Hoạt động trợ giúp pháp lý:Chuyên nghiệp và hiệu quả

Hoàn thiện tổ chức, nâng cao hiệu quả hoạt động

Trải qua gần 3 thập kỷ hình thành và phát triển, cùng với việc Quốc hội hai lần ban hành Luật TGPL vào các năm 2006 và 2017, hệ thống TGPL Việt Nam từng bước được củng cố và hoàn thiện về tổ chức, nâng cao về chất lượng và hiệu quả hoạt động.

Bên cạnh đó, chính sách TGPL đã được đưa vào các chương trình mục tiêu quốc gia và được triển khai đồng bộ cùng các chính sách về an sinh xã hội như: chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025; chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025; chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2025; chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035; chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030; chương trình phòng, chống mua bán người giai đoạn 2021 - 2025 và định hướng đến năm 2030…

Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh Đắk Lắk thực hiện hoạt động trợ giúp pháp lý cho người dân. Ảnh: Văn Thành

Các văn bản quy phạm pháp luật và các chương trình này đã góp phần hiện thực hóa các chủ trương chính sách của Đảng, cụ thể hóa quy định của Hiến pháp 2013 và nội luật hóa các cam kết quốc tế về bảo đảm quyền con người, quyền công dân, quyền tiếp cận công lý, nhất là nhóm người dễ bị tổn thương trong xã hội.

Theo bà Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL (Bộ Tư pháp), sau khi sắp xếp, sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, hiện cả nước có 53 Trung tâm TGPL, 97 Chi nhánh trực thuộc Trung tâm. Cùng với đó, có tổng cộng 197 tổ chức tham gia TGPL, bao gồm: 14 tổ chức hành nghề luật sư và 6 tổ chức tư vấn pháp luật ký hợp đồng thực hiện TGPL với Sở Tư pháp; 147 tổ chức hành nghề luật sư và 30 tổ chức tư vấn pháp luật đăng ký tham gia TGPL.

Thời gian qua, số lượng và chất lượng vụ việc TGPL được kiểm soát chặt chẽ, từng bước bảo đảm sự hài lòng của người dân đối với chất lượng dịch vụ pháp lý do các tổ chức trợ giúp pháp lý thực hiện; góp phần giúp người nghèo, người có công với cách mạng và các nhóm người yếu thế tiếp cận công lý, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Giai đoạn 2018 - 2024, toàn quốc đã thực hiện 234.569 vụ việc TGPL, trong đó có 139.232 vụ việc tham gia tố tụng (chiếm 59,4%); 93.266 vụ việc tư vấn pháp luật; 2.071 vụ việc đại diện ngoài tố tụng. Những con số này một lần nữa khẳng định rằng, TGPL là một chính sách nhân văn sâu sắc, thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đối với các nhóm dễ bị tổn thương trong xã hội, giúp người dân được hỗ trợ, hướng dẫn pháp luật và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của mình một cách công bằng, minh bạch mà không phải trả bất kỳ chi phí nào.

Chú trọng đào tạo nhân lực

Theo Cục PBGDPL và TGPL, đội ngũ người thực hiện TGPL ngày càng được đào tạo bài bản, chuyên sâu và trở thành lực lượng nòng cốt trong việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người dân. Hiện, cả nước có 1.440 người thực hiện TGPL, bao gồm: 712 trợ giúp viên pháp lý, 706 luật sư và 22 cộng tác viên ký hợp đồng thực hiện TGPL với Trung tâm, cùng với 463 luật sư và tư vấn viên pháp luật của các tổ chức đăng ký tham gia TGPL.

Chất lượng nguồn nhân lực thực hiện TGPL cũng được quan tâm chú trọng. Tiêu chuẩn của người thực hiện TGPL đã có sự thay đổi khác biệt so với quy định của Luật TGPL năm 2006. Việc quy định tiêu chuẩn, điều kiện cụ thể đối với tổ chức tham gia TGPL, người thực hiện TGPL đã thể hiện cam kết của nhà nước trong việc cung cấp dịch vụ TGPL có chất lượng cho người thuộc diện được TGPL. Hàng năm, bộ, ngành và địa phương tổ chức tập huấn cho đội ngũ người thực hiện TGPL.

Ở Trung ương, mỗi năm tổ chức trên 10 lớp, quy mô 40 - 60 học viên/lớp. Ở địa phương, trung bình mỗi tỉnh tổ chức khoảng 4 lớp/năm bằng ngân sách trung ương hỗ trợ và nguồn lực địa phương. Nội dung tập huấn tập trung vào cập nhật kiến thức pháp luật, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng mềm và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, cung cấp dịch vụ TGPL. Hoạt động này giúp đội ngũ người thực hiện TGPL từng bước nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người dân.

Với Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước TP. Hà Nội, hiện có 50 trợ giúp viên pháp lý, gồm 17 nam và 33 nữ. Những năm gần đây, số lượng trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm liên tục tăng, riêng từ năm 2018 đến nay, UBND Thành phố đã bổ nhiệm mới 12 trợ giúp viên pháp lý, góp phần đáp ứng khối lượng công việc ngày càng lớn.

Bà Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm cho biết, về trình độ và kinh nghiệm, Trung tâm hiện có 1 trợ giúp viên pháp lý ở ngạch II và 49 trợ giúp viên pháp lý ở ngạch III; trong đó 26 người có kinh nghiệm từ 5 năm trở lên, 10 người có kinh nghiệm dưới 5 năm. Về học vấn, đội ngũ này gồm 10 thạc sĩ và 40 cử nhân luật. Cùng với đội ngũ chuyên trách, lực lượng xã hội hóa tham gia TGPL trên địa bàn Thành phố cũng khá đông đảo, với 20 tổ chức đăng ký, quy tụ 54 luật sư và 13 tư vấn viên pháp luật.

"Lực lượng này không chỉ góp phần đa dạng hóa nguồn cung cấp dịch vụ TGPL mà còn tạo nên mạng lưới hỗ trợ rộng khắp, giúp người dân có thêm nhiều lựa chọn khi cần được trợ giúp pháp lý" - bà Nguyễn Tú Anh nhấn mạnh.

Thảo Mộc