Hoạt động giáo dục - đào tạo ngành Công Thương sau ngày thống nhất đất nước

Hội nghị giáo viên Chủ nhiệm lớp của khoa Hạch toán Thương nghiệp, Trường Đại học Thương mại (năm 1985)

Ngày 30/4/1975, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc ta kết thúc thắng lợi, miền Nam hoàn toàn được giải phóng, đất nước thống nhất.

Cùng với các trường đào tạo ở miền Bắc, các Bộ quản lý ngành Công Thương và các đơn vị thuộc ngành Công Thương lần lượt tiếp nhận các trường ở miền Nam: Ngày 19/12/1975, Bộ Cơ khí và Luyện kim tiếp nhận Trường tư thục Trung học kỹ thuật đệ nhị cấp Don Bosco tại TP. Hồ Chí Minh để thành lập Trường Công nhân Kỹ thuật IV; Bộ Nội thương tiếp nhận Trường Nghiệp vụ Thương nghiệp Trung Trung bộ và nâng cấp trường thành Trường Trung học Thương nghiệp Đà Nẵng; Công ty Điện lực miền Nam tiếp nhận Trường Kỹ thuật Gia Định…

Đồng thời, thành lập một số trường nghề ở các tỉnh trong cả nước. Bên cạnh những trường đào tạo về công nghiệp, thương mại nói chung, có một số trường đào tạo chuyên sâu cho những ngành công nghiệp, những công trình công nghiệp cụ thể.

Tiêu biểu là Trường Công nhân Kỹ thuật Giấy Vĩnh Phú, Trường Công nhân Kỹ thuật Mỏ, Trường Đào tạo nghề Xây lắp điện, Trường Đào tạo nghề Cơ giới và Xây dựng Uông Bí, Trường Đào tạo Nhân lực Dầu khí, Trường Trung học Công nghiệp Thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh, Trường Trung học Công nghiệp Cẩm Phả, Trường Kỹ thuật nghiệp vụ Công nghiệp nhẹ…

Các trường này quan tâm nhiều đến thực tiễn hoạt động sản xuất và có mối quan hệ chặt chẽ với các cơ sở sản xuất, nhất là trong nội dung giảng dạy (mời kỹ sư, công nhân có tay nghề bậc cao đến trường truyền thụ kinh nghiệm) và đưa học viên đến thực tập tại các phân xưởng, nhà máy.

Ví dụ điển hình là Trường Công nhân Kỹ thuật Giấy Vĩnh Phú (thành lập năm 1983), địa chỉ duy nhất đào tạo đội ngũ công nhân kỹ thuật phục vụ ngành công nghiệp sản xuất giấy.

Đây là công trình viện trợ không hoàn lại của Chính phủ Thụy Điển dành cho Việt Nam, nên Trường được trang bị cơ sở vật chất, thiết bị cho việc giảng dạy khá hiện đại vào thời điểm đó.

Một hệ thống xưởng sản xuất, phòng thí nghiệm giúp học sinh có đủ điều kiện thực hành sản xuất và sửa chữa máy móc ngay trong quá trình học tập. Một trong những định hướng đào tạo của Trường là đào tạo theo địa chỉ cho các nhà máy, dự án sản xuất giấy ở các tỉnh, thành phố.

Với Trường Công nhân Kỹ Thuật Mỏ, thành lập năm 1975 do Xí nghiệp Mỏ than Bắc Thái quản lý. Chương trình đào tạo chính liên quan đến toàn bộ hoạt động của một khu mỏ, gồm lái xe vận tải mỏ, sửa chữa ô tô, vận hành máy khoan, máy xúc gạt.

Thậm chí, Trường còn kiêm thêm nhiệm vụ bồ dưỡng, kèm cặp nâng bậc thợ cho Xí nghiệp Mỏ than Bắc Thái và các mỏ được thành lập trên địa bàn tỉnhBắc Thái. Mỗi năm, Trường đào tạo hàng trăm lượt cán bộ chỉ huy sản xuất, từ tổ trưởng, trưởng ca, quản đốc đến chánh phó giám đốc các xí nghiệp.

Ngày 04/10/1979, Hội đồng Chính phủ ban hành Quyết định số 360/ CP chuyển Trường Thương nghiệp Trung ương chuyển thành Trường Đại học Thương nghiệp. Ngày 19/12/1983, Lễ ký Biên bản bàn giao Trường Đại học Thương nghiệp từ Bộ Nội thương về Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp (nay là Bộ Giáo dục và Đào tạo).

Một năm sau, theo quyết định của Thủ tướng chính phủ, trường Đại học Ngoại thương chuyển từ Bộ Ngoại thương sang Bộ Đại học và Trung học chuyên nghiệp.

Hàng năm các trường đại học, trung học và trường đào tạo nghề đã cung cấp hàng vạn kỹ sư, công nhân lành nghề cho các ngành kinh tế trong cả nước, phục vụ đắc lực cho công cuộc hàn gắn vết thương sau chiến tranh, phục vụ cho chiến lược phát triển công nghiệp, đưa nông nghiệp một bước lên sản xuất lớn, đẩy mạnh sản xuất hàng tiêu dùng và tiếp tục xây dựng một số ngành công nghiệp nặng quan trọng; kết hợp nông nghiệp, công nghiệp hàng tiêu dùng, công nghiệp nặng trong một cơ cấu công - nông nghiệp hợp lý của thời kỳ tiền Đổi mới.

Đào Mạnh Đức