Hồi sinh vùng thiên tai

Những năm qua, Đà Bắc là một trong những "điểm nóng” về thiên tai, khi nhiều bản làng bị tàn phá dữ dội, nhiều hộ dân mất nhà cửa phải di dời đến nơi ở mới để đảm bảo an toàn. Với sự quan tâm của các cấp chính quyền, nhiều vùng lũ "dữ” hồi sinh từng ngày với những mầm xuân đang nảy…

Xóm tái định cư Lau Bai, xã Vầy Nưa (Đà Bắc) hôm nay. niềm tin trở lại với bản di dời khẩn cấp

Những ngày cuối năm, ngược lên vùng cao Đà Bắc trong tiết trời rét ngọt. Những bản làng của đồng bào Tày, Dao, Mường trở nên rực rỡ với sắc đỏ của hoa trạng nguyên, hoa dong riềng và những nụ đào e ấp chờ Tết đến để bung nở. Chúng tôi về xóm Rằng, xã Cao Sơn, một trong những xóm phải sơ tán khẩn cấp vì nguy cơ sạt lở đất do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 3 hồi tháng 9/2024. Còn nhớ, thời điểm đó do mưa lớn kéo dài, khu vực đồi Ao Ếch phía sau xóm Rằng xuất hiện vết nứt. Trước nguy cơ sạt trượt, 30 hộ dân trong xóm đã được sơ tán đến nơi an toàn. Hoang mang, lo lắng là tâm trạng lúc bấy giờ của bà con. Thế nhưng, Tết Nguyên đán Ất Tỵ bà con sẽ được sum vầy tại bản làng, vì phía đồi Ao Ếch đã được xây dựng kè kiên cố.

"Gần 2 tháng bà con sơ tán về nhà của người thân, về nhà văn hóa, xóm bỏ hoang. Nhưng giờ nhịp sống đã trở lại với xóm Rằng, bà con rất phấn khởi và vui đón Tết cổ truyền”, anh Lường Văn Hậu, Trưởng xóm Rằng chia sẻ. Quả đúng như vậy, tiếng cười rộn rã đã trở lại. Gia đình ông Sa Văn Hoan có lẽ là một trong những hộ vui nhất khi được quay lại nơi ở cũ. Sau hàng chục năm tích cóp, mấy tháng trước gia đình ông Hoan khởi công xây dựng ngôi nhà xây mới rộng 120m2. Khi xây xong phần thô thì thiên tai ập xuống, gia đình ông Hoan thuộc diện phải sơ tán khẩn cấp. "Quả thật lúc đó rất hoang mang. Cả đời tích cóp mới dựng được ngôi nhà, nay phải chuyển đi chỗ khác tôi lo lắng lắm. Nhưng các cấp chính quyền rất quan tâm, triển khai nhanh dự án kè chống sạt lở nên gia đình tôi yên tâm quay trở lại. Tết này vui hơn nhiều vì gia đình có ngôi nhà xây mới”, ông Hoan phấn khởi chia sẻ.

Được trở về nơi chôn nhau, cắt rốn, cụ Đinh Văn Son, xóm Rằng không giấu nổi niềm vui. Với cụ Son, nơi này không chỉ có tổ tiên, nếp nhà đã gắn bó nhiều thế hệ, mà còn gắn liền với đồi nương, ruộng lúa. "Xóm phải sơ tán vì không đảm bảo an toàn, nhưng nay Nhà nước quan tâm xây dựng kè chống sạt, chúng tôi rất yên tâm để tiếp tục sinh sống, sản xuất”, cụ Son chia sẻ.

Gần 2 tháng ở ghép với 6 hộ tại nhà văn hóa, nay trở về ngôi nhà đã gắn bó nhiều thế hệ, ông Hà Văn Đồng trút bỏ được nhiều nỗi trăn trở. Ông Đồng chia sẻ, quãng thời gian sơ tán nhiều lo lắng nhưng đậm tình người. Bà con luôn chia sẻ, động viên lẫn nhau, đặc biệt là các cấp chính quyền, nhà hảo tâm đã có nhiều sự hỗ trợ về vật chất và tinh thần cho người dân.

Đồng chí Ngô Văn Cường, Bí thư Đảng ủy xã Cao Sơn (Đà Bắc) thông tin: Bà con xóm Rằng đã quay trở về, tâm lý ổn định, yên tâm vì trước khi triển khai dự án kè chống sạt, ngành chức năng đã nghiên cứu, khoan khảo sát địa chất trong nhiều ngày. Các phương án được tính toán kỹ lưỡng và công tác thi công được triển khai hết sức khẩn trương. Chính quyền sở tại tiếp tục bám nắm cơ sở, động viên người dân tập trung lao động, sản xuất, ổn định cuộc sống để vui Xuân, đón Tết cổ truyền đầm ấm.

Mầm xuân đang nảy ở vùng "rốn” lũ

Từ năm 2017 đến nay, Đà Bắc là trọng điểm về thiên tai của tỉnh. Tình trạng sạt lở đất do mưa lớn khiến nhiều hộ phải di dời về nơi ở mới, nhiều bản làng phải bố trí tái định cư vì nơi ở cũ không còn an toàn. Thiên tai đã cướp đi sinh mạng của nhiều người dân trên địa bàn huyện. Mới đây nhất (tháng 9/2024), nỗi xót xa bao trùm vùng đất khó, khi sạt lở đất khiến 4 người trong 1 gia đình tại xóm Chầm, xã Tân Minh tử vong. Vượt qua những nỗi đau, với sự chung tay của cộng đồng, các cấp chính quyền, những số phận bất hạnh do thiên tai gây ra đã từng bước được ổn định cuộc sống. Đặc biệt, một số khu tái định cư trên địa bàn huyện Đà Bắc đã hé nở những mầm xuân no ấm.

Lau Bai, bản sinh sống của hơn 30 hộ dân đồng bào Dao Tiền sau hơn 7 năm di dời về nơi ở mới, hiện trở thành điểm sáng của xã Vầy Nưa trong phát triển kinh tế. Tháng 10/2017, cả xóm phải di dời đến khu vực đồi Yên Ngựa vì nguy cơ sạt trượt. Lau Bai của ngày hôm nay là một bản làng xinh đẹp với "view” lòng hồ thủy điện Hòa Bình thơ mộng. Hơn 30 nóc nhà xây kiên cố, khang trang tọa trên đồi hình yên ngựa hứa hẹn là điểm du lịch hấp dẫn trong tương lai. Tại đây, bà con từng ngày khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế về đồi rừng và lòng hồ để phát triển kinh tế. Trong đó, gia đình ông Lý Văn Thân, hộ nuôi cá lồng kết hợp làm dịch vụ kinh doanh ăn uống phục vụ khách du lịch là một điển hình.

Ông Thân nhớ lại: "Những ngày đầu chuyển đến nơi ở mới cũng gặp rất nhiều khó khăn nhưng chúng tôi luôn nhận được sự quan tâm, hỗ trợ của các cấp ủy, chính quyền. So với ở bản cũ, nay Lau Bai có hạ tầng được đầu tư khang trang hơn nhiều. Bà con hầu hết đã làm được nhà mới kiên cố. Đặc biệt, ra gần lòng hồ hơn nên chúng tôi có điều kiện thuận lợi để nuôi cá lồng và hướng tới phát triển du lịch”.

Người dân xóm Rằng, xã Cao Sơn (Đà Bắc) chuyển đồ đạc về nhà khi nguy cơ sạt lở đất đã được xử lý, đảm bảo an toàn.

Cụ Lý Văn Xuyên (83 tuổi), người dân xóm Lau Bai rất vui vì những sự thay đổi tích cực của bản làng: "Trước đây người Dao có tập quán di canh, di cư. Như bản thân tôi đã chuyển đến sống nhiều vùng đất khác nhau trước khi quay trở lại Lau Bai. Nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước mà người dân Lau Bai đã ổn định cuộc sống, kinh tế cũng ngày một khá giả hơn. Năm nay là cái Tết thứ bảy của chúng tôi ở bản mới này”.

Ổn định cuộc sống với phương châm "chỗ ở mới phải bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”, trên địa bàn huyện Đà Bắc đã và đang triển khai các dự án tái định cư tập trung, xen ghép để ổn định cuộc sống người dân vùng thiên tai. Tuy vẫn còn nhiều khó khăn trong mùa mưa bão vì đặc điểm địa hình gây ra nhưng huyện đang nỗ lực huy động nguồn lực để đầu tư các hạ tầng thiết yếu. Bên cạnh đó, thông qua các chương trình, dự án để hỗ trợ về sinh kế cho bà con, nhất là ở vùng thiên tai. Với những sự quan tâm, hỗ trợ đó, tai ương sẽ dần qua đi để những mùa Xuân ấm no hiện hữu trên vùng đất khó này.

Cao Viết