Hồi ức của nhà báo Hàn Quốc về đêm trước ngày Sài Gòn giải phóng

Ông Ahn Byung Chan - cựu phóng viên báo Habkuk Ilbo trả lời phỏng vấn Phóng viên TTXVN tại Hàn Quốc. Ảnh: Trường Giang - P/v TTXVN tại Hàn Quốc

Việt Nam đang tiến tới kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Một ngày trung tuần tháng 4, tôi bỗng nhận được cuộc gọi từ ông Ahn Byung Chan, cựu phóng viên báo Habkuk Ilbo. Ông nổi tiếng với những phóng sự viết từ miền Nam Việt Nam trước năm 1975 và là nhà báo chiến trường cuối cùng của Hàn Quốc rời khỏi Sài Gòn vào rạng sáng 30/4 trên chuyến bay mà theo ông là cuối cùng cất cánh từ nóc Đại sứ quán Mỹ.

Tôi gặp nhà báo Ahn Byung Chan từ năm 2009 khi tôi đang trong nhiệm kỳ thường trú đầu tiên tại Hàn Quốc. Ấn tượng của tôi về ông vô cùng sâu sắc bởi thái độ làm việc và sự cẩn trọng của người làm báo. Những gì ông nói đều có minh chứng bằng hình ảnh hoặc cứ liệu. Sự nhiệt huyết với nghề và tình cảm với Việt Nam vẫn tràn đầy trong ánh mắt, nụ cười của ông dù tuổi đã cao.

Lần này, câu chuyện của chúng tôi xoay quanh ký ức của ông về những ngày cuối cùng của Sài Gòn trước thời khắc 30/4 lịch sử. Với tư cách phóng viên thường trú của nhật báo Hankuk, một trong những tờ báo lớn nhất của Hàn Quốc lúc đó, ông là phóng viên đầu tiên được cử đến miền Nam và cũng là người cuối cùng rời đi trước thời khắc lịch sử 30/4.

Ông Ahn Byung Chan dùng máy điện tín telex chuyển bài viết về Tòa soạn báo Habkuk Ilbo tại Hàn Quốc. Ảnh: Trường Giang - P/v TTXVN tại Hàn Quốc (chụp lại từ tư liệu ông Ahn Byung Chan cung cấp)

Cựu nhà báo của tờ Hankuk Ilbo cho biết ông có 2 giai đoạn tác nghiệp tại miền Nam Việt Nam với tổng thời gian khoảng 3 năm. Vì thế ông rất gắn bó và nhớ rõ từng con phố ở trung tâm Sài Gòn. Việc tác nghiệp khi đó rất khó khăn. Trừ một vài tờ báo lớn trang bị cho phóng viên máy điện tín telex còn các phóng viên như ông đều phải đến trung tâm telex ngay cạnh bưu điện trung tâm Sài Gòn để truyền thông tin về tòa soạn.

Ông Ahn cho biết tòa soạn đã ra lệnh cho ông rời Sài Gòn song vì ham nghề nên ông cứ lần lữa không đi. Ông Ahn chia sẻ, cứ mỗi sau mỗi đêm, lại có thêm thông tin về các tỉnh thất thủ, vòng vây cứ siết chặt lại quanh Sài Gòn. Cho đến tuần cuồi thì Sài Gòn giới nghiêm 24/24, đường phố vắng lặng, thỉnh thoảng có một vài tiếng súng nổ và tiếng trực thăng vần vũ.

Nhà báo Ahn đã viết bài “Phòng trống từ Sài Gòn” nói về cảm giác cô độc, một mình đối diện với vắng lặng và trống rỗng trong phòng làm việc những ngày cuối tháng 4 lịch sử. Hàng ngày, ông vẫn vào Đại sứ quán Hàn Quốc ở Sài Gòn và vì thế chiều 28/4, ông đã chụp được cảnh hạ quốc kỳ tại trụ sở Đại sứ quán Hàn Quốc ở Sài Gòn trước khi miền Nam hoàn toàn giải phóng.

Nhân viên Đại sứ quán Hàn Quốc tại Sài Gòn di tản trên tàu lớn đón người ngay trên sông Sài Gòn. Ảnh: Trường Giang - P/v TTXVN tại Hàn Quốc (chụp lại từ tư liệu ông Ahn Byung Chan cung cấp)

Nhà báo Ahn hồi tưởng: Không khí căng thẳng và tĩnh lặng đến nghẹt thở ở Sài Gòn giữa thời tiết nóng nực tháng 4. Những cơn mưa bóng mây vốn thường mang lại cảm giác sảng khoái, mát mẻ trước đó giờ dường như không đủ. Làn sóng di tản ồ ạt trước đó với các tàu lớn đón người ngay trên sông Sài Gòn, song đến những ngày này, duy nhất cầu hàng không chỉ còn lại bên trong Đại sứ quán Mỹ. Ban đầu trực thăng đáp xuống sân thượng của tòa nhà sứ quán Mỹ, sau đó, sứ quán Mỹ mở thêm 1 điểm đáp cho trực thăng trên bãi cỏ trong khuôn viên.

Nhà báo Ahn cho biết việc di tản được thực hiện theo thứ tự ưu tiên: công dân Mỹ trước rồi đến các quan chức, nhân viên của nước đồng minh. Hàn Quốc thuộc diện ưu tiên khoảng thứ 3 hoặc thứ 4 nên ông đã cố gắng liên hệ để chen được vào sân sứ quán Mỹ rạng sáng 30/4. Rạng sáng 30/4, trước sứ quán Mỹ vô cùng hỗn loạn. Lính Mỹ đóng chặt cổng và phân 2 luồng cho người chờ lên máy bay. Ông được đưa vào luồng lên máy bay trên sân thượng. Theo thứ tự, ông lên máy bay thứ 3 song ông đã cố tình nép lại để lên máy bay cuối cùng. Với vị trí ngồi ngoài cửa trực thăng, ông đã chụp được những hình ảnh cuối cùng về Sài Gòn trước thời khắc thống nhất.

Ảnh chụp nhà báo Ahn Byung Chan bên cạnh tàu lớn đón người di tản trên sông Sài Gòn. Ảnh: Trường Giang - P/v TTXVN tại Hàn Quốc (chụp lại từ tư liệu ông Ahn Byung Chan cung cấp)

Trả lời câu hỏi ông nghĩ gì khi nhận tin Sài Gòn giải phóng chỉ vài giờ sau đó? Nhà báo Ahn cho biết ông luôn cảm ơn số phận vì đã cho ông có mặt ở Sài Gòn trong thời khắc lịch sử. Ông Ahn cho biết ông rất yêu Sài Gòn và kể cả thời khắc ngồi trên trực thăng rời đi, ông vẫn nghĩ sẽ sớm quay trở lại. Năm 1989, sau 14 năm, ông đã có chuyến công tác tới Việt Nam và trong lần này, ông đã tới Hà Nội.

Những kỷ niệm không phai về Sài Gòn đã thôi thúc ông hầu như năm nào cũng trở lại thăm Sài Gòn trong dịp 30/4. Ông Ahn khi ngồi trên boong tàu để di chuyển sang Philippines sau khi rời khỏi Sài gòn bằng trực thăng, từ đáy lòng ông đã gửi lời chúc mừng đến nhân dân Việt Nam vì đã thống nhất đất nước. Đất nước thống nhất, độc lập có ý nghĩa vô cùng to lớn.

Câu chuyện của hai nhà báo Hàn - Việt chúng tôi tiếp tục với hành trình và những mong muốn của cựu nhà báo Ahn Byung Chan. Ông cho biết năm nay đã 88 tuổi nhưng ông vẫn muốn sang TP. Hồ Chí Minh vào dịp 30/4 này bởi nó đánh dấu thời khắc nửa thế kỷ lịch sử Việt Nam sang trang. Hàng năm khi trở lại Việt Nam, nhà báo Ahn thường quay lại khách sạn Continetial Saigon, khu vực Chợ Bến Thành, đường Nguyễn Huệ, Nhà thờ Đức Bà, Dinh Độc lập…

Vợ (người phụ nữ đứng giữa ảnh) cùng người thân và bạn bè vui mừng đón ông Ahn Byung Chan trở về Hàn Quốc sau khi di tản khỏi Sài Gòn rạng sáng 30/4. Ảnh: Trường Giang - P/v TTXVN tại Hàn Quốc (chụp lại từ tư liệu ông Ahn Byung Chan cung cấp)

Ông Ahn cho biết ông đã đi chuyến tàu thống nhất xuyên Việt để cảm nhận được thế nào là một đất nước thống nhất. Điều này khiến ông liên tưởng đến bối cảnh của Hàn Quốc hiện nay và càm thán phục ngưỡng mộ Chủ tịch Hồ Chí Minh. Dân tộc Việt Nam đã làm được điều mà chưa một dân tộc nào trên thế giới làm được. Kết thúc chiến tranh và rồi thiết lập lại quan hệ ngoại giao với Mỹ, cường quốc đã bại trận trong quá khứ.

Nhà báo Ahn cho biết tinh thần thiện chí và thực tiễn của Việt Nam khiến đất nước ngày càng phát triển, phồn vinh và vững mạnh. Hàn Quốc cũng là một trong các quốc gia có mức độ quan hệ mật thiết với Việt Nam trong hơn 3 thập niên qua. Ông Ahn cho biết Hàn Quốc và Việt Nam có lịch sử, văn hóa với rất nhiều điểm tương đồng. Điều đó có thể lý giải lý do vì sao hai nước đạt được những thành tựu ấn tượng trong hơn 3 thập kỷ qua. Với tư cách một cựu nhà báo, một người yêu mến Việt Nam, ông luôn mong mỏi quan hệ hai bên tiếp tục phát triển, giao lưu nhân dân tiếp tục mở rộng đề người Hàn Quốc hiểu hơn về Việt Nam và cảm nhận được ý nghĩa và giá trị của sự thống nhất, hòa bình.

Khánh Vân (P/v TTXVN tại Hàn Quốc)