Hoàn thiện quản lý nâng tầm các nhiệm vụ khoa học và công nghệ

Các thành viên Hội đồng đánh giá tính hợp lệ của hồ sơ tham gia tuyển chọn thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh năm 2025.

Trước hết, có thể thấy rằng sự đổi mới trong tư duy đặt hàng và tổ chức thực hiện nhiệm vụ KH&CN đã mở ra hướng đi chủ động, thiết thực hơn. Các chương trình, đề tài, dự án khoa học từ cấp quốc gia, cấp tỉnh đến cấp cơ sở, đều được xác định rõ mục tiêu giải quyết những vấn đề cấp thiết của ngành và địa phương. Nhờ đó, các mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mới đã được triển khai hiệu quả, nhiều mô hình sau thực nghiệm đã chứng minh tính khả thi và được nhân rộng vào đời sống sản xuất...

Để các nhiệm vụ khoa học đi vào thực chất, Sở KH&CN đã chú trọng công tác hướng dẫn, phổ biến chính sách đến UBND xã, phường, các sở, ngành và các tổ chức, cá nhân tham gia. Đây là bước quan trọng nhằm bảo đảm chủ trì nhiệm vụ nắm chắc quy định, triển khai đúng trình tự và tăng khả năng hoàn thành mục tiêu theo kế hoạch. Đồng thời, công tác phối hợp với các ngành liên quan trong tham mưu Hội đồng khoa học tỉnh được thực hiện bài bản, góp phần nâng cao chất lượng đặt hàng, tuyển chọn, thẩm định nhiệm vụ KH&CN. Việc lựa chọn đúng vấn đề, trúng nhu cầu, đúng địa chỉ ứng dụng là tiền đề quan trọng giúp các nhiệm vụ đạt hiệu quả cao sau nghiệm thu.

Song song với đó, công tác kiểm tra, giám sát các nhiệm vụ KH&CN được chú trọng và triển khai thường xuyên. Đây không chỉ là biện pháp bảo đảm tiến độ, chất lượng, mà còn là kênh hỗ trợ kịp thời để tháo gỡ khó khăn, uốn nắn sai sót trong quá trình triển khai. Nhờ vậy, số lượng nhiệm vụ mà các tổ chức, cá nhân đăng ký hàng năm ngày càng sát thực tế phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Theo thống kê, từ đầu năm đến nay, tỉnh đã chỉ đạo quản lý và phối hợp quản lý 15 nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia, trong đó 5 nhiệm vụ đã nghiệm thu và đều được đánh giá đạt. Cùng với đó, 157 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh đang triển khai, nhiều nhiệm vụ đã hoàn thành nghiệm thu, hoặc được thẩm định kinh phí, trình phê duyệt danh mục thực hiện năm 2025.

Ngoài ra, việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu vào thực tiễn đã tạo ra nhiều chuyển biến rõ rệt, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao. Thông qua các nhiệm vụ KH&CN, nhiều giống cây trồng mới, quy trình công nghệ và tiến bộ kỹ thuật đã được đưa vào sản xuất như kỹ thuật canh tác thủy canh, canh tác trong nhà kính, nhà lưới, ứng dụng sinh học phân tử; cơ giới hóa, tự động hóa trong chăn nuôi; công nghệ nuôi tôm công nghiệp. Những ứng dụng này đã giúp nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất, tạo thêm việc làm và gia tăng thu nhập cho người dân.

Bên cạnh lĩnh vực nông nghiệp, các ngành y tế, môi trường, văn hóa - xã hội cũng chứng kiến hiệu quả rõ rệt từ các nhiệm vụ KH&CN. Nhiều kỹ thuật chuyên sâu như phẫu thuật tim hở, ghép giác mạc, thay máu tự động cho trẻ sơ sinh, hay ghép thận từ người cho chết não đã được nghiên cứu và triển khai thành công tại các bệnh viện lớn của tỉnh.

Trong lĩnh vực môi trường, các giải pháp xử lý chất thải, nghiên cứu khu vực nhấn chìm vật chất nạo vét, hay xây dựng mô hình giảm thiểu tác động ô nhiễm đã tạo cơ sở khoa học quan trọng cho các quyết định quản lý...

Tuy nhiên, để nhìn nhận đầy đủ, cần thấy rằng số lượng nhiệm vụ KH&CN hiện vẫn chưa tương xứng với yêu cầu phát triển của tỉnh. Một trong những nguyên nhân chủ yếu là nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong sản xuất - kinh doanh, dẫn đến hạn chế khả năng đầu tư nghiên cứu, ứng dụng công nghệ.

Trong thời gian tới, để nâng cao hiệu quả và tính ứng dụng của nhiệm vụ KH&CN, cần tiếp tục phát huy vai trò của cấp xã, phường trong việc lựa chọn nhiệm vụ sát với thực tiễn sản xuất và đời sống người dân. Đây là cấp trực tiếp tiếp cận nhu cầu và khó khăn của cộng đồng, vì vậy những nhiệm vụ xuất phát từ cơ sở sẽ có điều kiện ứng dụng nhanh hơn, đem lại hiệu quả rõ rệt hơn.

Cùng với đó, việc định hướng ưu tiên trong đặt hàng nhiệm vụ cần được duy trì hàng năm nhằm bảo đảm các đề tài tập trung vào những vấn đề cấp thiết, có khả năng ứng dụng cao. Công tác kiểm tra, giám sát phải tiếp tục thực hiện nghiêm, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, kiên quyết dừng nhiệm vụ không hiệu quả, thu hồi ngân sách đối với nhiệm vụ kéo dài, kém chất lượng. Đây là biện pháp quan trọng để sử dụng ngân sách khoa học minh bạch, tiết kiệm và đúng mục đích...

Cuối cùng, cần tăng cường bàn giao kết quả nghiên cứu cho các đơn vị, địa phương để triển khai ứng dụng vào sản xuất và đời sống. Việc này phải được thực hiện song song với cải cách thủ tục hành chính, chuyển đổi số trong quản lý nhiệm vụ KH&CN, phòng chống tham nhũng, tiêu cực và kịp thời khen thưởng tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc. Qua đó, tạo môi trường làm việc minh bạch, khuyến khích sáng tạo và thúc đẩy giá trị của các nhiệm vụ KH&CN trong phát triển kinh tế - xã hội.

Có thể khẳng định, hoàn thiện quản lý và nâng tầm các nhiệm vụ KH&CN không chỉ là yêu cầu kỹ thuật trong hoạt động quản lý, mà còn là chiến lược dài hạn để đưa KH&CN trở thành động lực chủ yếu thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Bài và ảnh: Trần Hằng