Hoàn thiện hệ thống pháp luật để đáp ứng mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Các đại biểu cho rằng, năm 2025 là thời điểm đặc biệt quan trọng để sắp xếp tổ chức bộ máy, đồng thời nhấn mạnh cần bảo đảm tính ổn định, đồng bộ và hiệu lực của hệ thống pháp luật nhằm tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế - xã hội.

Chủ trì phiên thảo luận tổ tại Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy Bùi Thị Minh Hoài - Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội; Chủ tịch HĐND TP Nguyễn Ngọc Tuấn - Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội; Phó Chủ tịch HĐND TP Phạm Thị Thanh Mai - Phó Trưởng đoàn Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội. Ảnh: Như Ý

Đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, tránh sửa đổi chồng chéo

Tham gia thảo luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy cho rằng, năm 2025 là thời điểm đặc biệt quan trọng của công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật. Đây là năm cả nước thực hiện mạnh mẽ việc sắp xếp tổ chức bộ máy, chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương hai cấp và thúc đẩy phân cấp, phân quyền.

Theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy, chỉ trong 3 kỳ họp gần đây, Quốc hội đã thông qua khối lượng luật và nghị quyết “khổng lồ” – một kỷ lục chưa từng có. Trong đó, nhiều văn bản được thông qua theo trình tự rút gọn và có hiệu lực ngay, nhằm kịp thời thể chế hóa các nghị quyết của Trung ương, Bộ Chính trị.

“Tính chất đặc biệt của năm nay đòi hỏi thể chế phải đi trước, tạo nền tảng cho việc sắp xếp tổ chức bộ máy và vận hành mô hình chính quyền hai cấp một cách thông suốt” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy chia sẻ

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Phương Thủy tham gia phiên thảo luận tổ của Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội ngày 21/10. Ảnh: Quochoi.vn

Tuy nhiên, đại biểu cũng chỉ ra rằng, khối lượng công việc quy định chi tiết các luật là rất lớn — tới 419 văn bản, gấp đôi năm 2024. Mặc dù Chính phủ đã nỗ lực, song vẫn còn 53 văn bản chưa được ban hành dù luật liên quan đã có hiệu lực, gây khó khăn cho địa phương trong triển khai thực hiện.

“Do đó, cần có sự rút kinh nghiệm nghiêm túc để mô hình chính quyền mới hoạt động trơn tru, tránh tình trạng ‘luật có rồi nhưng chưa làm được” - đại biểu Nguyễn Phương Thủy nói.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy cho rằng, một số luật được sửa đổi quá thường xuyên, ảnh hưởng đến tính ổn định của hệ thống pháp luật. Ví dụ, Luật Bảo vệ môi trường và Luật Sở hữu trí tuệ vừa sửa đổi năm 2025 nhưng dự kiến 2026 sẽ tiếp tục điều chỉnh.

Quang cảnh phiên thảo luận tổ của Đoàn đại biểu Quốc hội TP Hà Nội ngày 21/10. Ảnh: Văn Điệp

Theo đại biểu, điều này không chỉ gây tốn kém thời gian và công sức, mà còn làm giảm niềm tin của xã hội đối với pháp luật. Đại biểu kiến nghị Chính phủ đẩy nhanh việc tái cấu trúc hệ thống pháp luật, đảm bảo “xây dựng luật phải có hệ thống, bài bản, khoa học và ổn định”.

Về việc thực hiện Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đại biểu lưu ý quy định mới yêu cầu các văn bản hướng dẫn hết hiệu lực cùng với luật trừ khi được công bố tiếp tục áp dụng. Tuy nhiên, hiện “gần như chưa thấy cơ quan nào công bố rõ ràng”, dễ dẫn đến khoảng trống pháp lý.

“Do đó, Chính phủ cần chỉ đạo nghiêm túc việc rà soát, công bố công khai các văn bản còn hiệu lực tạm thời, tránh tranh chấp và vướng mắc không đáng có” - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thủy nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội Bùi Huyền Mai thảo luận tại tổ. Ảnh: Hồng Thái

Đánh giá thường xuyên chất lượng văn bản hướng dẫn thi hành luật

Đồng tình với ý kiến của đại biểu Quốc hội Nguyễn Phương Thủy, đại biểu Quốc hội Bùi Huyền Mai cho rằng, trong bối cảnh mới, quy trình xây dựng pháp luật đã có nhiều thay đổi: Quốc hội tập trung quyết định những vấn đề khung, còn việc triển khai cụ thể phụ thuộc vào nghị định, thông tư và các văn bản hướng dẫn.

Vì vậy, để chính sách pháp luật thực sự đi vào cuộc sống, đại biểu Quốc hội đề nghị Chính phủ và các cơ quan liên quan thiết lập cơ chế đánh giá thường xuyên chất lượng các văn bản hướng dẫn thi hành luật.

“Chúng ta cần thường xuyên rà soát, điều chỉnh, cập nhật các nghị định và thông tư cho phù hợp với thực tiễn, nhất là trong quá trình thực hiện mô hình chính quyền hai cấp. Có như vậy, chính sách pháp luật mới nhanh chóng phát huy hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển” - đại biểu Quốc hội Bùi Huyền Mai nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh thảo luận tại tổ. Ảnh: Hồng Thái

Trong khi đó, đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh đề nghị Chính phủ sớm ban hành nghị định và thông tư quy định chức năng, nhiệm vụ, cơ cấu tổ chức của trạm y tế xã, phường phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp. Đồng thời, cần đồng bộ hóa dữ liệu, đẩy mạnh chuyển đổi số trong y tế cơ sở, khắc phục khó khăn về hạ tầng công nghệ, nhân lực và bảo mật. Đại biểu Quốc hội Dương Minh Ánh nêu thực tế, nhiều trạm y tế chỉ có một con dấu chung trong khi có nhiều điểm khám chữa bệnh, dẫn đến bất cập khi chuyển tuyến cho người bệnh.

Ngoài ra, đại biểu cho rằng, tội phạm tin học và tội phạm mạng đang ngày càng gia tăng, với nhiều thủ đoạn tinh vi, xâm nhập dữ liệu của cơ quan, doanh nghiệp và cá nhân, gây hậu quả nghiêm trọng. Nhiều vụ việc liên quan đến mua bán, rò rỉ thông tin cá nhân, làm giả giấy tờ, chiếm đoạt tài sản diễn ra phức tạp. Từ đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ, Bộ Công an, Bộ Quốc phòng và các cơ quan liên quan có giải pháp quyết liệt hơn để ngăn chặn, xử lý tội phạm công nghệ cao, bảo đảm an toàn thông tin quốc gia và quyền lợi của người dân.

Hồng Thái