Hollywood thất thế đủ đường tại Trung Quốc trong năm 2019

Cuối tuần qua, Disney đón nhận tin dữ từ phía bên kia bờ Thái Bình Dương. Vẫn biết Star Wars chưa bao giờ được khán giả nơi đây mến mộ, nhưng kết quả ra mắt 12 triệu USD của phần IX mang tên The Rise of Skywalker vẫn là kết quả gây thất vọng tràn trề, bởi trước đó mức dự đoán dành cho tác phẩm chỉ là 20 triệu USD.

Khi năm 2019 còn một tuần nữa là khép lại, Hollywood buộc phải chấp nhận thực tế rằng chỉ có hai tác phẩm của họ nằm trong danh sách top 10 phim ăn khách nhất Trung Quốc trong vòng 12 tháng qua.

Kết quả kém cỏi nhất sau hơn 10 năm?

Theo Chris Fenton, một chuyên viên từng có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực điện ảnh tại Trung Quốc, năm 2019 đánh dấu bước thụt lùi đáng lo ngại dành cho Hollywood tại thị trường lớn thứ hai thế giới. Từng có những kỳ nghỉ mà 90% doanh thu phòng vé tại Trung Quốc đến từ phim ngoại, nhưng điều đó giờ không còn nữa.

“Trung Quốc có luật đánh thuế nhà rạp nếu hơn 50% doanh thu phòng vé đến từ phim ngoại. Điều đó không còn cần thiết nữa. Đây có lẽ là thành tích kém cỏi nhất của Hollywood tại Trung Quốc kể từ năm 2008”, Fenton phát biểu trên tạp chí Variety.

Avengers: Endgame thuộc nhóm phim ngoại ít ỏi lọt vào top 10 tác phẩm điện ảnh ăn khách nhất tại Trung Quốc năm qua. Ảnh: Disney.

Hiện chưa rõ liệu doanh thu của Hollywood tại Trung Quốc có thực sự giảm sút so với 2018 hay không. Tuy nhiên, việc toàn ngành công nghiệp điện ảnh nơi đây liên tục tăng trưởng dễ làm nhiều người bị mờ mắt. Doanh thu phim Mỹ ở Trung Quốc có thể vẫn tăng, nhưng mức tăng thực tế đang giảm sút. Chưa kể, đồng nhân dân tệ bị mất giá còn khiến tỷ lệ quy đổi ra USD bị ảnh hưởng.

Theo tính toán của đơn vị tư vấn Artisan Gateway, thị trường Trung Quốc năm nay sẽ đạt doanh thu 63,5 tỷ nhân dân tệ (tương đương 9,06 tỷ USD), tức tăng 4,1% nếu tính theo tỷ giá nhân dân tệ.

Cũng theo số liệu của họ, phim Trung Quốc tăng trưởng từ 62% tổng doanh thu năm 2018 lên mức 65% trong năm nay. Ở thế ngược lại, phim Hollywood giảm từ 34% xuống 31%, và có thể là 30% sau một tuần nữa.

Sự thất vọng dành cho Hollywood nằm ở chỗ các hãng phim Hoa ngữ thực tế gặp rất nhiều khó khăn trong hơn một năm qua. Sau bê bối trốn thuế của Phạm Băng Băng, nhiều dự án phim Trung Quốc bị đình trệ từ cuối 2018. Và bởi Trung Quốc kỷ niệm Quốc khánh lần thứ 70 trong năm nay, một vài bộ phim Hoa ngữ lớn đã bị hoãn chiếu hoặc dời lịch vô thời hạn.

Cuối cùng, chỉ có Avengers: Endgame và Fast & Furious Presents: Hobbs & Shaw đủ khả năng lọt top 10 phòng vé Trung Quốc năm vừa qua.

Khán giả Trung Quốc đã trưởng thành hơn?

Nhiều năm trở lại đây, Trung Quốc thường được coi là mảnh đất có thể cứu vãn sự bết bát của các dự án bị ghẻ lạnh tại quê hương Bắc Mỹ, hoặc một số thương hiệu điện ảnh đã đánh mất nhiệt ở phía bên kia bờ Thái Bình Dương. Pacific Rim, Terminator: Genisys, Warcraft hay The Mummy chính là những ví dụ điển hình cho chuyện này.

Song, điều đó dần không còn nữa. Raymond Zhou - một chuyên viên tư vấn điện ảnh - nhận định: “Khán giả Trung Quốc đã trở nên trưởng thành hơn. Theo quan sát của chúng tôi, chỉ có khoảng 3% lượng phim thu hơn 1 tỷ nhân dân tệ (tương đương hơn 140 triệu USD) kể từ năm 2017”.

Trung Quốc hiện không còn là mảnh đất hứa dành cho những quả "bom xịt" tại phòng vé Bắc Mỹ. Ảnh: Paramount.

Số đông nhóm kể trên là các bộ phim Hoa ngữ. Và Zhou chỉ ra một thực tế khác rằng Lưu lạc địa cầu, Na Tra hay Em của thời niên thiếu chỉ thuộc nhóm “ngựa ô” trước khi ra rạp, rồi gặt hái kết quả vang dội năm nay. Hiện không có phim thương hiệu nào của điện ảnh Hoa ngữ nằm trong top 10 phim ăn khách năm qua, và chỉ Diệp Vấn 4 là còn cơ hội chen chân vào bảng xếp hạng.

Song, nhà tư vấn đồng thời đưa ra một lý giải khác cho sự thắng thế của phim Hoa ngữ trên sân nhà. Theo Artisan Gateway, năm qua, Trung Quốc xây thêm gần 20.000 phòng chiếu mới. Chúng chủ yếu nằm ở các thị trấn nhỏ hoặc vùng quê mà theo đánh giá của chính phủ là “thành phố cấp 4, cấp 5”. Đa số khán giả nơi đây thích xem phim nội hơn phim ngoại.

“Càng có nhiều rạp chiếu phim, khán giả Trung Quốc sẽ càng hướng đến các bộ phim nội, chứ không phải các tác phẩm ngoại”, Zhou nhận xét.

Cuộc cạnh tranh sẽ ngày một khốc liệt hơn

Sau thất bại năm nay, Hollywood có thể kỳ vọng rằng chính phủ Trung Quốc sẽ nới lỏng hạn ngạch nhập phim ngoại trong thời gian tới. Ngoài ra, thời gian ra rạp của phim ngoại tại đây cũng có khả năng được kéo dài hơn.

Không chỉ Hollywood, nền điện ảnh của các nước khác như Ấn Độ, Nhật Bản hay Italy sẽ hưởng lợi nếu điều đó xảy ra. Trong năm qua, xứ sở mặt trời mọc có bước tiến vượt bậc khi chiếm 2,9% thị phần tại Trung Quốc.

Các chuyên gia nhận định Hollywood sẽ còn gặp nhiều khó khăn tại Trung Quốc khi khán giả nơi đây ngày một ưa chuộng phim nội.

Tuy nhiên, nhìn vào tình hình thực tế, Chris Fenton cho rằng ngay cả khi có cơ hội đưa thêm phim tới Trung Quốc, Hollywood cũng rất khó đảo ngược thế cờ lúc này. Khẩu vị của khán giả đã thay đổi và miếng bánh sẽ giữ nguyên. Càng đưa tới thêm nhiều phim, cuộc cạnh tranh lại càng trở nên khốc liệt, nhưng là trong chính nội bộ Hollywood.

Ông kết luận: “Xem ra quá trình bảo vệ điện ảnh nước nhà của chính phủ Trung Quốc trước sự xâm lăng từ Hollywood rốt cuộc đã cho trái ngọt. Họ đã mất nhiều năm, và giờ là lúc để các nhà làm phim trong nước nắm bắt cơ hội”.

Ngọc Nhi