Học sử thời số hóa

Học sinh Trường Tiểu học Trần Quốc Toản với hoạt động trải nghiệm “Tự hào Việt Nam” trong dịp kỷ niệm 50 năm giải phóng quê hương

Những tiết học ngoài cửa lớp

Năm học nào cũng vậy, Trường THCS Nguyễn Chí Diểu (phường Thuận Hóa) đều tổ chức cho học sinh tham quan, trải nghiệm các địa danh gắn với lịch sử dân tộc. Mỗi khối lớp sẽ đến những nơi khác nhau, như: Viếng Nghĩa trang Liệt sĩ thành phố Huế, tham quan Khu di tích Chín Hầm, thăm Trung tâm Văn hóa Huyền Trân, hay ra Thành cổ Quảng Trị.

Trong chuyến “Hành trình lịch sử” tại Thành cổ Quảng Trị, em Lê Giáng Uyên, học sinh lớp 9 xúc động khi được học bài “Thành Cổ Quảng Trị - Cổ tích 81 ngày đêm” ngay tại thực địa. Uyên chia sẻ: “Những kiến thức em từng biết qua sách vở nay hiện lên sống động qua từng bức tượng, kỷ vật, câu chuyện, dấu tích còn in đậm một thời lửa đạn. Chỉ mới đôi mươi, các Anh hùng liệt sĩ đã ngã xuống để mang lại hòa bình. Điều đó khiến em càng biết ơn và trân trọng cuộc sống hôm nay”.

Theo cô giáo Hoàng Thị Thủy, Hiệu trưởng Trường THCS Nguyễn Chí Diểu, việc đưa học sinh “ra ngoài” học sử giúp các em không chỉ ngồi trong lớp đọc sách, chép bài, mà còn được đặt chân đến những di tích, chứng nhân của lịch sử. Đây chính là tiết học sinh động để học sinh được thấy, chạm vào lịch sử. Khi được tận mắt chứng kiến, lịch sử sẽ không còn xa vời mà trở thành câu chuyện của chính quê hương, bồi đắp lòng yêu nước và tinh thần trách nhiệm của thế hệ trẻ.

Không chỉ bậc trung học cơ sở, trung học phổ thông, nhiều trường tiểu học ở Huế cũng áp dụng hình thức học sử qua trải nghiệm. Tại Trường Tiểu học Trần Quốc Toản (phường Phú Xuân), các dịp lễ lớn đều được lồng ghép thành những hoạt động ngoại khóa hấp dẫn: tham quan Bảo tàng Hồ Chí Minh, dâng hoa và báo công lên Bác Hồ, hóa thân thành chiến sĩ giải phóng Huế, tìm hiểu sự kiện vua Bảo Đại thoái vị ngay tại Kỳ đài - Ngọ Môn, tham quan di sản…

Thầy Dương Quang Nam, Hiệu trưởng nhà trường cho rằng, hình ảnh sống động và trải nghiệm thực tế sẽ khắc sâu hơn bất kỳ trang sách nào. Chúng giúp các em hiểu rõ giá trị hòa bình hôm nay và gieo mầm tình yêu quê hương từ thuở ấu thơ.

Ứng dụng công nghệ số vào bài giảng

Thực tế, có không ít học sinh cảm thấy môn sử khô khan, khó nhớ vì nhiều mốc thời gian, con số, sự kiện. Điều này khiến một số học sinh học sử đối phó. Khảo sát của Trường THCS Chu Văn An (phường Vỹ Dạ) cho thấy, nhiều học sinh mong muốn bài học có thêm hình ảnh, video minh họa phong phú, hoặc được trải nghiệm thực tế để dễ nhớ hơn.

Từ nhu cầu đó, nhà trường đã đổi mới cách dạy. Cô giáo Ngô Quang Bảo Ngọc, Phó Hiệu trưởng Trường THCS Chu Văn An cho hay, với môn lịch sử, trường áp dụng nhiều phương pháp hay phù hợp với Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Trong đó, chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin và thay đổi phương pháp dạy học để học sinh là người chủ động tiếp thu, tìm hiểu kiến thức. Nhà trường xây dựng kho tư liệu bài tập về môn lịch sử, ứng dụng công nghệ tham quan ảo các địa điểm lịch sử, xây dựng Câu lạc bộ Em yêu lịch sử…

Để bài giảng trở nên cuốn hút, sinh động và thu hút học sinh, cô giáo Nguyễn Thị Thu Nguyên, giáo viên Trường THCS Chu Văn An luôn ứng dụng công nghệ số trong các tiết dạy môn lịch sử. Mỗi tiết dạy, cô đều lồng ghép hình ảnh, video, đưa học sinh “tham quan” bảo tàng ảo. “Chỉ cần một đoạn phim tư liệu, một chuyến tham quan ảo, học sinh đã hào hứng hơn hẳn. Những hình ảnh sống động không chỉ kích thích thị giác mà còn giúp học sinh nhớ lâu, hiểu sâu hơn”, cô Nguyên nói.

Từ sự hướng dẫn của cô Nguyên, hai học sinh Trần Nguyễn Minh Châu và Nguyễn Phước Bảo Khánh đã xây dựng đề tài “Cẩm nang nâng cao hiệu quả học tập phân môn lịch sử 6” với nội dung kiến thức cơ bản được xây dựng theo từng bài trong sách giáo khoa Chân trời sáng tạo, hơn 50 sơ đồ tư duy, hệ thống câu hỏi trắc nghiệm trực tuyến trên Google Form, Quizz, Kahoot… Các bài trắc nghiệm cho kết quả ngay, giúp người học biết điểm mạnh - yếu và điều chỉnh cách học tập.

Nhóm tác giả còn hệ thống tư liệu giúp các bạn học sinh hiểu rõ hơn những hình ảnh, nội dung trong sách giáo khoa, mở rộng hiểu biết, thậm chí giải mã được những bí ẩn của lịch sử, sử dụng những kiến thức lịch sử để giải thích cho những vấn đề hiện nay. Google Earth, Canva, sơ đồ tư duy, Vectorstock… cũng được vận dụng để việc học sử trở nên thú vị hơn. Đề tài này đoạt giải Ba Cuộc thi Khoa học - Kỹ thuật cấp tỉnh dành cho học sinh trung học và giải Khuyến khích cuộc thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng tỉnh Thừa Thiên Huế năm 2024.

Theo đánh giá của cô Nguyên, khi ứng dụng công nghệ số vào bài học, học sinh hứng thú hơn hẳn. Các em chăm chú nghe giảng, hăng hái phát biểu, tự tìm tài liệu, đọc thêm sách báo, tóm tắt bài học và ghi chép sáng tạo. Việc chủ động học tập khiến các em không còn tâm lý học đối phó với môn sử, thay vào đó là sự tò mò khám phá, chủ động tiếp thu kiến thức mới, tìm cách lý giải những sự kiện, hiện tượng lịch sử.

Lịch sử không chỉ là môn học truyền thụ kiến thức về quá khứ mà còn là hành trình bồi dưỡng phẩm chất, năng lực, tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc. Khi được học qua trải nghiệm thực tế kết hợp công nghệ số, học sinh sẽ nhận ra được lịch sử không khó hiểu, mà gần gũi, gắn liền với đời sống. Mỗi câu chuyện, mỗi sự kiện trở thành viên gạch bồi đắp lý tưởng, nhân cách, để các em thấy gắn bó hơn với lịch sử quê hương.

Bài, ảnh: MINH HIỀN