Hội thảo khoa học 'Các vị Thánh tổ triều Lý trong lịch sử Phật giáo Việt Nam'

Hội thảo không chỉ là dịp để ôn lại công hạnh của các bậc tiền nhân, mà còn là một diễn đàn học thuật giải mã những vấn đề lịch sử, tôn giáo và văn hóa dưới lăng kính khoa học hiện đại

Phát biểu khai mạc hội thảo, GS. TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội nêu rõ: Lịch sử dân tộc Việt Nam đã trải qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Trong dòng chảy của lịch sử, triều đại nhà Lý (1009 - 1225) ghi dấu như một kỷ nguyên văn minh rực rỡ bậc nhất - kỷ nguyên của sự khai sinh, khai phóng, bao dung và phát triển một cách toàn diện.

GS.TS Hoàng Anh Tuấn, Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội phát biểu khai mạc hội thảo

Đó là thời đại mà Phật giáo không chỉ đóng vai trò là tôn giáo tín ngưỡng, mà còn là bệ đỡ tư tưởng, là quốc giáo song hành cùng vận mệnh dân tộc.

Đặc biệt, hiện tượng "Thánh tổ" hay "Thánh tăng" thời Lý là một nét vô cùng độc đáo, có thể coi là hiếm có trong lịch sử tư tưởng và tôn giáo Việt Nam.

Những nhân vật lịch sử như Quốc sư Nguyễn Minh Không, Thiền sư Từ Đạo Hạnh, Thiền sư Dương Không Lộ... đã vượt ra khỏi khuôn khổ của những bậc xuất gia tu hành đơn thuần, để trở thành những biểu tượng văn hóa, những vị "Thánh" trong tâm thức dân gian, vừa có công hộ quốc an dân, vừa có tài chữa bệnh cứu người, lại vừa là những ông tổ của các nghề thủ công truyền thống.

Các học giả, nhà nghiên cứu đã công bố các kết quả nghiên cứu, tập trung thảo luận về bối cảnh lịnh sử, xã hội và Phật giáo Đại Việt thời Lý; thân thế và sự nghiệp các Thánh tổ triều Lý...

Trong lịch sử triều Lý, nổi lên rõ nét mô hình Nhà nước và Phật giáo kết quyện chặt chẽ, trong đó các vị Thánh tổ đóng vai trò như cầu nối vĩ đại giữa Đạo và Đời, giữa vương quyền và thần quyền.

“Hội thảo không chỉ là dịp để ôn lại công hạnh của các bậc tiền nhân, mà còn là một diễn đàn học thuật giải mã những vấn đề lịch sử, tôn giáo và văn hóa dưới lăng kính khoa học hiện đại, mang tính liên ngành và bao quát nhiều lĩnh vực học thuật.

Qua đó, góp phần khẳng định bản sắc văn hóa Phật giáo Việt Nam trên bản đồ văn hóa thế giới”, GS.TS Hoàng Anh Tuấn nhấn mạnh.

Phật giáo được truyền vào Việt Nam từ những thế kỷ trước sau Công nguyên. Trong quá trình du nhập và phát triển, Phật giáo đã chứng tỏ là một tôn giáo hòa bình, dung hợp với tín ngưỡng truyền thống của người Việt.

Những tư liệu, tài liệu trưng bày, giới thiệu tại hội thảo

Tinh thần từ bi, hỉ xả của Phật giáo đã giáo dục con người biết sống vị tha, hòa hợp, coi trọng sự bình đẳng và tiến bộ xã hội. Phật giáo là môi trường hoặc tạo điều kiện cho các loại hình văn học, nghệ thuật, kiến trúc, điêu khắc... phát triển.

Ở mỗi thời kỳ lịch sử, Phật giáo đều để lại những dấu ấn sâu đậm, thể hiện tinh thần gắn bó, đồng hành cùng dân tộc; nhiều nhà sư với triết lý “Phật giáo nhập thế” đứng ra giúp đời, giúp nước được sử sách ghi nhận.

Thời Lý - Trần là thời toàn thịnh của Phật giáo Việt Nam. Dưới thời này, Phật giáo có một vai trò quan trọng, là chỗ dựa tinh thần để xây dựng vương triều, xây dựng đất nước thái bình, thịnh trị và thân dân.

Nhà chùa không chỉ là trung tâm văn hóa - tôn giáo mà còn là trung tâm giáo dục, nơi truyền bá kiến thức, học vấn, và tăng lữ là tầng lớp trí thức, tạo dựng nền tảng triết lý, tư tưởng của xã hội…

Hội thảo lần này do Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội phối hợp với Sở VHTTDL tỉnh Ninh Bình, Công ty TNHH Dịch vụ Du lịch Tam Chúc tổ chức.

Ban tổ chức cho biết, đã nhận được gần 100 bài tham luận từ các nhà khoa học, học giả, nhà nghiên cứu.

Hội thảo thu hút sự quan tâm của các nhà khoa học, học giả, nhà nghiên cứu, giảng viên, tăng ni, Phật tử

Tại hội thảo, các học giả, nhà nghiên cứu đã công bố các kết quả nghiên cứu, thảo luận tập trung vào ba nội dung chính: Bối cảnh lịnh sử, xã hội và Phật giáo Đại Việt thời Lý; Thân thế và sự nghiệp các Thánh tổ triều Lý; Di sản Thánh tổ triều Lý - nhận diện, bảo tồn và phát huy giá trị.

Trên cơ sở đó, các tham luận tập trung làm rõ những đóng góp to lớn của Phật giáo trong việc xây dựng nền tảng tư tưởng, xã hội, đạo đức, giáo dục, nghệ thuật... của Đại Việt.

Đồng thời, hội thảo tiến hành sưu tầm, tập hợp và tổng hợp các tư liệu, tài liệu văn hóa vật thể, phi vật thể liên quan đến Tam Thánh tổ thời Lý. Dựa trên các tư liệu đã thu thập, tiến hành khảo cứu sâu rộng để làm sáng tỏ vai trò và những đóng góp của Tam Thánh tổ thời Lý.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng nghiên cứu, thảo luận về di sản Tam thánh tổ thời Lý trong lịch sử đương đại và đề xuất giải pháp phát huy những di sản này nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững cho cộng đồng và xã hội, góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa lịch sử dân tộc.

Khoảng 400 đại biểu là các nhà khoa học, học giả, nhà nghiên cứu, giảng viên, tăng ni, Phật tử… đã tham dự hội thảo

Dự kiến các bài tham luận có giá trị khoa học và thực tiễn cao sẽ được Ban tổ chức lựa chọn để xuất bản kỉ yếu sau hội thảo.

Theo GS.TS Hoàng Anh Tuấn, một trong những định hướng quan trọng của Hội thảo là khởi xướng và cung cấp luận cứ khoa học cho việc xây dựng tuyến du lịch văn hóa - tâm linh “Con đường hành hương theo dấu chân các Thánh tổ triều Lý”, kết nối các di tích, không gian văn hóa và trung tâm Phật giáo tiêu biểu.

Đây được kỳ vọng sẽ là mô hình kết hợp hài hòa giữa nghiên cứu khoa học, bảo tồn di sản và phát triển bền vững, góp phần lan tỏa các giá trị văn hóa - tinh thần của Phật giáo Việt Nam tới cộng đồng và xã hội.

Hội thảo cũng là một hoạt động khoa học có ý nghĩa tiếp nối và mở rộng các chương trình nghiên cứu về Phật giáo, tôn giáo và tín ngưỡng mà Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đã triển khai trong nhiều năm qua.

HUY AN