Hội nghị bản lề của kinh tế tập thể trước thềm Đại hội VII

Sáng ngày 19/11 tại phường Bà Rịa, TP.HCM, Liên minh HTX Việt Nam tổ chức Hội nghị Ban Chấp hành lần thứ 16, khóa VI, nhiệm kỳ 2020 - 2025 .

Toàn cảnh Hội nghị BCH Liên minh HTX Việt Nam lần thứ 16, khóa VI, nhiệm kỳ năm 2020 - 2025.

Phát biểu khai mạc, Chủ tịch Cao Xuân Thu Vân khẳng định Hội nghị lần thứ 16 mang ý nghĩa bản lề, là “dấu mốc lịch sử” trước thềm Đại hội Đại biểu toàn quốc Liên minh HTX Việt Nam lần thứ VII. Đây là giai đoạn tổng kết toàn diện Khóa VI và chuẩn bị những định hướng chiến lược cho nhiệm kỳ mới 2026 - 2031.

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu bất định, lạm phát và chuỗi cung ứng liên tục chịu sức ép, cùng những thách thức nội tại của khu vực HTX như hạn chế cạnh tranh và áp lực chuyển đổi số, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam vẫn kiên trì bám sát Nghị quyết 20-NQ/TW và hoàn thành các mục tiêu trọng tâm đã đặt ra.

Tuy nhiên, theo Chủ tịch Vân, điều hệ thống cần nhất lúc này không phải là sự hài lòng mà là tinh thần tự phê bình và hành động quyết liệt, giải quyết các vấn đề mang tính đột phá để nâng tầm vai trò nòng cốt của Liên minh trong phát triển kinh tế tập thể.

Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam – Cao Xuân Thu Vân phát biểu tại Hội nghị.

Tại Hội nghị Ban Chấp hành Liên minh HTX Việt Nam, các đại biểu từ Trung ương đến địa phương đã đóng góp nhiều ý kiến quan trọng liên quan đến đánh giá kết quả nhiệm kỳ, hoàn thiện thể chế, chuẩn bị Đại hội nhiệm kỳ mới, kiện toàn tổ chức bộ máy, hỗ trợ HTX và xử lý các tồn tại tài chính. Các ý kiến được ghi nhận dưới đây thể hiện tâm huyết của hệ thống, đồng thời chỉ ra nhiều vấn đề cấp bách cần tháo gỡ.

Phó Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam – Đinh Hồng Thái phát biểu tại Hội nghị.

Ông Phạm Minh Hiền, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh, nhấn mạnh rằng kinh tế tập thể hiện đóng góp khoảng 4-5% GDP, nhưng giá trị lớn hơn nằm ở khả năng giữ ổn định xã hội và duy trì sản xuất nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt trong bối cảnh đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu và suy giảm việc làm tại các địa phương công nghiệp. Ông cho rằng báo cáo nhiệm kỳ cần phân tích sâu sắc hơn vai trò này để phản ánh đúng mức đóng góp thực chất của khu vực.

Nhiều đại biểu nhìn nhận hệ thống văn bản pháp lý hiện nay còn thiếu sự thống nhất, gây khó khăn trong triển khai ở địa phương. Sự thiếu đồng bộ trong các quy định, đặc biệt là Luật HTX và các nghị định hướng dẫn, gây ra tình trạng “mỗi tỉnh một kiểu”, khiến việc tổ chức bộ máy, thẩm quyền phê duyệt và vận hành đơn vị sự nghiệp gặp nhiều lúng túng.

Ông Phạm Minh Hiền - Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh Bắc Ninh, phát biểu tại Hội nghị.

Ông Nguyễn Bá Châu, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Nghệ An, nhấn mạnh thực trạng “mỗi tỉnh một kiểu” khi sắp xếp bộ máy và kiến nghị Trung ương sớm ban hành mô hình thống nhất để áp dụng chung.

Công tác chuẩn bị Đại hội cũng đặt ra nhiều vấn đề cần làm rõ, đặc biệt liên quan thẩm quyền phê duyệt và quy trình nhân sự. Một số địa phương chưa rõ cơ quan nào có trách nhiệm duyệt báo cáo chính trị và phương án nhân sự do cơ chế phối hợp giữa Tỉnh ủy, UBND và Mặt trận chưa thống nhất. Việc áp dụng quy trình nhân sự của Đảng cho tổ chức hội như HTX là không phù hợp. Có trường hợp Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch đủ tuổi tái cử ở cấp tỉnh nhưng lại không đủ tuổi khi tham gia nhân sự cấp Trung ương, dẫn đến khó khăn trong cơ cấu.

Ông Nguyễn Bá Châu - Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã tỉnh Nghệ An, phát biểu tại Hội nghị.

Liên quan điều lệ, ông Phạm Minh Sơn, Phó Chủ nhiệm UBKT Liên minh HTX Việt Nam khẳng định rằng điều lệ của Trung ương không thể áp dụng cho cấp tỉnh vì sự khác biệt về thẩm quyền, cơ cấu và tên gọi. Các tỉnh cần lập tiểu ban điều lệ để chủ động chuẩn bị, đồng thời đề nghị Trung ương sớm ban hành dự thảo điều lệ sửa đổi làm căn cứ thống nhất.

Ở cấp tỉnh, nhiều điểm nghẽn trong tổ chức bộ máy cũng được nêu ra. Một số nơi chưa thống nhất về số lượng Phó Chủ tịch; nhiều địa phương gặp khó khi thành lập hoặc duy trì trung tâm hỗ trợ HTX, nhất là sau khi sáp nhập đơn vị hành chính; việc sử dụng con dấu và xác lập pháp nhân chưa rõ ràng, khiến địa phương lo ngại sai phạm trong quản lý tài sản công. Các ý kiến thống nhất rằng Trung ương cần ban hành văn bản hướng dẫn tạm thời để các địa phương có cơ sở thực hiện cho đến khi có quy định chính thức.

Ông Phạm Minh Sơn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban kiểm tra Liên minh HTX Việt Nam, phát biểu tại Hội nghị.

Đối với năng lực HTX, các đại biểu cơ sở nêu rõ rằng giám đốc, kế toán và kiểm soát viên HTX còn hạn chế về kỹ năng quản trị, tài chính và pháp lý, dễ xảy ra sai sót. Ông Nguyễn Chí Hiểu, Chủ tịch HĐQT HTX dịch vụ nông nghiệp Xuân Quan (Hưng Yên) đề nghị tăng cường các chương trình đào tạo bài bản và phù hợp nhu cầu thực tiễn.

Ông Nguyễn Chí Hiểu, Chủ tịch HĐQT HTX Xuân Quan ở Hưng Yên, phát biểu tại Hội nghị.

Về năng lực pháp lý, ông Trần Đỗ Liêm, Chủ tịch HĐQT HTX Rạch Gầm (Kiên Giang) đề xuất mỗi Liên minh HTX tỉnh cần có ít nhất một chuyên viên pháp chế để hỗ trợ HTX, nhất là trong bối cảnh quy định pháp luật thay đổi liên tục. Về chuyển đổi số, đại biểu khẳng định đây là yêu cầu “sống còn” đối với HTX và đề nghị đưa nội dung “thành viên HTX học số” vào văn kiện nhiệm kỳ mới, đồng thời triển khai đào tạo kỹ năng số cơ bản cho cán bộ và thành viên.

Một trong những khó khăn lớn nhất mà HTX đang đối mặt là đất đai, mặt bằng và vốn. Nhiều đại biểu cho biết có tới 60% HTX chưa có trụ sở hoặc mặt bằng sản xuất, nhất là ở Đồng bằng sông Cửu Long. Khả năng tiếp cận vốn vay rất hạn chế vì HTX không có tài sản thế chấp; nhiều giám đốc phải thế chấp tài sản cá nhân để duy trì hoạt động. Các ý kiến đề nghị đưa vấn đề đất đai và tín dụng vào nhóm nội dung bắt buộc trong nghị quyết nhiệm kỳ tới.

Cơ chế thi đua, khen thưởng cũng được đánh giá là chưa phù hợp với thực tế. Ông Trần Đỗ Liêm phản ánh cách chấm điểm hiện nay mang tính “cứng”, khiến HTX quy mô lớn dễ bị trừ điểm do lỗi kỹ thuật nhỏ, trong khi HTX nhỏ lại dễ đạt chỉ tiêu. Đại biểu kiến nghị xây dựng lại bộ tiêu chí phù hợp với đa dạng mô hình và quy mô HTX.

Ông Trần Đỗ Liêm - Chủ tịch HĐQT HTX Rạch Gầm ở Tiền Giang, phát biểu tại Hội nghị.

Liên quan hệ thống chỉ tiêu của nhiệm kỳ mới, đại biểu Nghệ An cho rằng một số mục tiêu đang đặt ra quá cao so với khả năng thực hiện của địa phương. Cụ thể, mục tiêu 90% HTX là thành viên của Liên minh và 90% HTX nộp hội phí là khó khả thi; chỉ tiêu 30-40% nguồn thu ngoài ngân sách đối với cấp tỉnh cũng không phù hợp. Vì vậy, các tỉnh đề nghị điều chỉnh xuống cho sát với thực tế hoạt động.

Tại hội nghị, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân đã báo cáo công khai tình hình tài chính của hệ thống. Bà Vân khẳng định hệ thống vẫn trong khả năng kiểm soát, nhưng cần có cơ chế rõ ràng và minh bạch hơn trong quản lý tài chính và sử dụng các nguồn lực.

Cuối cùng, các đại biểu đề nghị văn kiện Đại hội cần thể hiện rõ vai trò xã hội của kinh tế tập thể bên cạnh vai trò kinh tế, bổ sung tiêu chí đánh giá HTX hiện đại theo các cấp độ, xây dựng Chương trình HTX Quốc gia giai đoạn mới và tăng cường nội dung liên quan đến chuyển đổi số, hỗ trợ hạ tầng số cho HTX trong tiến trình phát triển sắp tới.

Các đại biểu biểu quyết bầu bổ sung nhân sự Ban chấp hành Khóa VI.

Các ý kiến tại hội nghị cho thấy sự thống nhất cao về yêu cầu đổi mới mạnh mẽ thể chế, tổ chức và phương thức hoạt động của hệ thống Liên minh HTX trong giai đoạn tới. Đại biểu các cấp đều bày tỏ quyết tâm chuẩn bị tốt Đại hội nhiệm kỳ mới, đồng thời mong muốn Trung ương sớm hoàn thiện các văn bản pháp lý, tháo gỡ vướng mắc tổ chức bộ máy, và tăng cường nguồn lực hỗ trợ cho HTX, lực lượng giữ vai trò quan trọng trong ổn định kinh tế xã hội, đặc biệt trong bối cảnh biến động hiện nay.

Phó Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam - Nguyễn Thị Hoài Linh phát động Cuộc thi "Hợp tác xã đổi mới sáng tạo".

Bên cạnh các nội dung thảo luận, Hội nghị cũng chứng kiến lễ ký kết hợp tác giữa Liên minh HTX Việt Nam và Công ty Cổ phần Hi1 Việt Nam, mở ra hướng hợp tác mới trong chuyển đổi số và hỗ trợ công nghệ cho HTX. Đồng thời, Cuộc thi “Hợp tác xã đổi mới sáng tạo” chính thức được phát động nhằm khuyến khích các HTX mạnh dạn ứng dụng công nghệ, cải tiến mô hình kinh doanh và lan tỏa tinh thần dám nghĩ, dám làm trong toàn hệ thống.

Chủ tịch Liên minh Hợp tác xã Việt Nam – Cao Xuân Thu Vân tặng quà tri ân các cán bộ nghỉ hưu, chuyển công tác.

Hội nghị Ban Chấp hành lần thứ 16 khép lại với sự thống nhất cao về mục tiêu “tăng tốc, đổi mới, chuẩn hóa” trong toàn hệ thống, khẳng định quyết tâm tổ chức thành công Đại hội Đại biểu toàn quốc Liên minh HTX Việt Nam lần thứ VII. Những ý kiến thẳng thắn, những con số được công khai và những định hướng mang tính đột phá thể hiện kỳ vọng mới vào một khu vực kinh tế tập thể hiện đại, hiệu quả, bền vững và đóng góp ngày càng rõ nét cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Trần Lân