kích để ngăn chặn tấn công của Ukraine. Tuy nhiên, chiến thuật phòng thủ của Nga bị động và rập khuôn, không thể chống đỡ hiệu quả trước chiến lược “nghiền nát” hậu cần của Ukraine. Các tuyến phòng thủ của Nga dù kiên cố, nhưng lại quá dài và mỏng, dễ bị xuyên thủng hoặc vượt qua khi hậu cần bị cô lập và suy yếu. Pháo binh và không quân Nga dù vẫn mạnh, nhưng không thể bù đắp cho sự thiếu hụt về hậu cần và tính linh hoạt trong phòng thủ. Nga thiếu khả năng phản ứng linh hoạt và thích ứng với chiến thuật mới của Ukraine, vẫn dựa vào các phương án phòng thủ truyền thống, không đủ hiệu quả trong môi trường chiến tranh hiện đại với vũ khí chính xác cao và chiến thuật bất đối xứng. Theo tình báo NATO, tinh thần chiến đấu của binh lính Nga ở Kherson cũng suy giảm đáng kể trong giai đoạn Ukraine phản công, do tình trạng thiếu hụt hậu cần cũng như áp lực tấn công liên tục của Ukraine.

Chiến thuật quân sự của Ukraine và Nga trong chiến dịch Kherson cho thấy sự khác biệt lớn trong cách tiếp cận chiến tranh của hai bên. Ukraine, với nguồn lực hạn chế hơn, đã lựa chọn chiến lược bất đối xứng, tập trung vào sự linh hoạt, khả năng thích ứng, và tận dụng tối đa ưu thế từ vũ khí công nghệ cao do phương Tây viện trợ.

Chiến thuật của Ukraine trong chiến dịch Kherson có thể được mô tả như một dòng chảy mềm mại, biết cách luồn lách, chuyển hướng, và tìm kiếm những khe hở để tấn công vào điểm yếu của đối phương.Nga, ngược lại, vẫn trung thành với lối đánh truyền thống, dựa vào sức mạnh hỏa lực áp đảo và ưu thế về số lượng quân, phô diễn sức mạnh nghiền nát bằng những đợt tấn công biển người và pháo kích dữ dội. Chiến thuật của Nga có thể ví như một cơn lũ quét, mạnh mẽ, ồ ạt, nhưng thiếu sự tinh tế và linh hoạt, dễ trở nên lạc nhịp và bế tắc khi gặp phải đối thủ có khả năng phòng thủ tốt và phản công sắc bén.

Chiến thắng của Nga tại mặt trận Kherson trong giai đoạn đầu là chiến thắng của sự vượt trội về sức mạnh quân sự. Chiến thắng của Ukraine trong giai đoạn phản công là chiến thắng của chiến thuật linh hoạt. Đánh giá một cách tổng quan, chiến dịch Kherson là một minh chứng điển hình cho thấy sự thay đổi trong bản chất chiến tranh hiện đại, nơi yếu tố công nghệ, tính chính xác, khả năng linh hoạt và thích ứng ngày càng trở nên quan trọng, thậm chí vượt trội so với sức mạnh hỏa lực truyền thống và ưu thế về quân số.

***

Hoàng hôn chếch nghiêng căn lều dã chiến ở phía bờ Đông, Dmitri nằm vật xuống vạt cỏ, mệt nhoài sau một buổi trực chiến. Xa xa, dòng Dnipro – giới tuyến lửa vẫn lặng lẽ trôi, mang theo cả tro tàn của mặt trận, máu của đồng đội anh, máu của những người lính trạc tuổi anh ở bên kia chiến tuyến về phía biển, giống như những khung cảnh của Kherson trên màn hình giám sát mà anh đã thuộc từng tọa độ, vẫn hàng đêm chảy trôi chập chờn trong giấc ngủ.

Từ phía bờ Tây, tiếng pháo vẫn ầm ì vọng về. Bakhmut, Kharkov, Zaporozhye… có thể đồng đội anh giờ này vẫn đang rát mặt với âm thanh chát chúa như thế. Sự nhạy cảm của một người lính trinh sát mách bảo anh rằng tiếng pháo trầm đục thưa thớt vọng từ bên kia bờ Dnipro không đồng nghĩa với chiến sự hạ nhiệt, mà chính là những chỉ dấu cho một giai đoạn xung đột mới bất ổn khó lường sắp diễn ra trên tất cả các mặt trận.

Tác giả: Dương Minh
Đồ họa: Thanh Nga

Dương Minh