'Hồ sơ kỹ thuật không đạt thì giá thấp cũng khó cứu'

Dự án cao tốc TP.HCM – Thủ Dầu Một – Chơn Thành có tổng mức đầu tư gần 25.000 tỷ đồng, với đoạn qua tỉnh Bình Phước dài gần 7 km. Gói thầu xây lắp đoạn này do Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng tỉnh Bình Phước làm chủ đầu tư, có giá mời thầu hơn 880,7 tỷ đồng.

Ngày 22/5, kết quả đấu thầu được công bố một liên danh nhà thầu có giá dự thầu cao nhất (hơn 845,4 tỷ đồng) đã trúng thầu, tiết kiệm khoảng 36 tỷ đồng so với giá mời. Tuy nhiên, dư luận chú ý hơn cả là việc 4 nhà thầu lớn khác, được cho là có uy tín và kinh nghiệm lâu năm trong lĩnh vực hạ tầng, có mức giá thấp hơn đáng kể lại bị loại vì lý do không đạt yêu cầu kỹ thuật.

Dự án cao tốc TP.HCM - Thủ Dầu Một - Chơn Thành có tổng chiều dài 67km.

Trong số đó có Tập đoàn Sơn Hải, đưa ra giá chỉ 732,2 tỷ đồng, tiết kiệm gần 17%. Nhưng hồ sơ của đơn vị này bị đánh trượt vì thiếu kiểm định hợp lệ với 12 thiết bị thi công theo tiêu chí hồ sơ mời thầu. Tình trạng tương tự cũng xảy ra với các liên danh Vinaconex – Đại Phong – Lữ Gia, Hải Đăng – Đèo Cả – Thuận Hà và Cienco4 là những tên tuổi được xem là có đầy đủ năng lực xây dựng hạ tầng giao thông. Các lỗi phổ biến mà các doanh nghiệp này gặp phải là: thiếu chứng nhận kiểm định thiết bị, chưa đáp ứng yêu cầu triển khai mô hình thông tin công trình (BIM), hoặc hồ sơ chưa trình bày theo định dạng chuẩn.

Lý do Tập đoàn Sơn Hải trượt thầu được tổ chấm thầu chỉ rõ trong báo cáo đánh giá E-HSDT ngày 6/5: không đáp ứng yêu cầu kỹ thuật. Cụ thể: Không đáp ứng yêu cầu về vật tư thiết bị cung cấp cho gói thầu; không đáp ứng yêu cầu về tổ chức thực hiện mô hình thông tin công trình (BIM) trong gói thầu; không đáp ứng yêu cầu về máy, thiết bị xây dựng phục vụ thi công gói thầu. Ngày 21/5, trong tờ trình gửi ban quản lý dự án tỉnh Bình Phước, Công ty CP tư vấn Văn Phú, là đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu, đánh giá hồ sơ dự thầu và lập tổ chuyên gia chấm thầu, tiếp tục khẳng định Tập đoàn Sơn Hải không đáp ứng hồ sơ kỹ thuật để trúng thầu.

Giá bỏ thầu của gói thầu xây lắp đoạn qua địa bàn tỉnh Bình Phước.

Theo ThS. Luật sư Nguyễn Văn Đỉnh, Chuyên gia pháp lý đầu tư: “Theo Luật Đấu thầu thì gồm có năng lực kỹ thuật và tài chính. Đó là điều kiện cần và đủ để trúng thầu. Khi nhà thầu không đáp ứng về kỹ thuật, có nghĩa là không đáp ứng được điều kiện cần và như vậy sẽ không thể xem xét tiếp về yếu tố tài chính. Mặc dù có giá bỏ thầu thấp hơn mà ko đáp ứng yêu cầu kỹ thuật nên các chuyên gia đánh giá nhà thầu không đạt nên không xem xét giá của nhà thầu, điều đó đúng với quy định của nhà thầu”.

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP. HCM cho biết: “Trong đấu thầu, tiêu chí đầu tiên và quan trọng nhất là kỹ thuật. Sau đó mới đến kinh nghiệm, rồi mới là giá. Giá thấp chưa chắc trúng thầu. Nếu kỹ thuật không đạt thì giá thấp cũng không cứu nổi.”

Tiến sĩ Thuận cũng cho rằng dù là doanh nghiệp có uy tín và bề dày kinh nghiệm, khi bước vào một cuộc chơi công khai, minh bạch thì bắt buộc phải đáp ứng đầy đủ các tiêu chí của hồ sơ mời thầu.

Trước đây, nhà thầu mạnh được hiểu là thi công nhanh, đúng kỹ thuật. Tuy nhiên hiện nay, trong nhiều dự án, năng lực thi công cần được mở rộng sang năng lực hồ sơ, năng lực kiểm định, năng lực công nghệ như BIM, và năng lực hành chính hóa quy trình. Những thứ từng bị coi nhẹ, giờ được coi trọng nhằm khẳng định năng lực toàn diện đối với các nhà thầu.

Dự án cao tốc TP. HCM – Bình Phước là công trình hạ tầng trọng điểm, việc xử lý khiếu nại nếu có, cũng phải đặt tiến độ dự án lên hàng đầu. Ngoài ra, chính quyền tỉnh Bình Phước và ngành chức năng cần rà soát toàn bộ tiêu chí kỹ thuật, xem xét lại các yêu cầu có thể gây hiểu lầm, đồng thời công khai các điểm không đạt trong từng hồ sơ để đảm bảo minh bạch. Về lâu dài, cần có bước điều chỉnh mang tính hệ thống, chuẩn hóa biểu mẫu kỹ thuật. Xây dựng cơ sở dữ liệu thiết bị thi công, kiểm định… dùng chung toàn quốc, giúp doanh nghiệp cập nhật nhanh tình trạng năng lực thực tế.

Những tranh cãi quanh việc chấm thầu gói xây lắp đoạn qua Bình Phước, việc loại một số nhà thầu có mức giá thấp nhưng không đạt yêu cầu kỹ thuật đang đặt ra những câu hỏi liên quan đến quy trình đánh giá, chuẩn kỹ thuật, cũng như mức độ sẵn sàng của các nhà thầu trước các tiêu chí ngày càng cao trong đấu thầu dự án công. Hiện một số doanh nghiệp đã có văn bản kiến nghị, khiếu nại gửi đến các cơ quan chức năng. Trong khi đó, chủ đầu tư khẳng định việc đánh giá được thực hiện đúng quy định và đảm bảo công khai, minh bạch. Câu chuyện hiện vẫn đang tiếp tục được các bên liên quan làm rõ.

Thế Bình