Hoàn thiện chính sách: Chìa khóa phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng tái tạo

Ông Nguyễn Thế Hữu - Phó Cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công Thương và ông Nguyễn Anh Tuấn – Phó Chủ tịch (thứ nhất), kiêm Tổng thư ký VEA chủ trì Diễn đàn

Ngày 7/11/2025, tại TP HCM, Hiệp hội Năng lượng Việt Nam (VEA) phối hợp với Cục Điện lực (Bộ Công Thương) tổ chức Diễn đàn Năng lượng sạch Việt Nam (lần thứ 5) với chủ đề “Giải pháp chính sách, công nghệ phát triển hệ thống lưu trữ năng lượng và điện mặt trời khu công nghiệp tại Việt Nam”.

Diễn đàn Năng lượng sạch Việt Nam lần thứ 5

Để chuyển dịch năng lượng thành công, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 phát triển lưu trữ năng lượng bằng thủy điện tích năng (TĐTN) với quy mô công suất khoảng 2.400-6.000 MW và hệ thống pin lưu trữ (BESS) cho các trung tâm điện gió, điện mặt trời, hoặc trên hệ thống điện phải đạt công suất 10.000-16.300 MW.

Đây là mục tiêu rất lớn, trong khi quy mô các hệ thống BESS hiện tại còn nhỏ lẻ và công suất chưa đáng kể.

Để đạt được tổng công suất lưu trữ năng lượng nêu trên đòi hỏi vốn đầu tư rất lớn, khoảng 4 – 7 tỷ USD, nhưng ảnh hưởng chi phí đầu tư này đến giá điện còn chưa được nghiên cứu đầy đủ. Các cơ chế hiện tại về giá điện mua và bán cho hệ thống lưu trữ (mới có quy định cho TĐTN và đang nghiên cứu đối với BESS) có thể chưa đủ hấp dẫn. Trong khi đó, các nguồn điện mặt trời tập trung bắt buộc phải kèm theo lắp đặt pin lưu trữ là một giải pháp trong giai đoạn chuyển tiếp.

Cùng với đó là những thay đổi trong công nghệ BESS, cũng như xu hướng lưu trữ khác trên toàn cầu và nhu cầu nội địa hóa công nghệ, tái chế/kinh tế tuần hoàn của Việt Nam để tự chủ chuỗi cung ứng BESS đang đặt ra những cơ hội, thách thức lớn đòi hỏi phải có các cơ chế, chính sách thúc đẩy từ cơ quan quản lý nhà nước về năng lượng.

Ông Nguyễn Thế Hữu - Phó Cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công Thương nhấn mạnh vai trò quan trọng của hệ thống BESS trong đảm bảo tính ổn định và linh hoạt của lưới điện

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Nguyễn Thế Hữu - Phó Cục trưởng Cục Điện lực, Bộ Công Thương cho biết: Trong bối cảnh Việt Nam đang đẩy mạnh thực hiện các cam kết về trung hòa carbon vào năm 2050, đồng thời đứng trước thách thức lớn từ quá trình chuyển dịch năng lượng và gia tăng tỷ trọng NLTT không ổn định (như điện gió và điện mặt trời), hệ thống BESS nổi lên như một giải pháp công nghệ mang tính nền tảng và đột phá. BESS không chỉ giúp điều hòa công suất, điều tần, điều áp, khởi động đen và cung cấp quán tính hệ thống, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc giảm tắc nghẽn truyền tải, san bằng biểu đồ phụ tải và tăng cường khả năng khai thác hiệu quả nguồn năng lượng tái tạo.

Trong dài hạn, BESS sẽ là một cấu phần không thể thiếu của hệ thống điện hiện đại - nơi năng lượng không chỉ được sản xuất và tiêu thụ, mà còn được lưu trữ, điều phối linh hoạt theo nhu cầu thực tế và điều kiện thị trường. Đồng thời, điện mặt trời trong các khu công nghiệp cũng ngày càng phát triển như một tất yếu tự nhiên để tăng tỷ lệ điện xanh, sử dụng điện tại chỗ, khai thác tiềm năng, giảm tổn thất truyền tải và sử dụng điện có hiệu quả theo hướng sạch hơn, xanh hơn.

Ông Nguyễn Thế Hữu cho biết thêm, vào cuối năm 2024 và 10 tháng 2025, các quy định chính sách mới của Chính phủ và Bộ Công Thương đã tháo gỡ đáng kể vướng mắc về cơ chế chính sách cho phát triển điện lực. Tuy nhiên, một số cơ chế còn thiếu như: Khung giá mua/bán điện cho pin lưu trữ và nguồn linh hoạt; chưa có giá công suất tách bạch với giá điện năng; chưa rõ ràng trong quy định tham gia thị trường điện cạnh tranh đối với các dự án nguồn theo quy hoạch...

Thảo luận tại Diễn đàn

Tại Diễn đàn, các sở, ngành địa phương, cũng như doanh nghiệp đã nêu ra nhiều vướng mắc trong quá trình cấp phép đầu tư/đầu tư, cũng như triển khai các dự án BESS như: phân cấp công trình, phân bổ BESS cho các tỉnh, quy định về sử dụng đất, cơ chế chuyển đổi dự án điện mặt trời thông thường sang điện mặt trời tích năng,… Ngoài ra, các doanh nghiệp kiến nghị đơn giản hóa, thực hiện “1 cửa” đối với các thủ tục liên quan đến xây dựng, môi trường, phòng cháy chữa cháy,… để tiết giảm thời gian, chi phí, thúc đẩy quá trình triển khai các dự án BESS.

Doanh nghiệp đặt câu hỏi với cơ quan quản lý và chuyên gia

Ông Bùi Duy Linh - Phó Trưởng phòng Năng lượng tái tạo Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia (NSMO) cho rằng, cần ưu tiên triển khai thí điểm hệ thống BESS 2 - 4 giờ tại các khu vực có tỷ lệ NLTT cao, phát triển cơ cấu biểu giá và cơ chế thanh toán mới cho BESS (giá điện 2 thành phần); ban hành các chính sách ưu đãi thuế, tín dụng xanh,… khuyến khích tư nhân tham gia đầu tư vào trạm sạc pin, trạm đổi pin, sản xuất pin lưu trữ; quy hoạch triển khai hệ thống trạm sạc, trạm đổi pin đảm bảo phạm vi phủ sóng, hỗ trợ thị trường và phương thức vận hành của ngành điện…

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn – Phó Chủ tịch (thứ nhất), kiêm Tổng thư ký VEA, cùng với các tiến bộ khoa học công nghệ, giá thành giảm nhanh và với quy mô thị trường theo định hướng, mục tiêu phát triển hệ thống lưu trữ NLTT quốc gia, BESS là một thị trường lớn và tiềm năng ở nước ta. Tuy nhiên, để biến tiềm năng thành thực tế đòi hỏi phải có các điều kiện để phát triển thị trường. Trong đó, cần có khung giá phù hợp, mở rộng đối tượng BESS (không chỉ với điện mặt trời), quan tâm đến nội địa hóa và định hướng xuất khẩu, có mối liên kết giữa nhà nước, nhà trường, nhà nghiên cứu, doanh nghiệp và người dân. Bên cạnh đó, cần có cơ chế để cập nhật liên tục bộ tiêu chuẩn vì công nghệ BESS thay đổi rất nhanh.

Ban tổ chức cho biết sẽ phối hợp với các cơ quan có liên quan báo cáo tổng hợp đầy đủ các tham luận, phản biện, kiến nghị tại Diễn đàn để kiến nghị, đề xuất tới các cơ quan có thẩm quyền xem xét, ban hành các giải pháp và cơ chế phù hợp về các vấn đề liên quan.

Theo Cục Điện lực, Bộ Công Thương đang tiếp tục hoàn thiện chính sách cho BESS, trong đó Bộ đang xây dựng Thông tư quy định hồ sơ, trình tự, phương pháp xác định, phê duyệt khung giá phát điện và phương pháp định giá dịch vụ phát điện của BESS (giá cho BESS) dự kiến ban hành vào cuối năm 2025 hoặc đầu năm 2026.

Mai Phương