Hoàn thiện thể chế, pháp luật để phát triển nền kinh tế tư nhân
Theo chuyên gia, cần một Bộ luật Thương mại duy nhất, vừa quy định các nguyên tắc khung, vừa có các chế định đặc thù cho kinh tế số và chuỗi cung ứng thông minh.
Ngày 27-9, Trường Đại học Gia Định tổ chức Hội thảo khoa học "Pháp luật Việt Nam: di sản, hội nhập và kiến tạo tương lai".
Tại hội thảo, các chuyên gia đã thảo luận một số vấn đề như: Di sản Pháp luật Việt Nam - nền tảng và giá trị cốt lõi; hội nhập quốc tế, thách thức, thích ứng và nội lực hóa; kiến tạo tương lai - pháp luật đi đầu trong đổi mới và phát triển bền vững...
PGS-TS Thái Bá Cần, Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định, phát biểu tại hội thảo. Ảnh: NV
Phát biểu tại hội thảo, PGS-TS Thái Bá Cần, Hiệu trưởng Trường Đại học Gia Định, nhận định hội thảo là cơ hội để các học viên mở rộng góc nhìn, lắng nghe chia sẻ từ các diễn giả về các vấn đề liên quan đến pháp luật trong sự đổi mới và phát triển xã hội. Đồng thời, hội thảo sẽ góp ý những vấn đề có liên quan để chung tay tạo nên những ý tưởng mới cho nền pháp luật Việt Nam trong tương lai.
Cũng tại hội thảo, PGS-TS-LS Bùi Kim Hiếu, Trưởng khoa Khoa học xã hội và Ngôn ngữ quốc tế, Trường Đại học Gia Định, cho biết, kinh tế tư nhân Việt Nam đã có sự trỗi dậy mạnh mẽ, khẳng định vị thế trụ cột trong nền kinh tế quốc dân.
Dẫn chứng theo số liệu của Tổng cục Thống kê (Bộ Tài chính), năm 2024, cả nước ghi nhận con số kỷ lục với hơn 157,2 ngàn doanh nghiệp thành lập mới, tổng vốn đăng ký vượt 1.547 ngàn tỉ đồng. Quan trọng hơn, kinh tế tư nhân đã hiện đóng góp tỉ trọng rất lớn GDP, trở thành động lực chính cho tăng trưởng, tạo việc làm và thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế.
Hội thảo khoa học "Pháp luật Việt Nam: di sản, hội nhập và kiến tạo tương lai". Ảnh: NV
PGS-TS-LS Bùi Kim Hiếu nhìn nhận: Bên cạnh những thành tựu, kinh tế tư nhân vẫn đối mặt với nhiều thách thức cố hữu, trong đó có thách thức từ hệ thống pháp luật. Cụ thể, Luật Thương mại 2005 được xây dựng trên nền tảng của các giao dịch thương mại truyền thống, đang trở nên lỗi thời và tạo ra nhiều điểm nghẽn kìm hãm sự phát triển của kinh tế tư nhân trong kỷ nguyên số.
Trong đó, Luật chưa bao quát các mô hình kinh doanh mới như thương mại điện tử xuyên biên giới, hợp đồng thông minh hay các dịch vụ trên nền tảng số. Sự thiếu vắng khung pháp lý cho tài sản số, dữ liệu và các sản phẩm trí tuệ phi vật thể gây khó khăn cho doanh nghiệp trong việc xác lập quyền sở hữu, góp vốn và chuyển giao, làm giảm khả năng cạnh tranh.
Ngoài ra, ông Hiếu cho rằng sự thiếu nhất quán giữa Luật Thương mại và các luật chuyên ngành khác (Luật Đầu tư, Luật Cạnh tranh, Bộ luật Dân sự, Luật Đấu giá tài sản) tạo ra sự phức tạp không cần thiết, làm tăng chi phí tuân thủ và rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp.
Hơn nữa cơ chế thực thi và giải quyết tranh chấp kém hiệu quả, các thủ tục hành chính về thuế, hải quan còn phân tán, dẫn đến tình trạng thanh tra, kiểm tra trùng lặp.
"Để hiện thực hóa tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW, cần rà soát toàn bộ hệ thống pháp luật kinh doanh để thống nhất thành một Bộ luật Thương mại duy nhất, vừa quy định các nguyên tắc khung, vừa có các chế định đặc thù cho kinh tế số và chuỗi cung ứng thông minh. Bên cạnh đó cần bổ sung các quy định về tài sản số, dữ liệu, hợp đồng thông minh.
Đồng thời xây dựng cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) cho các mô hình kinh doanh mới như fintech, sharing economy. Ngoài ra, cần mở rộng thẩm quyền của trọng tài thương mại đối với các tranh chấp liên quan đến dữ liệu và hợp đồng thông minh. Song song đó là xem xét thành lập tòa chuyên trách về thương mại số để giải quyết các vụ việc nhanh chóng, hiệu quả" - PGS-TS-LS Bùi Kim Hiếu nêu.
